Wyjaśnienie w związku z oświadczeniem senatora Józefa Sztorca, złożonym na 41. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 39), przekazał Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej:
Warszawa, 2003-06-16
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
W odpowiedzi na oświadczenie złożone przez Pana Senatora Józefa Sztorca w sprawie przywrócenia zasiłków przedemerytalnych przekazane przy piśmie z dnia 4 czerwca 2003 r. znak: BPS/DKS-043-241/03 wyjaśniam:
Uchwalona przez Sejm RP 17 grudnia 2001 r. ustawa o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz ustawy o ułatwieniu zatrudniania absolwentów, - z dniem 1 stycznia 2002 r. zniosła m. innymi możliwość przechodzenia na zasiłki przedemerytalne i wprowadziła pewne (korzystne) zmiany w zakresie nabywania prawa do świadczenia przedemerytalnego. Zlikwidowana została także możliwość zaliczenia okresu aktualnie pobieranego zasiłku dla bezrobotnych do okresu uprawniającego do świadczenia przedemerytalnego. Powyższa ustawa zachowała prawa nabyte osób, które do końca 2001 r. nabyły prawo do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego w wysokości 90% emerytury. Potrzeba dokonania tych zmian wynikała z racjonalizacji istniejących rozwiązań, a także z ograniczonych możliwości budżetu państwa. Pragnę podkreślić, że dotychczas wiele osób w wieku poniżej 50 lat miało możliwość przechodzenia na zasiłek przedemerytalny. W wyniku tego wydatki na zasiłki i świadczenia przedemerytalne są obecnie wyższe od wydatków na zasiłki dla bezrobotnych. Powoduje to konieczność ograniczenia środków finansowych na aktywizację zawodową bezrobotnych (szkolenia, prace interwencyjne, roboty publiczne itp.).
Wspomniana ustawa utrzymała świadczenia przedemerytalne, na które mogą obecnie przejść między innymi osoby posiadające wiek 50 lat (kobiety) i 55 lat (mężczyźni), posiadające okres uprawniający do emerytury odpowiednio 30 i 35 lat, jeśli rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Świadczenia przedemerytalne i zasiłki przedemerytalne nie są jednak wcześniejszymi emeryturami, jak również emeryturami pomostowymi, lecz formą osłony socjalnej.
Kwestie związane z uprawnieniami osób bezrobotnych reguluje art. 65 ust. 5 Konstytucji RP brzmiący następująco: "władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych".
Jak z powyższego wynika Konstytucja RP nakłada na rząd obowiązek aktywnego przeciwdziałania bezrobociu, który nie oznacza jednak obowiązku zapewnienia każdemu bezrobotnemu zatrudnienia. Podobnie powyższą kwestię reguluje Konwencja Nr 122 Międzynarodowej Organizacji Pracy.
Natomiast zabezpieczenie społeczne obywateli pozostających bez pracy jest realizowane obecnie zarówno poprzez formy osłony socjalnej przewidziane w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu - np. zasiłki dla bezrobotnych, opłacanie składek do kas chorych, jak i ustawie o pomocy społecznej - np. zasiłki okresowe z powodu bezrobocia, zasiłki celowe i gwarantowane.
Przywrócenie stanu prawnego sprzed 1 stycznia 2002 r. spowodowałoby znaczne zwiększenie wydatków Funduszu Pracy. Ponadto nie sprzyjałoby to aktywizacji osób bezrobotnych, a tym samym byłoby wspieraniem niekorzystnych zjawisk istniejących na naszym rynku pracy.
Z poważaniem
Jerzy Hausner