Warszawa, 2004-07-29

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Możliwość stosowania obniżonej do 7% stawki VAT na roboty budowlano-montażowe wykonywane na obiektach budownictwa mieszkaniowego do końca 2007 r. Polska uzyskała w ramach przedakcesyjnych negocjacji z Unią Europejską, jako odstępstwo od ogólnych zasad wynikających z prawodawstwa wspólnotowego. Zmiana stawki podatku od towarów i usług (z 7% na 22%) na usługi i roboty budowlane wykonywane na obiektach innych niż obiekty budownictwa mieszkaniowego, która nastąpiła z dniem 1 maja 2004 r., jest więc związana z dostosowaniem przepisów polskich do prawodawstwa unijnego, które nie daje podstaw do stosowania dla tego typu robót stawek preferencyjnych VAT.

Podkreślić muszę, że pomimo, iż ustawa o podatku od towarów i usług wprowadzająca nowe regulacje w zakresie opodatkowania różnych grup towarów i usług została uchwalona dopiero w dniu 11 marca br. (opublikowana w Dz.U. Nr 54, poz. 535), to jednak szereg projektowanych w niej rozwiązań znanych było dużo wcześniej - choćby stąd, że rozwiązania te były przedmiotem szeroko komentowanych przez środki masowego przekazu debat w parlamencie. Projekt ustawy był również cały czas dostępny dla ogółu zainteresowanych na stronach internetowych Ministerstwa Finansów i Sejmu. W związku z tym, zmiany stawek podatkowych dla różnego rodzaju usług i towarów, które nastąpiły z dniem 1 maja 2004 r., nie powinny być dla zainteresowanych zaskoczeniem. Dotyczy to również zmiany stawki na podstawową w odniesieniu do robót budowlanych wymienionych w załączniku nr 5 do ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku do towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.), tym bardziej, że w art. 51 ust. 1 pkt 2 tej ustawy wyraźnie wskazano, że stawka 7% na towary i usługi wymienione w załączniku nr 5, ma zastosowanie jedynie do końca 2003 r.

Zauważam przy tym, że jedną z podstawowych zasad polskiego systemu prawa cywilnego, jest zasada swobody zawierania umów, realizująca się poprzez swobodę stron w samym zawarciu umowy, swobodę wyboru kontrahenta, a także swobodę kształtowania treści stosunku prawnego. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się naturze stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Oznacza to, że od woli stron umowy uzależnione jest takie jej ukształtowanie, które pozwoli uwzględnić w przyszłości ewentualne zmiany warunków wykonywania świadczeń wynikających z umowy. Dotyczy to również tych umów cywilnoprawnych, do zawarcia których doszło w drodze przetargów przeprowadzonych na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych. W żadnym jednak przypadku treść zawartej umowy nie może mieć wpływu na wysokość obciążenia podatkowego wynikającego z ustaw podatkowych.

W tym kontekście zasadnicze znaczenie ma fakt, że z przepisów ww. ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym jasno wynikało, iż stosowanie obniżonej do 7% stawki VAT w budownictwie jest możliwe tylko do końca 2003 r. Przedłużenie stosowania tej normy prawnej nastąpiło w drodze rozporządzenia Ministra Finansów wydanego w grudniu 2003 r. (rozporządzenie z dnia 24 grudnia 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 224, poz. 2229), a więc w momencie kiedy znany był już projekt nowej ustawy o podatku od towarów i usług i wiadomym było, że najpóźniej z dniem 1 maja 2004 r. nastąpi zmiana przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, w tym zwiększenie stawki podatku stosowanej dla robót budowlano-montażowych wykonywanych na obiektach innych niż związane z budownictwem mieszkaniowym.

Należy więc stwierdzić, że strony zawierające przed dniem 1 maja 2004 r. umowę o roboty budowlano-montażowe, przy zachowaniu należytej staranności w zakresie zdobycia pełnej wiedzy na temat podstaw prawnych stosowanych dla tych robót stawek podatku VAT, miały możliwość takiego ukształtowania treści umowy, która pozwoliłaby uwzględnić w przyszłości zmiany stawki podatku stosowanej dla tych robót. W przypadku, gdy roboty budowlane lub budowlano-montażowe na obiektach innych niż obiekty budownictwa mieszkaniowego wykonane będą po dniu 1 maja 2004 r., właściwą do zastosowania jest stawka 22% VAT.

W przypadku konfliktów powstałych na tle zawartych umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy strony umowy nie mogą dojść same do porozumienia, właściwym rozwiązaniem jest zwrócenie się o rozstrzygnięcie do sądu. Podkreślam przy tym, że Minister Finansów nie ma żadnych kompetencji do ingerowania w treść zawartych przez autonomiczne podmioty umów cywilnoprawnych. Taka ingerencja słałaby w sprzeczności z zasadami demokratycznego państwa prawa, w tym między innymi z zasadą swobody zawierania umów.

Dodatkowo wyjaśniam, że w przypadku czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.), które wykonane zostały przez podatników przed dniem 1 maja 2004 r., dla których obowiązek podatkowy powstał po dniu 30 kwietnia 2004 r. - czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT według stawek obowiązujących dla tych czynności w momencie ich wykonania, tj. przed dniem 1 maja 2004 r. Oznacza to, że w przypadku wykonania w kwietniu 2004 r. robót budowlano-montażowych, opodatkowanych na podstawie przepisów ww. ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. stawką VAT w wysokości 7%, stawka ta będzie właściwa do zastosowania również w przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstanie po dniu 30 kwietnia 2004 r. Odrębne regulacje dotyczą jedynie importu, w odniesieniu do którego w przepisach art. 170 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. ustawodawca przewidział szczególne unormowania.

PODSEKRETARZ STANU