Warszawa, 2005-05-5

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

W nawiązaniu do pisma BPS/DSK-043-160/05 z dnia 6 kwietnia 2005 r. w sprawie zajęcia stanowiska w związku z oświadczeniem złożonym przez senatora Józefa Sztorca podczas 79. posiedzenia Senatu RP w dniu 1 kwietnia 2005 r. uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Trudna sytuacja na rynku owoców w roku gospodarczym 2004/2005 spowodowana była znaczną dysproporcją pomiędzy rosnącym poziomem produkcji a popytem ze strony podmiotów skupujących i konsumentów. Istotnym czynnikiem jest również rozdrobnienie produkcji oraz brak zorganizowania producentów w grupy i organizacje, gdyż indywidualny producent nie jest równorzędnym partnerem do rozmów z podmiotami skupiającymi.

Sytuacja na rynku owoców miękkich w Polsce została przedstawiona Komisji Europejskiej natychmiast po napływających sygnałach z rynku. Od lipca ub. Polska na bieżąco informowała Komisję Europejską o trudnej sytuacji na polskim rynku, wskazując na konieczność podjęcia odpowiednich działań, w tym doraźnych, łagodzących negatywne skutki dla producentów. Wykorzystując ogólnounijną debatę na forum Rady UE, postulowaliśmy takie zmiany w prawodawstwie, które w sposób systemowy, tj. odnosząc się do przyczyn powstawania negatywnych zjawisk, pomogłyby rozwiązać problemy polskiego sektora ogrodniczego.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wykorzystuje wszystkie możliwości, na forum UE, prezentacji trudnej sytuacji na tym rynku. Przedstawiciele MRiRW brali i biorą aktywny udział we wszystkich spotkaniach poświęconych planowanej reformie wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw, zgłaszając szereg propozycji obejmujących m.in. zwiększenie poziomu wsparcia finansowego dla wstępnie uznanych grup producentów, uproszczenie niektórych procedur związanych z uznawaniem, jak i stosowaniem dla nich pomocy finansowej, a przede wszystkim rozszerzenie listy produktów przeznaczonych do przetwórstwa, w stosunku do których powinien być stosowany system wsparcia finansowego. Lista ta, zawierająca produkty strategiczne (istotne z ekonomicznego punktu widzenia) lub rynkowo wrażliwe, powinna zostać poszerzona o takie produkty, których UE stała się znaczącym producentem w związku z poszerzeniem (głównie owoce miękkie i jabłka). Należy podkreślić, że postulat Polski dotyczący uproszczenia stosowania wsparcia finansowego dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw już znalazł odzwierciedlenie w wydanym przez Komisję Europejską rozporządzeniu dotyczącym zmiany zasad wsparcia finansowego do inwestycji realizowanych w ramach planów dochodzenia do uznania.

Dotychczasowa dyskusja na forum Rady UE zakończyła się w listopadzie 2004 r. raportem zawierającym konkluzje Prezydencji Holenderskiej. Zgodnie z tym raportem Komisja Europejska została zobowiązana do przeanalizowania sytuacji na rynku owoców miękkich w UE-25 i zaproponowania możliwych rozwiązań systemowych. W związku z tym, przedstawiciel Komisji przebywał w Polsce w dniach 19 - 29 kwietnia 2005 r. w celu zebrania materiałów potrzebnych do przeprowadzenia takiej analizy. Wizytę tego eksperta organizowało Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W jej ramach przedstawiciel KE spotkał się w gmachu MRiRW z przedstawicielami producentów, przetwórców, także instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw w Polsce. W celu lepszego zapoznania się z sytuacją na rynku, przeprowadzono także szereg wizyt terenowych bezpośrednio u producentów owoców miękkich i przetworów.

Prace nad reformą wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw będą kontynuowane w 2005 roku. Należy podkreślić, że reforma wspólnych organizacji rynków rolnych jest procesem długotrwałym, wymagającym wielu dyskusji i uzgodnień pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ze swojej strony mobilizuje wszelkie siły w celu jak najlepszej prezentacji i argumentacji postulatów Polski oraz uzyskania poparcia ze strony innych krajów członkowskich.

Jednocześnie podczas licznych spotkań z przedstawicielami zakładów przetwórczych, związków i organizacji rolniczych przedstawiciele MRiRW promują ideę zawierania umów kontraktacyjnych i umów dostarczenia pomiędzy producentami, grupami i organizacjami producentów a zakładami przetwórczymi jako metodę na właściwe zapewnienie warunków zbytu surowca producentom, jak i zapewnienie dostaw surowca dla przetwórstwa. Zdaniem MRiRW, prawidłowo sporządzona umowa kontraktacyjna powinna zwierać uzgodnioną cenę. Jednoczenie należy zaznaczyć, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie ma możliwości administracyjnie ingerować w relacje między producentami a odbiorcami poprzez np. narzucanie obowiązku podpisywania umów kontraktacyjnych.

Odrębnym problemem, dotyczącym sektora truskawek mrożonych jest występowanie w ostatnim okresie zwiększonego i taniego importu na rynek unijny truskawek mrożonych z Chin i z Maroka. Import ten trafia głównie na rynki UE-15, czyli do dotychczasowych tradycyjnych odbiorców polskich truskawek mrożonych, powodując wypieranie z tamtych rynków polskiego towaru. Udział polskiego importu w ogólnym imporcie UE-15 spadł z 70% w 2001 r. do 40% w 2004 r. Spadły również ceny w eksporcie polskich truskawek mrożonych.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi już w lipcu 2004 r. skierowało do Ministerstwa Gospodarki i Pracy wystąpienie o niezwłoczne przygotowanie do Komisji Europejskiej wniosku o wszczęcie postępowania ochronnego przed nadmiernym importem truskawek mrożonych, przekazując jednocześnie niezbędne dane makroekonomiczne, wskazujące na wzrost importu z Chin i Maroka, po niskich cenach. Jednocześnie do wszczęcia takiego postępowania konieczne jest złożenie stosownych kwestionariuszy przez podmioty gospodarcze, których produkcja stanowi co najmniej 25% produkcji unijnej.

W związku z tym, MRiRW zwróciło się do podmiotów przetwarzających truskawki o przekazanie stosownie wypełnionych kwestionariuszy. Pomimo trzykrotnego rozsyłania przez MRiRW kwestionariuszy do podmiotów, kilkakrotnych spotkań z przedstawicielami tych podmiotów, jak również bezpośrednich interwencji, do końca marca 2005 r. do administracji polskiej wpłynęły kwestionariusze od podmiotów, które reprezentują tylko około 15% produkcji unijnej truskawek mrożonych.

W wyniku przeprowadzonych w marcu 2005 r. nieformalnych konsultacji z Komisją Europejską w tej sprawie, Komisja Europejska zaoferowała pomoc w przygotowaniu wniosku o wszczęcie postępowania ochronnego przed nadmiernym importem, jak również, równolegle, wniosku o wszczęcie postępowania antydumpingowego wobec importu z Chin.

W dniu 27 kwietnia br. odbyło się spotkanie z przedstawicielami Komisji Europejskiej, którzy zostali specjalnie wyznaczeni do współpracy z administracją polską i z podmiotami gospodarczymi w sprawie przygotowania danych do wniosków i samych wniosków o wszczęcie stosownych postępowań. Spotkanie to potwierdziło gotowość Komisji Europejskiej zarówno do pomocy w przygotowaniu wniosku o wszczęcie postępowania ochronnego przed nadmiernym importem oraz wniosku antydumpingowego, jak i do wszczęcia postępowania ochronnego i wprowadzenia tymczasowych środków ochronnych przed nadmiernym importem truskawek w możliwie najszybszym terminie, tj. w drugiej połowie czerwca br.

Należy dodać, że w kwietniu br. odbyły się kolejne dwa spotkania z podmiotami gospodarczymi, w tym jedno również z udziałem przedstawicieli Komisji Europejskiej, na których poinformowano podmioty o działaniach administracji polskiej i Komisji Europejskiej w sprawie szybkiego wprowadzenia ochrony rynku truskawek mrożonych i zaapelowano po raz kolejny o złożenie kwestionariuszy, podkreślając, że brak współpracy ze strony przemysłu może zniweczyć dotychczasowe wysiłki administracji i tej części przemysłu, która podjęła współpracę.

Z bieżących informacji wynika, że do dnia 2 maja 2005 r. wpłynęły kwestionariusze od podmiotów reprezentujących 26% produkcji unijnej truskawek mrożonych.

Niezależnie od wyżej opisanych działań, w związku ze wzrastającym importem truskawek mrożonych z Maroka, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwróciło się do MSZ z wnioskiem o wystąpienie do Komisji Europejskiej o wycofanie preferencji w imporcie truskawek mrożonych z tego kraju, na podstawie Protokołu Adaptacyjnego do Euro-Śródziemnomorskiej Umowy Stowarzyszeniowej UE-Maroko.

Ponadto, na wniosek MRiRW, w trakcie prac nad projektem rozporządzenia Rady wprowadzającego Ogólny System Preferencji Celnych (GSP) na lata 2005-2008, delegacja polska zgłosiła postulat wyłączenia mrożonych truskawek z zakresu towarowego GSP. Zostało to uwzględnione w proponowanej przez Prezydencję luksemburską wersji projektu ww. rozporządzenia. Podczas ostatniego posiedzenia Komitetu Stałych Przedstawicieli w Brukseli (COREPER) w kwietniu br. rozporządzenie w tej sprawie nie zostało jeszcze zatwierdzone. Projekt rozporządzenia będzie rozpatrywany na kolejnych posiedzeniach COREPER.

Analogicznie, jak w przypadku truskawek mrożonych, w trakcie prac nad projektem rozporządzenia Rady wprowadzającego Ogólny System Preferencji Celnych (GSP) na lata 2005-2008, delegacja polska zgłosiła postulat wyłączenia malin mrożonych z zakresu towarowego GSP. Ze względu na fakt, że Chile objęte jest systemem GSP, w przypadku zatwierdzenia rozporządzenia w tej sprawie, import malin mrożonych z dodatkiem cukru z Chile będzie odbywał się na zasadach ogólnych, a nie jak dotychczas - preferencyjnych.

Jeśli chodzi o występujące tendencje w imporcie malin w Chile do UE, to należy podkreślić, że w świetle dostępnych danych statystycznych import ten utrzymuje się od około 10 lat na stabilnym poziomie. Aby skutecznie wystąpić do Komisji Europejskiej o ochronę rynku przed nadmiernym importem, musi przede wszystkich zaistnieć znaczący i nagły wzrost importu oraz, co było już wskazane, wniosek w tej sprawie musi być poparty przez podmioty gospodarcze, reprezentujące co najmniej 25% przemysłu unijnego.

W opinii MRiRW, zasadniczym problemem sektora malin w Polsce jest jego zbyt niska konkurencyjność, wynikająca przede wszystkich z niskiej jakości produktu. Jakość ta determinowana jest głównie doborem odmian. Z owoców tradycyjnie uprawianych w Polsce odmian, w wyniku procesu mrożenia, utrzymuje się produkt nazywany "grysem malinowym" (tj. zmrożoną, pokruszoną masę owoców), za który w eksporcie Polska uzyskuje znacznie niższe ceny, niż za całe zamrożone owoce malin. Konkurencyjność polskich malin obniża dodatkowo fakt, że większość malin jest eksportowana w formie schłodzonej pulpy, za którą odbiorcy płacą jeszcze niższe ceny, niż za "grys".

Decydujące znaczenie w rozwiązaniu problemu niskiej konkurencyjności sektora malin ma restrukturyzacja tego sektora. Jej głównym elementem powinno być wprowadzenie nowych odmian, zapewniających surowiec o wyższej wartości użytkowej i handlowej. MRiRW podejmuje działania zmierzające do upowszechnienia uprawy malin odmiany Polana (odmiana hodowli polskiej, pochodząca z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach). Mrożonki z owoców tej odmiany są jakościowo porównywalne z malinami mrożonymi z Serbii i Chile, a ceny płacone dostawcom takich mrożonek są znacznie wyższe.

Z poważaniem

MINISTER

Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Wojciech Olejniczak