Warszawa, 2005 -07-26

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP

Szanowny Panie Marszałku

W związku z przekazanym przy piśmie z dnia 5 lipca 2005 r., Nr BPS/DSK-043-316/05 oświadczeniem złożonym przez Senatora RP Pana Józefa Sztorca podczas 84 posiedzenia Senatu RP w dniu 1 lipca br. w spawie stosowania art. 200 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r., nr 8, poz. 60 ze zm.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Art. 200 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa zobowiązuje organ podatkowy przed wydaniem decyzji do wyznaczenia stronie siedmiodniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Obowiązek ten ciąży także na organie odwoławczym. A zatem, zarówno organ odwoławczy jak i organ pierwszej instancji nie mogą uchylić się od obowiązku wyznaczenia stronie siedmiodniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego, poza wyjątkami określonymi w art. 200 § 2 Ordynacji podatkowej.

Ustalając zakres stosowania tego przepisu należy odnieść się do pojęcia "materiału dowodowego". Pod pojęciem "dowodu" rozumie się środek, który pozwala na przekonanie o istnieniu określonych faktów lub umożliwia weryfikację twierdzeń o tych faktach. Materiał dowodowy stanowi więc źródło informacji o rzeczywistości (stanie faktycznym sprawy). Zgodnie z art. 180 § 1 Ordynacji podatkowej jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Oznacza to, że w przepisie art. 200 § 1 Ordynacji podatkowej chodzi nie tylko o materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu podatkowym, ale także o materiał dowodowy zgromadzony w toku czynności sprawdzających (np. protokół z czynności sprawdzających u kontrahenta podatnika) i kontroli podatkowej (np. protokół kontroli). Na takie rozumienie tego przepisu wskazuje również treść art. 181 Ordynacji podatkowej, w którym przykładowo wymienia się rodzaje dowodów w postępowaniu podatkowym.

Podkreślić należy, że podczas zapoznawania z zebranym materiałem dowodowym oraz w terminie 7 dni od tej czynności strona może także przedłożyć dodatkowe dowody.

Natomiast brak wykonania przez organ podatkowy obowiązku wynikającego z art. 200 § 1 Ordynacji podatkowej i pozbawienie podatnika możliwości czynnego udziału w postępowaniu podatkowym stanowi naruszenie prawa, mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W określonych okolicznościach faktycznych może także stanowić przesłankę wznowienia postępowania, określoną w art. 240 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej.

W praktyce zdarzają się pojedyncze przypadki nieprzestrzegania przez organy podatkowe obowiązku wynikającego z art. 200 § 1 Ordynacji podatkowej. Dotyczy to w szczególności organów odwoławczych, gdy przed organem odwoławczym nie doszło do zebrania nowego materiału dowodowego, a strona zapoznała się z materiałem dowodowym przed wydaniem decyzji przez organ pierwszej instancji.

Zwracam jednak uwagę Pana Senatora, iż sądy administracyjne różnie zapatrywały się na zagadnienie stosowania art. 200 § 1 Ordynacji podatkowej przez organ odwoławczy w sytuacji, gdy nie zebrał on żadnych nowych dowodów w sprawie stanowiącej przedmiot rozstrzygnięcia. Wydaje się, iż kwestię tę ostatecznie rozstrzygnięto w uchwale siedmioosobowego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2005 r., sygn. akt FPS 6/04. Z przedmiotowej uchwały wynika, iż naruszenie przez organ odwoławczy art. 200 § 1, w związku z art. 123 § 1 Ordynacji podatkowej, w którym zdefiniowano zasadę tzw. czynnego udziału strony w postępowaniu, nie zawsze stanowi podstawę do uchylenia decyzji przez sąd administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). NSA zauważył, że w niektórych przypadkach można wykluczyć, iż naruszenie art. 200 § 1 ordynacji podatkowej będzie miało wpływ na wynik sprawy. W ocenie sądu, w każdej sprawie sąd indywidualnie bada, czy naruszenie tego przepisu mogło mieć wpływ na jej wynik. Jeżeli strona nie przedstawi istotnych argumentów, to znaczy, że naruszenie to nie mogło mieć wpływu na wynik sprawy. A zatem, naruszenie przez organ odwoławczy art. 200 Ordynacji podatkowej nie oznacza automatycznie uchylenia decyzji. Musi mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że organ podatkowy zarówno pierwszej jak i drugiej instancji przed wydaniem decyzji jest zobligowany umożliwić stronie zapoznanie się i wypowiedzenie w sprawie całokształtu zebranego w postępowaniu podatkowym materiału dowodowego. Wyjątek od tej zasady stanowią przypadki wymienione w art. 200 § 2 Ordynacji podatkowej. W sytuacji, gdy przed organem odwoławczym nie doszło do zebrania nowego materiału dowodowego, błąd procesowy polegający na niepoinformowaniu przez organ odwoławczy strony o możliwości ponownego wypowiedzenia się w sprawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przed organem pierwszej instancji, z którym strona zapoznała się przed wydaniem decyzji przez ten organ, zwykle nie będzie miał wpływu na wynik sprawy

Z poważaniem

Z upoważnienia Ministra Finansów

PODSEKRETARZ STANU

Jarosław Neneman