Warszawa, 2002-06-13

Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Pan
Longin Pastusiak
ul. Wiejska 4
00-902 Warszawa

Przepis art. 67 ustawy - Ordynacja podatkowa, jako przesłankę umorzenia zaległości podatkowej lub odsetek za zwłokę wymienia ważny interes podatnika lub interes publiczny. Jest to określenie zakładające pewną swobodę w rozstrzyganiu powyższych spraw przez organy podatkowe. Takiej uznaniowości nie można uniknąć, ponieważ żaden przepis nie jest w stanie określić szczegółowo wszystkich sytuacji, które mogą wystąpić w praktyce obrotu gospodarczego i w przypadku których uzasadnione byłoby zastosowanie ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych. Z drugiej strony niezasadne byłoby również zlikwidowanie w ogóle możliwości umarzania zaległości podatkowych i stosowania innych ulg, ponieważ w wielu sytuacjach skutkowałoby to upadłością bądź likwidacją podmiotów gospodarczych lub trwałym występowaniem w rachunkowości urzędów skarbowych zaległości nieściągalnych aż do upływu okresu przedawnienia. Ponadto należy zaznaczyć, że wydane przez organy podatkowe decyzje o umorzeniu zaległości podatkowych lub odsetek za zwłokę nie są podejmowane na zasadzie dowolności. Organy podatkowe wydając takie decyzje muszą kierować się ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym oraz przede wszystkim muszą stosować się do przepisów w warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców. Należy również podkreślić, że decyzje organów podatkowych o zastosowaniu ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych są szczególnie wnikliwie badane w trakcie kontroli prowadzonych zarówno przez Ministerstwo Finansów, jak i właściwe izby skarbowe.

Odnosząc się do kwestii dowolności w interpretowaniu przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe, uprzejmie wyjaśniam, że mogą zdarzyć się przypadki, gdy w takim samym stanie faktycznym różne urzędy skarbowe dokonują odmiennej interpretacji przepisów prawa podatkowego. Jednakże nie jest to spowodowane niskim poziomem wiedzy prawniczej pracowników organów podatkowych lecz wyjątkową złożonością materii podatkowej. Należy zaznaczyć, że bardzo częste są również sytuacje, gdy Ośrodki Zamiejscowe Naczelnego Sądu Administracyjnego wydają w takich samych sprawach zupełnie odmienne wyroki. Zdarzają się nawet przypadki, gdy różne składy orzekające w tym samym Ośrodku Zamiejscowym NSA, w takim samym stanie faktycznym i prawnym, wydają odmienne wyroki. Powyższe wskazuje na to, że nie tylko pracownicy organów podatkowych ale także sędziowie NSA mają problemy z interpretacją przepisów prawa podatkowego.

W celu ujednolicenia stosowania prawa przez organy podatkowe Ministerstwo Finansów złożyło do Sejmu RP projekt zmiany ustawy - Ordynacja podatkowa. W powyższym projekcie przewidziano również zmianę art. 14 Ordynacji podatkowej, która uściśla zasady wydawania i stosowania urzędowych interpretacji prawa podatkowego wydawanych przez Ministra Finansów jak i urzędy oraz izby skarbowe. Między innymi, w celu wzmocnienia ochrony praw i interesów uczestników postępowania przed organami podatkowymi, Ministerstwo Finansów zaproponowało wyraźne zasady, że podatnikowi nie może szkodzić zastosowanie się do pisemnej interpretacji wydanej przez organ podatkowy w indywidualnej sprawie. W takich przypadkach nie mogłoby być wszczynane postępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz organy podatkowe nie naliczałyby odsetek za zwłokę. W projekcie wprowadzono również przepisy uprawniające Ministra Finansów do występowania z pytaniami prawnymi w zakresie interpretacji przepisów prawa podatkowego do Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Minister Finansów podziela pogląd Pani Senator Marii Szyszkowskiej o konieczności ciągłego doskonalenia poziomu kadr administracji skarbowej. Jednakże opinia Pani Senator o kompromitująco niskim poziomie wiedzy pracowników skarbowych jest niezasadna i krzywdząca. Dla zobrazowania i właściwej oceny działalności orzeczniczej organów podatkowych należy bowiem podnieść, iż rocznie urzędy skarbowe prowadzą średnio 1,5 mln postępowań administracyjnych, w ramach których wydają około 1,7 mln decyzji. Podatnicy zaskarżają średnio około 64 tys. decyzji I instancji (np. 64.683 tys. - w 2001 r.) do izb skarbowych, następnie około 10 tys. decyzji odwoławczych jest zaskarżana do NSA. Przed NSA średnio 80% spraw rozstrzyganych jest na korzyść organów podatkowych. Dlatego w pełni podzielając troskę o poziom orzecznictwa administracji podatkowej i dążąc do dalszej jego poprawy muszę stwierdzić, że powyższe dane statystyczne nie dają podstaw do postawienia tezy o powszechności wydania błędnych decyzji przez organy podatkowe. Właściwe proporcje określa bowiem relacja między liczbą 1,7 mln decyzji podatkowych wydanych przez urzędy skarbowe a liczbą około 2.000 spraw, w których NSA dopatrzył się błędów organów podatkowych.

Pragnę również podkreślić, że z informacji nadesłanych przez Izbę Skarbową w Lublinie wynika, iż w latach 1996-2001 w stosunku do Spółki Akcyjnej "AMBRA" zostało wydanych 10 decyzji podatkowych zaskarżonych przez spółkę do NSA. Z tego: 1 skargę spółka wycofała, w 2 przypadkach rozprawy odbyły się ale do chwili obecnej nie ogłoszono wyroku, 4 skargi spółki zostały oddalone a w 3 przypadkach decyzje organów podatkowych zostały uchylone przez NSA. Nie jest więc uzasadnione twierdzenie, że spółka "AMBRA" wygrała 7 spraw z NSA, a uznaniowe decyzje urzędów skarbowych uniemożliwiły jej prowadzenie działalności gospodarczej.

Z upoważnienia MINISTRA FINANSÓW

SEKRETARZ STANU