Warszawa, 2003-09-02

Szanowny Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Nawiązując do pisma Pana Marszałka z dnia 13 sierpnia 2003 r. znak: BPS/DSK-043-378/03, przy którym przekazano oświadczenie złożone przez senatora Józefa Sztorca w sprawie planowanych działań mających na celu zaktywizowanie obszarów wiejskich oraz realizację inicjatyw na rzecz lokalnych społeczności wiejskich, po wnikliwym zapoznaniu się z treścią oświadczenia oraz w porozumieniu z Ministrem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej - przedstawiam w załączeniu szczegółową informację w tej sprawie.

Z wyrazami szacunku

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Podsekretarz Stanu

Według sprawozdawczości prowadzonej przez urzędy pracy, bezrobocie rejestrowane na wsi na dzień 31 grudnia 2002 r. osiągnęło poziom 1341 tys. osób, tj. 41,7% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych w kraju. Jednakże w kategorii długotrwale bezrobotnych mieszkańcy wsi stanowili 54,2%. Odsetek bezrobotnych mieszkańców wsi w wielu do 24 roku życia wyniósł 47,7% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych w tej grupie wiekowej. Ale młodzi bezrobotni na wsi stanowili 31,8% ogółu bezrobotnych mieszkańców wsi, a młodzi bezrobotni w mieście stanowili tylko 25,0% ogółu bezrobotnych w mieście. Można także sądzić, że na wsi mamy do czynienia ze znacznie większym, niż w mieście, bezrobociem ukrytym, ale wielkość tej różnicy jest trudna do precyzyjnego oszacowania. Przewiduje się, że bezrobocie ukryte na obszarach wiejskich kształtuje się na poziomie 800-900 tys. osób. Istotne informacje o sytuacji społeczno-gospodarczej na obszarach wiejskich dostarczą wyniki powszechnego spisu ludności i mieszkań oraz rolnego, przeprowadzonego na przełomie maja-czerwca w 2002 r. Wg GUS, wyniki spisu rolnego opublikowane zostaną do końca br.

Aktualnie nie ma wyodrębnionego ogólnokrajowego programu na rzecz tylko zatrudnienia i aktywizacji zawodowej młodzieży wiejskiej. Osoby te mogą uczestniczyć w innych powszechnych programach tego typu jak choćby w programie adresowanym do absolwentów pn. "Pierwsza praca". Między innymi, w ramach tego programu, Agencja Nieruchomości Rolnych w II półroczu 2002 r. - podpisała z ówczesnym Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej umowę dotyczącą programu "Zielone Miejsca Pracy", w którym zobowiązała się do sfinansowania w ramach robót publicznych do 1000 miejsc pracy dla absolwentów pochodzących ze środowisk popegeerowskich. Agencja przez okres 6 miesięcy, refunduje wynagrodzenie w wysokości 760 zł miesięcznie. Pozostałe koszty zatrudnienia finansuje MGPiPS.

1. Komponent A: Mikropożyczki

Komponent wdrażany jest na obszarze gmin wiejskich, wiejsko-miejskich i miast do 20 tys. mieszkańców w pięciu województwach: zachodniopomorskim, małopolskim, kujawsko-pomorskim, warmińsko-mazurskim i podkarpackim oraz skierowany jest do osób bezrobotnych, absolwentów, rolników prowadzących gospodarstwa rolne o powierzchni poniżej 10 ha przeliczeniowych, a także osób rozpoczynających lub prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Realizacja komponentu została uruchomiona w styczniu 2003 r. i będzie kontynuowana do końca maja 2004 r. Do końca kwietnia br. przekazano środki na wypłatę 392 mikropożyczek na łączną kwotę 5 602 600 zł. Na realizację zadań przewidzianych w Komponencie przeznaczono środki w wysokości około 16,7 mln USD, w tym 10,4 mln USD z kredytu Banku Światowego, 2,9 mln USD pochodzących z budżetu państwa oraz 3,4 mln USD ze środków własnych instytucji mikropożyczkowych.

2. Podkomponent B1

1. aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu (usługi związane z zatrudnieniem, szkolenia, okresowe zatrudnienie);
2. wspieranie rozwoju drobnej przedsiębiorczości (centra wspierania przedsiębiorczości, inkubatory przedsiębiorczości);
3. tworzenie planów lokalnego rozwoju, nakierowanych na rozwój małej przedsiębiorczości i tworzenie nowych miejsc pracy.

Realizacja podkomponentu rozpoczęła się 1 października 2001 roku i trwać będzie do końca 2003 roku. Ze względu na fakt, iż środki przyznane na jego realizację w 2003 r. wraz ze środkami wykorzystanymi w 2002 r. stanowić będą razem 60% środków przewidzianych w Umowie kredytowej z Bankiem Światowym na realizację podkomponentu, jak również ze względu na fakt ścisłego powiązania długości świadczonych usług z ich efektywnością (np. okresu przebywania mikroprzedsiębiorstwa w inkubatorze z możliwością jego przetrwania na rynku po opuszczeniu inkubatora), jak również mając na uwadze zapewnienie jak najszerszego dostępu beneficjentów komponentu A (mikropożyczki) do usług zawartych w podkomponencie B1 Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wystąpił z wnioskiem o przedłużenie okresu realizacji Programu Reorientacji/Przekwalifikowań o rok.

2. Inwestycje w gospodarstwach rolnych.

3. Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich.

Rozwój aktywności gospodarczej na obszarach wiejskich wspiera również Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, między innymi poprzez następujące instrumenty:

• dopłaty do oprocentowania kredytów na przedsięwzięcia inwestycyjne tworzące nowe, stałe miejsca pracy w gminach wiejskich, miejsko-wiejskich oraz miastach do 20 tys. mieszkańców, gwarantujących zatrudnienie ludności wiejskiej. W okresie 2001-2002 inwestorzy zaciągnęli 48 kredytów na łączną kwotę 52 769,3 tys. zł, tworząc w oparciu o te środki 2 108 nowych miejsc pracy,

Ponadto Agencja wspomaga rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich oraz inwestycje w rolnictwie, co niewątpliwie ma także wpływ na powstawanie nowych miejsc pracy na wsi.

Także Agencja Nieruchomości Rolnych, ustawowo odpowiedzialna za zadania w zakresie restrukturyzacji, prywatyzacji i zarządzania mieniem rolnym Skarbu Państwa, realizuje przedsięwzięcia na rzecz aktywizacji zawodowej mieszkańców wsi, a przede wszystkim byłych pracowników ppgr i ich rodzin. Agencja podejmuje też działania skierowane bezpośrednio do samych bezrobotnych, byłych pracowników ppgr jak też do potencjalnych pracodawców. Oddziały terenowe Agencji zawierają umowy dzierżawy z klauzulą przewidującą obowiązek zatrudnienia przez dzierżawcę na dotychczasowych warunkach określonej liczby pracowników. W procedurach przetargowych preferencje mają spółki pracownicze. przy wyborze oferty przetargowej uwzględnia się także kryterium wielkości zatrudnienia. Na korzystne raty rozkładane są należności z tytułu sprzedaży nieruchomości, umożliwia się zwolnienia dzierżawcy z opłat czynszowych na okres do pięciu lat w przypadku realizacji inwestycji tworzących nowe miejsca pracy.

Agencja oferuje za pośrednictwem BGŻ linię kredytową na przedsięwzięcia w zakresie małej przedsiębiorczości o charakterze pozarolniczym przy zatrudnianiu bezrobotnych byłych pracowników ppgr oraz członków ich rodzin na obszarach wiejskich lub w miastach do 20 tys. mieszkańców. Kredyty są udzielane ze środków Agencji, a dopłaty do oprocentowania finansowane są z Funduszu Pracy. Oprocentowanie kredytu dla kredytobiorcy w zależności od miejsca tworzenia nowych miejsc pracy wynosi 0,5% w gminach uznanych za zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym i 3% w pozostałych gminach.

Duże nadzieje w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy należy wiązać z działaniami, które od 2004 r. podejmowane będą w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Rozwój Zasobów Ludzkich" oraz "Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego", opartych o środki Europejskiego Funduszu Społecznego jak również w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich", finansowanego z Europejskiego Funduszu Gwarancji i Orientacji w Rolnictwie. Programy te tworzą ramę dla wielu inicjatyw lokalnych zmierzających do udzielenia pomocy młodym bezrobotnym i poszukującym pracy. Podobną funkcję odegrać może inicjatywa wspólnotowa "EQUAL", której celem jest niwelowanie różnic w zakresie dostępu różnych grup społecznych do usług edukacyjnych i rynku pracy.