Warszawa, 30.07. 2004 r.

Pan
Kazimierz Kutz
Wicemarszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Zasady przeprowadzania kontroli wniosków o płatności bezpośrednie do gruntów rolnych określa rozporządzenie Komisji (WE) nr 2419/2001 z dnia 11 grudnia 2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli niektórych wspólnotowych systemów pomocy ustanowionych rozporządzeniem Rady (EWG) nr 3508/92. W myśl przepisów ww. rozporządzenia kontrole administracyjne oraz kontrole na miejscu są przeprowadzane w sposób zapewniający skuteczną weryfikację zgodności wniosków o płatności z warunkami, zgodnie z którymi przyznawana jest pomoc.

Jednocześnie w rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 2199/2003 z dnia 16 grudnia 2003 r. ustanawiającego przejściowe środki działania dla celów stosowania w roku 2004 rozporządzenia Rady (WE) nr 1259/1999 w zakresie mechanizmu jednolitej płatności powierzchniowej wobec Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji określone zostały sankcje dla rolników z tytułu nieprawidłowych powierzchni działek rolnych jak i nieprzestrzegania minimalnych wymagań utrzymania gruntów w dobrej kulturze rolnej określonych przez każde z państw członkowskich. Zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 2199/2003, jeżeli w wyniku kontroli administracyjnej lub kontroli na miejscu stwierdzona różnica między powierzchnią zgłoszoną a powierzchnią uprawnioną przekracza 3%, ale nie przekracza 30% powierzchni uprawnionej, kwota do przyznania w ramach systemu jednolitej płatności powierzchniowej ulega redukcji na dany rok o dwukrotność stwierdzonej różnicy, jeżeli różnica będzie przekraczać 30% powierzchni uprawnionej rolnikowi nie jest przyznawana żadna pomoc na dany rok, natomiast w przypadku różnicy przekraczającej 50% na rolnika zostanie nałożona kara w wysokości stwierdzonej różnicy między powierzchnią zgłoszoną a powierzchnią określoną we wniosku. Kara ta potrącana jest z płatności do której rolnik jest uprawniony przez okres trzech lat kalendarzowych.

- groźna klęska żywiołowa powodująca poważne skutki dla gruntów rolnych gospodarstwa.

- w przypadku zamierzonego nieprzestrzegania jednego z wymogów minimalnych procent redukcji wynosi 20% kwoty płatności bezpośrednich dla danej powierzchni,

Minimalne wymagania utrzymania gruntów w dobrej kulturze rolnej określone zostały rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych wymagań utrzymywania gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej (Dz.U. Nr 65, poz. 600).

Zgodnie z art. 5a znowelizowanej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie będzie podlegał powszechnemu ubezpieczeniu społecznemu, o ile w związku z prowadzoną działalnością jest zobowiązany do opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego. Podstawą do naliczenia zryczałtowanego podatku jest przychód - w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, albo stawka karty podatkowej - w przypadku podatku zryczałtowanego w formie karty podatkowej. W trakcie prac nad nowelizacją ustawy przyjęto więc, że to kwota podatku powinna być podstawową do określenia kto powinien podlegać powszechnemu systemowi ubezpieczeń społecznych, a tym samym nie powinien podlegać rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Ustalono więc kwotę podatku granicznego, którego przekroczenie spowoduje wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników.

W systemie powszechnego ubezpieczenia społecznego osoba prowadząca pozarolniczą działalność opłaca składkę na ubezpieczenie społeczne od zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. W minionym roku podatek od tego wynagrodzenia wynosił 2528,52 zł. W związku z tym powyższą kwotę przyjęto jako roczną kwotę graniczną podatku, której przekroczenie daje podstawę do wyłączenia z systemu rolniczego ubezpieczenia społecznego.

Powyższe zmiany wprowadzone do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników miały za zadanie "uszczelnienie systemu" ubezpieczenia społecznego rolników (ograniczenia liczby potencjalnych ubezpieczonych) poprzez ograniczenie możliwości pozostawania w tym ubezpieczeniu osób (rolników i domowników) którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą. Rolnicy i domownicy, którzy prowadzą obecnie równolegle z działalnością rolniczą także pozarolniczą działalność gospodarczą pozostają w systemie, jeżeli działalność gospodarcza jest prowadzona w niewielkim rozmiarze (ma charakter uzupełniający), a prowadzenie działalności rolniczej stanowi rzeczywiście podstawowe źródło utrzymania.

Renty strukturalne przeznaczone są dla osób, dla których praca w gospodarstwie rolnym stanowiła główne źródło utrzymania. Podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników w KRUS stanowi dowód prowadzenia działalności rolniczej, co jest jedynym z warunków określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. nr 114, poz. 1191). Jednocześnie należy zaznaczyć, iż rozumiejąc uwarunkowania wsi polskiej, wprowadzono przepis wprowadzający wymóg, iż w ciągu 10-letniego okresu prowadzenia działalności rolniczej, rolnik powinien podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników przez co najmniej 5 lat z czego wynika, że w pozostałym okresie może podlegać ubezpieczeniu społecznemu w systemie powszechnym.

Należy również nadmienić, że sprawa podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników jest warunkiem wymaganym tylko w tych działaniach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich (renty strukturalne) czy Sektorowego Planu Operacyjnego (ułatwienie startu młodym rolnikom), w których chodziło o to, by pomoc trafiała do określonego kręgu osób - rolników rzeczywiście prowadzących działalność rolniczą.

Zgodnie z zapisem w SPO w Działaniu 2.5. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodu, wspierane będą projekty inwestycyjne służące podjęciu dodatkowej działalności, wykorzystującej istniejące zasady gospodarowania i regionu, co ma przyczynić się do tworzenia warunków do rozwoju wielofunkcyjnych gospodarstw rolnych w miejscowościach liczących do 5 tys. mieszkańców. Działanie to skierowane jest do podmiotów zajmujących się działalnością rolniczą (osoby fizyczne i prawne) oraz domowników gospodarstw rolnych.

Wojciech Olejniczak