Odpowiedź na oświadczenie senatora Józefa Sztorca, złożone na 24. posiedzeniu Senatu

Oświadczenie

Minister Skarbu Państwa przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Józefa Sztorca, złożone na 24. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 21-22):

Warszawa, 2002-10-11

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Odpowiadając na przekazane przy piśmie Pana Marszałka z dnia 17-09-2002 r. znak: LP/043/327/02/V oświadczenie złożone przez Pana Senatora Józefa Sztorca na 24 posiedzeniu Senatu w dniu 12 września 2002 r., w sprawie sytuacji ekonomicznej w Zakładach Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. oraz działaniach podejmowanych przez Ministra Skarbu Państwa, mających na celu uzdrowienie sytuacji w tych Zakładach, uprzejmie informuję, że negatywna ocena bieżącej oraz prognozowanej sytuacji finansowej Spółki na rok 2002, stanowiła podstawę do podjęcia w dniu 15 listopada 2001 r. uchwały przez Walne Zgromadzenie o odwołaniu dotychczasowego i powołaniu nowego Zarządu Spółki.

Ocena sytuacji finansowej Spółki, o której wyżej mowa, zawierała ryzyko upadłości, z uwagi na niską sprzedaż, wzrost zadłużenia, nieprawidłową jego strukturę i brak możliwości obsługi oraz pojawiające się coraz częściej ryzyko utraty płynności finansowej. Negatywnie została też oceniona prowadzona w latach 1999-2001 polityka handlowa oraz sposób zachowania Spółki na rynku, które spowodowały, że Zakłady utraciły częściowo wiarygodność i zaufanie klientów. Szczegółowe informacje w tym zakresie zostały opisane w "Informacji o sytuacji w wybranych spółkach Skarbu Państwa i przedsiębiorstwach państwowych. Raport otwarcia z dnia 7 maja 2002 r.".

Powołany w dniu 15 listopada 2001 r. nowy Zarząd Spółki, mając na uwadze długookresowe uzdrowienie sytuacji finansowej Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A., dokonał analizy zastanego stanu i w pierwszym etapie skupił się na utrzymaniu krótkotermonowej płynności finansowej. Do najważniejszych z podejmowanych doraźnie działań Zarządu Spółki w tym zakresie należy zaliczyć:

uzyskanie przedpłaty w formie prefinansowania sprzedaży od dużych stałych klientów Spółki,

racjonalizację poziomu zapasów oraz upłynnienie zapasów zbędnych i niechodliwych,

zintensyfikowanie działań windykacyjnych w stosunku do dłużników trudnych,

ograniczenie budżetów jednostek oraz zmniejszenie do minimum budżetów remontowych i inwestycyjnych,

rozwiązanie większości umów reklamowych, sponsorskich i na usługi prawne,

ograniczenie wydatków do wydatków bezpośrednio związanych z utrzymaniem podstawowej działalności i funkcjonowania Zakładów,

przeprowadzenie indywidualnych negocjacji z bankami kredytującymi oraz głównymi wierzycielami, które pozwoliły na renegocjacje oraz wydłużanie terminów spłat rat kredytowych i wymagalnych zobowiązań, a następnie, uzyskanie moratorium na spłatę zadłużenia kredytowego.

Spółka opracowała i przyjęła do realizacji program naprawczy, którego główne działania ukierunkowane zostały na przywrócenie długookresowej równowagi finansowej. Działania te są realizowane w obszarach: oszczędności kosztowych, poprawy płynności finansowej (głównie wskutek dalszego zmniejszenia zapotrzebowania na kapitał obrotowy i upłynnienie majątku finansowego), restrukturyzacji organizacyjnej i produktowej (m.in. poprzez dokonanie decentralizacji organizacyjnej, skupienie produkcji wokół działalności podstawowej i wydzielenie produkcji pomocniczej w formie samodzielnych jednostek, wyłączenie trwale nierentownych jednostek produkcyjnych, redukcje zatrudnienia w Centrum Strategicznym i w Centrach Biznesu). W ww. zakresie wykonane zostały następujące działania:

podjęto decyzję o całkowitym wycofaniu się z nierentownej produkcji, w tym m.in. w obszarze chlorku winylu, PCW, acetylenu,

częściowo wyodrębniono lub przygotowano do wyodrębnienia poza Spółkę jednostki produkcji pomocniczej i jednostki mające charakter usługowy,

w ramach uzgodnień z Załogą i zakładowymi organizacjami związkowymi uzyskano akceptację dla programu urlopów bezpłatnych w wymiarze 14 dni do końca br. oraz podpisano porozumienie o zwolnieniach grupowych ok. 500 osób, w ramach zwolnień i skorzystania przez pracowników z uprawnień przedemerytalnych,

rozpoczęto procedurę sprzedaży należących do Spółki akcji i udziałów w tzw. spółkach socjalnych,

podjęto decyzję o rezygnacji z samodzielnego kontynuowania budowy nowej wytwórni PCW i wspólnie ze Spółką Nafta Polska S.A. podjęto intensywne poszukiwania partnera skłonnego przejąć dotychczasowy zakres zrealizowania inwestycji w formie joint-venture,

wdrażane są programy naprawcze w spółkach córkach, polegające m.in. na reorganizacji podmiotów, pod kątem przygotowania ich do samodzielnego funkcjonowania na rynku oraz wymuszeniu wewnętrznych procesów naprawczych,

podejmowane są starania o uzyskanie pomocy publicznej w ramach istniejących ustawowo możliwości.

W odniesieniu do ww. działań dotyczących restrukturyzacji zatrudnienia oraz zmniejszenia kosztów pracy, Zarząd Spółki wdrożył Program Restrukturyzacji Organizacyjnej, polegający na:

a) uproszczeniu struktur organizacyjnych w Centrum Strategicznym,

b) zwiększeniu samodzielności Centrów Biznesu,

c) przejęcia przez Centra Biznesu działalności handlowej i marketingowej,

d) wydzieleniu istniejących usługowych jednostek organizacyjnych w samodzielne podmioty prawa handlowego lub włączeniu ich do już istniejących podmiotów.

Zarząd Spółki podjął decyzje i wykonał zadania mające na celu uporządkowanie umów o pracę, ponieważ poprzedni Zarząd wdrożył i stosował dla wąskiej grupy pracowników "pozaukładowy system zatrudnienia" tzw. umowy czasowe.

W wyniku ustaleń z zakładowymi organizacjami związkowymi ostateczna lista pracowników objętych zwolnieniami grupowymi przewiduje, że:

odejściem na emerytury, wcześniejsze emerytury i świadczenia przedemerytalne objętych zostanie 313 pracowników,

na zasiłek dla bezrobotnych odejdzie 206 pracowników,

wypowiedzeniem zmieniającym objętych zostanie 41 pracowników.

Dla pracowników objętych zwolnieniami grupowymi i odchodzącymi na emerytury, wcześniejsze emerytury i świadczenia przedemerytalne, Zarząd spółki zaproponował w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi system zachęt materialnych, z którego skorzystało 313 pracowników na 383 uprawnionych.

Dla złagodzenia skutków zwolnień grupowych, Zarząd Spółki przyjął realizację dwóch niezależnych programów dotyczących:

programu urlopów bezpłatnych dla wszystkich pracowników w wymiarze 14 dni do końca 2002 roku, tj. dwóch dni miesięcznie, którego realizacja pozwoliła na zmniejszenie skutków zwolnień grupowych o około 100 pracowników,

programu realizowanego w Powiatowym Urzędzie Pracy, dotyczącego pozyskania środków budżetowych na aktywizację nowych miejsc pracy dla pracowników zwalnianych z przyczyn ekonomicznych, którym objętym może zostać 105 pracowników, którzy znajdą zatrudnienie w innych tarnowskich firmach.

Równolegle z działaniami prowadzącymi do zmniejszenia kosztów pracy, Zarząd Spółki przeprowadził negocjacje i podpisał z działającymi w Spółce zakładowymi organizacjami związkowymi Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy.

Ze względu na brak dalszej możliwości utrzymania moratorium na spłatę zadłużenia kredytowego, o którym wyżej mowa, Zarząd Spółki złożył w dniu 7 czerwca br. wniosek o rozpoczęcie postępowania układowego z wierzycielami. Postępowanie układowe zostało otwarte w dniu 12 czerwca br. Łączna kwota długów objętych postępowaniem układowym wynosi 325 mln zł z czego 180 mln dotyczy zobowiązań wobec banków, natomiast 145 mln zł to w przeważającej większości zobowiązania handlowe. Spółka proponuje wierzycielom 40% redukcję długów oraz spłatę pozostałej części w 9 półrocznych ratach. Akceptacja tych propozycji pozwoliłaby na umorzenie prawie 130 mln zł zadłużenia oraz możliwą do udźwignięcia od 2003 roku kwotę pierwszej raty układowej w wysokości ponad 21 mln zł. Ze względu na objęcie postępowaniem znaczącej kwoty zadłużenia kredytowego, począwszy od lipca br. następuje znaczące ograniczenie kosztów finansowych z tytułu zamrożenia naliczania odsetek bankowych, rzędu 1,8 mln zł w skali miesiąca.

Na wynik postępowania układowego będzie miała wpływ postawa banków oraz głównych wierzycieli. Negatywne zakończenie postępowania układowego grozi utratą płynności finansowej przedsiębiorstwa, a w konsekwencji koniecznością rozpoczęcia postępowania upadłościowego, gdyż spółka nie będzie w stanie spłacać długów.

Na okres przewidywanej spłaty rat układowych Spółka opracowała średniookresowy "Plan działalności gospodarczej na lata 2002-2007", który powinien być podstawowym dokumentem uwiarygodniającym realność obsługi zadłużenia po zawarciu układu z wierzycielami.

Podsumowując powyższe, należy stwierdzić, że podjęte działania w celu poprawy sytuacji finansowej Spółki, są konsekwentnie realizowane.

Większość podejmowanych obecnie działań ma charakter restrukturyzacyjny i ich efekt finansowy będzie odłożony w czasie.

Prowadzona przez obecny Zarząd Spółki polityka handlowa została ukierunkowana na odbudowę wizerunku Zakładów jako wiarygodnego partnera handlowego, odzyskanie utraconych rynków zbytu oraz zdobywanie nowych klientów i nowych rynków, a także kontynuowanie relacji handlowych ze sprawdzonymi partnerami.

W dalszym ciągu konieczne jest obniżanie kosztów, m.in. z uwagi na istniejące w Spółce czynniki opóźniające efekty podjętych działań naprawczych, do których należy zaliczyć: wysoki stopień amortyzacji majątku trwałego (60%), brak własnej bazy surowcowej, nadmierną dywersyfikację produkcji oraz poziom eksploatowanych instalacji produkcyjnych (z nielicznymi wyjątkami, jak: poliamid 6, tarnoform, kwas azotowy stężony), który odbiega od współczesnego standardu technologii stosowanych w świecie oraz korzystanie z rozwiązania technologicznie infrastruktury energetycznej pochodzącej z lat 60-tych i wyraźnie (mimo modernizacji) odstającej od poziomu współczesnej techniki w tym zakresie.

Problemy, o których wyżej mowa, dotyczą większości zakładów chemii ciężkiej, a ich rozwiązanie przekracza możliwości jednego zakładu. Dlatego też, w dniu 4 czerwca 2002 r. Rada Ministrów zatwierdziła przygotowany przez Ministerstwo Skarbu Państwa i Ministerstwo Gospodarki dokument pt. "Strategia dla przemysłu chemicznego w Polsce do 2010 roku", którego częścią jest "Program prywatyzacji i restrukturyzacji sektora Wielkiej Syntezy Chemicznej". Programem tym objęte zostały również Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A.

W przyjętej strategii przewidziano konieczność podjęcia szeregu działań restrukturyzacyjnych i konsolidacyjnych w sektorze Wielkiej Syntezy Chemicznej (WSCh), którego kondycja w ostatnich latach uległa znacznemu pogorszeniu. Głównym celem tych działań ma być stworzenie samodzielnych, konkurencyjnych podmiotów o silnej pozycji rynkowej zapewniającej im stabilne podstawy finansowe i realne możliwości wzrostu, zwłaszcza w perspektywie wejścia Polski do Unii Europejskiej.

W dniu 10 lipca 2002 r. Nafta Polska S.A. uzyskała pełnomocnictwo do:

- wykonywania praw z akcji spółek: Zakłady Azotowe Puławy S.A., Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A., Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A., Zakłady Chemiczne Police S.A., Zakłady Chemiczne Organika-Sarzyna S.A.,

- opracowania strategii restrukturyzacji, konsolidacji produktowej i rynkowej spółek WSCh,

- opracowania strategii prywatyzacji spółek WSCh.

Obecnie trwa wybór doradcy ds. strategii i restrukturyzacji sektora WSCh, a ostateczna decyzja powinna zapaść w I dekadzie października br.

Nafta Polska S.A. mając na uwadze trudną sytuację sektora, w tym Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach SA., współpracuje ściśle z zarządami spółek w zakresie:

- rozmów z bankami nad utrzymaniem poziomu i warunków dalszego kredytowania,

- rozmów z PGNiG nad obniżeniem cen na gaz ziemny (główny surowiec dla produkcji sektora WSCh) do poziomu cen producentów nawozów w Europie Zachodniej, gwarantujących utrzymanie dotychczasowego poziomu produkcji i eksportu nawozów,

- wspólnych działań z Ministerstwem Gospodarki nad ograniczeniem importu nawozów azotowych na polski obszar celny z Rosji, Ukrainy i Litwy,

- wspierania restrukturyzacji kosztowej i organizacyjnej przygotowującej przedsiębiorstwa do procesu restrukturyzacji i konsolidacji,

- koordynacji działalności pomocowej przed akcesją i po akcesji Polski do Unii Europejskiej.

Ze względu na wysoki poziom zadłużenia przedsiębiorstw sektora WSCh, w tym także Zakładów Azotowych w Tarnowie, najważniejsze będą rezultaty rozmów z bankami i PGNiG S.A., jednego z głównych wierzycieli spółek WSCh.

Dotychczasowe efekty tych rozmów nie są w pełni zadowalające i nie można zagwarantować, iż minęło niebezpieczeństwo upadłości Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A.

Mając powyższe na uwadze Zarząd Spółki wystąpił z wnioskiem do Ministerstwa Skarbu Państwa o pozyskanie środków z funduszu EFSAL na działalność inwestycyjną - wysokoefektywną, jak również na uzyskanie dotacji na cele osłonowe w związku z rozpoczętymi zwolnieniami grupowymi, które trwać będą do 31 marca 2003 r. Wniosek Spółki zostanie rozpatrzony na najbliższym posiedzeniu funkcjonującego przy Ministrze Finansów, Zespołu ds. opiniowania wniosków w sprawie udzielenia pomocy ze środków budżetowych. Oczekuję, że pozytywna decyzja Zespołu przyczyni się do przyspieszenia realizowanych w Spółce procesów restrukturyzacyjnych.

Z poważaniem

MINISTER SKARBU PAŃSTWA

z up. SEKRETARZ STANU

Małgorzata Ostrowska

Oświadczenie