Minister Finansów przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Józefa Sztorca, złożone na 23. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 20):
Warszawa, dnia 2002.09.10
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP
Szanowny Panie Marszałku!
W nawiązaniu do przesłanego przy piśmie Nr KK/043/289/02 dnia 12 sierpnia 2002 r. oświadczenie Pana Senatora Józefa Sztorca złożonego podczas 23. Posiedzenia Senatu RP w dniu 8 sierpnia 2002 r. dotyczącego sytuacji finansowej województwa małopolskiego, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Projekt budżetu województwa małopolskiego, podobnie jak projekty budżetów pozostałych dysponentów części budżetowych opracowywany jest w oparciu o jednakowe zasady oraz wskaźniki makroekonomiczne, wynikające z przyjętych przez Radę Ministrów "Założeń do opracowania projektu budżetu państwa na dany rok" oraz możliwości finansowe budżetu państwa.
Zgodnie z tymi zasadami wydatki budżetowe kalkulowane są w następujący sposób.
Za podstawę do ustalania wydatków pozapłacowych przyjmowane są kwoty wynikające z ustawy budżetowej (pomniejszone o wydatki jednorazowe oraz o wydatki, których realizacja została zakończona w roku poprzedzającym rok na który planowany jest budżet) i przeliczone wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług.
Wydatki na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej oraz wydatki, których wysokość powiązana jest z poziomem wynagrodzeń np. dotacje na zadania z zakresu administracji rządowej realizowane przez gminy, powiaty, samorządy województw w części przeznaczonej na finansowanie wynagrodzeń, przeliczane są średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń, który dla zapewnienia realnego wzrostu wynagrodzeń ustalany jest na wyższym poziomie niż średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Planowanie wydatków majątkowych opiera się również na zasadzie wskaźnikowej (z wyłączeniem inwestycji wieloletnich planowanych imiennie),co oznacza, że wielkość wydatków roku przyszłego ustalana jest poprzez przeliczenie wydatków roku bieżącego wskaźnikiem ich wzrostu z uwzględnieniem możliwości ich sfinansowania bądź dofinansowania ze środków budżetu państwa. Bardziej szczegółowe i indywidualne planowanie dotyczy jedynie imiennych inwestycji wieloletnich, ujętych w załączniku do ustawy budżetowej. W ustawie na rok 2002 w załączniku nr 7 Wykaz inwestycji wieloletnich, nie zostały przewidziane takie inwestycje w części województwo małopolskie. Od roku 2001 dotacje na inwestycje własne jednostek samorządu terytorialnego zawarte w kontraktach wojewódzkich ujmowane są w rezerwie celowej budżetu państwa.
Stosownie do przedstawionych ogólnych zasad kalkulacji wydatków budżetu państwa oraz biorąc pod uwagę finansowe możliwości gospodarki polskiej, zmuszające do ograniczenia wydatków ze środków budżetowych, wstępne kwoty wydatków bieżących na rok 2002 ustalane były w następujący sposób.
1) wydatki na wynagrodzenia osobowe pracowników, uposażenia żołnierzy i funkcjonariuszy, wynagrodzenia finansowe dotacjami z budżetu państwa oraz wydatki relacjonowane do wynagrodzeń ustalono na poziomie 2001 r.,
2) dodatkowe wynagrodzenie roczne (nagrody roczne) ustalono zgodnie z ustawowo określonymi zasadami,
3) wydatki pozapłacowe określono w wysokości 80% kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2001 pomniejszonej o wydatki o charakterze jednorazowym oraz o wydatki, których realizacja została zakończona w 2001 r.
Poszczególni dysponenci części budżetowych, w ramach przekazanej (w jednej kwocie) wstępnej kwoty wydatków, samodzielnie dokonywali jej podziału na poszczególne jednostki organizacyjne i realizowane zadania. Wojewodowie także określali wielkość dotacji na finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego oraz na finansowanie zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
W toku dalszych prac nad projektem ustawy budżetowej na rok 2002 dla zapewnienia możliwości sfinansowania podstawowych funkcji państwa konieczne było zmniejszenie wstępnie określonej kwoty wydatków, w tym również w budżetach województw. Do zmniejszenia planu wydatków przyjęty został jednakowy dla wszystkich województw wskaźnik wynoszący ok. 5% wydatków zaplanowanych w budżetach województw w pierwszym projekcie ustawy budżetowej na rok 2002, z wyłączeniem dotacji dla samorządów województw na kolejowe regionalne przewozy pasażerskie.
Dotacje dla samorządów województw na organizowanie i dotowanie kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich zostały ustalone zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie dotacji dla samorządów województw na organizowanie i dotowanie kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich (Dz.U. Nr 107, poz. 1130). Wielkość tej dotacji została ustalona parametrycznie w oparciu o przedstawione przez Ministra Infrastruktury wskaźniki udziału poszczególnych województw w planowanej kwocie dotacji w zależności od długości linii kolejowych, liczby mieszkańców, struktury bezrobocia w województwie na tle kształtowania się tych parametrów w skali kraju wg stanu na dzień 31 grudnia 2001 r. Dla samorządu województwa małopolskiego dotacja ta w budżecie na rok 2002 została ustalona w kwocie 18.898 tys. zł (8 pozycja wśród województw).
W związku z wprowadzanymi z dniem 1 stycznia 2002 r. zmianami kompetencyjnymi, stosownie do których wojewódzkie, powiatowe i portowe stacje sanitarno-epidemiologiczne przeszły do kompetencji Ministra Zdrowia, w budżetach województw nastąpiło zmniejszenie planu wydatków na te zadania i jednoczesne zwiększenie planu wydatków w budżecie części 46 - Zdrowie.
Również w toku prac nad projektem budżetu w Parlamencie RP następowały zmiany planu wydatków, polegające m.in. na dalszym zmniejszeniu wydatków w budżecie województwa małopolskiego o kwotę 1.150 tys. zł z przeznaczeniem na zwiększenie planu wydatków w części 46 - Zdrowie na dofinansowanie zadań realizowanych przez stacje sanitarno-epidemiologiczne.
W ustawie budżetowej na rok 2002 plan wydatków części 85/12 województwo małopolskie został ustalony w wysokości 1.051.693 tys. zł. Kwota ta stanowi 7,4% łącznie zaplanowanych wydatków w budżetach województw (5 pozycja wśród województw).
Plan wydatków ujęty w ustawie budżetowej na rok 2002 w części 85/12 województwo małopolskie (wg stanu na dzień 4 września 2002 r.) został zwiększony o 169.879 tys. zł, w tym z rezerw celowych zaplanowanych na:
Uruchamianie przez Ministra Finansów środków z rezerw celowych następowało na podstawie wniosków właściwych ministrów, opracowywanych na podstawie zgłoszonych przez Wojewodę Małopolskiego potrzeb.
W ustawie budżetowej na rok 2002 nie zostały utworzone rezerwy celowe z których dodatkowe środki można byłoby przeznaczyć na zwiększenie wydatków w budżetach województw na dofinansowanie zadań policji, straży pożarnej, nadzoru budowlanego, gospodarki gruntami i nieruchomościami, oświetlenia ulic.
Przedstawiony tryb i zasady ustalania wysokości środków na finansowanie zadań z budżetów województw nie zakładają bezpośredniego planowania wydatków w powiązaniu z liczbą mieszkańców ani też zapewnienia wszystkim województwom jednakowych środków w przeliczeniu na 1 mieszkańca.
Występujące zróżnicowanie wysokości planowanych wydatków w budżetach poszczególnych województw wynika ze struktury instytucjonalnej poszczególnych województw (liczby jednostek organizacyjnych i sposobu ich finansowania ze środków publicznych, liczby zatrudnionych pracowników), sytuacji społeczno-gospodarczej, w tym struktury demograficznej.
Należy również zauważyć, że wprowadzenie w 1999 r. trzech reform spowodowało przesunięcie części dotychczasowych dochodów i wydatków budżetu państwa do innych sektorów finansów publicznych, w szczególności do nowo utworzonych jednostek samorządu terytorialnego (samorządów województw i powiatów) oraz Kas Chorych. Z budżetów województw nie są już finansowane jednostki i zadania przejęte jako własne do prowadzenia przez jednostki samorządu terytorialnego, które finansowane są z ich dochodów własnych i subwencji.
Są to m.in. zadania z zakresu kultury i sztuki, kultury fizycznej i sportu, niektóre zadania i jednostki oświaty, zadania z zakresu budowy, modernizacji i zarządzania oraz ochrony dróg, biura planowania przestrzennego, zarządy melioracji i urządzeń wodnych. Wysokość środków planowanych na finansowanie tych zadań ustalana była przez byłych wojewodów. Również wysokość środków na przeniesione do kompetencji samorządów niektóre jednostki i zadania prowadzone przed 1999 r. przez właściwych ministrów, w tym na policję, straż pożarną, nadzór budowlany w podziale na poszczególne województwa oraz na poszczególne jednostki samorządu terytorialnego ustalana była przez właściwych ministrów.
Analiza wysokości otrzymywanych z budżetu państwa środków, opracowywana na podstawie ujętego w ustawie budżetowej, planu wydatków części 85/12 województwo małopolskie nie przedstawia prawdziwej sytuacji finansowej województwa.
Przy przeliczaniu środków z budżetu państwa na finansowanie zadań administracji publicznej w województwie należałoby również uwzględniać środki przekazywanej subwencji dla jednostek samorządu terytorialnego, dochody z udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych, środki przekazywane z funduszy celowych.
Stosując przedstawioną w oświadczeniu Pana Senatora metodę przeliczania wydatków publicznych na 1 mieszkańca, do kwoty subwencji ogólnej zaplanowanej dla samorządu województwa, powiatów i gmin, województwo małopolskie znajduje się wśród województw odpowiednio na 13, 12 i 4 pozycji. Zaplanowana na rok 2002 kwota subwencji ogólnej na 1 mieszkańca wynosi dla samorządu województwa
- 32,44 zł; powiatów - 239,83 zł, gmin - 521,69 zł.Jednostki samorządu terytorialnego województwa małopolskiego zajmują pod względem planowanego dochodu z udziału w podatku PIT na 1 mieszkańca 6 pozycję.
Do samorządów województw i powiatów - zgodnie z art. 57 a ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56 z późn. zm.) minister właściwy do spraw pracy (od 1 kwietnia 2002 r. dysponent Funduszu Pracy) przekazuje na wyodrębniony rachunek bankowy środki Funduszu Pracy z przeznaczeniem na finansowanie zadań realizowanych przez wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy. Wysokość tych środków ustalana jest według algorytmu określonego w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie algo
rytmu przekazywania środków Funduszu Pracy samorządom województw i powiatów. W ramach tych środków powiatowe urzędy pracy wypłacają osobom uprawnionym zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki i świadczenia przedemerytalne, a także realizują wydatki na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu.Na wyodrębniony rachunek bankowy powiatów przekazywane są również środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z przeznaczeniem na realizację zadań z zakresu zatrudnienia i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych oraz rehabilitacji społecznej. Wysokość środków Funduszu przekazywanych powiatom ustalana jest według algorytmu określonego w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie algorytmu przekazywania środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Ni
epełnosprawnych jednostkom samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 23, poz. 223). Środki te przeznaczane są na udzielanie pomocy osobom niepełnosprawnym oraz pracodawcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne, a także na finansowanie części lub całości kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej, dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych, dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, w komunikowaniu się i technicznych, dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych, budowy, rozbudowy i modernizacji obiektów służących rehabilitacji oraz finansowanie kosztów szkolenia i przekwalifikowania zawodowego osób niepełnosprawnych.Z Centralnego Funduszu Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym będącego w dyspozycji Głównego Geodety Kraju udzielane są Wojewódzkim i Powiatowym Funduszom Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym dotacje na uzupełnienie środków budżetowych na realizację zadań związanych z aktualizacją i utrzymywaniem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz zakupem urządzeń i wyposażeniem lokali niezbędnych do prowadzenia tego zasobu.
Uprzejmie informuję Pana Marszałka, że w Ministerstwie Finansów aktualnie trwają prace nad projektem budżetu państwa na rok 2003 i nie można jeszcze wskazać wysokości planowanych wydatków w poszczególnych częściach budżetowych, w tym również planowanych w budżecie części 85/12 województwo małopolskie.
O ostatecznej wysokości wydatków ujętych w projekcie ustawy budżetowej na rok 2003 zadecyduje Parlament RP, uchwalając ustawą budżetową na rok 2003.
Z wyrazami szacunku
Z upoważnienia Ministra Finansów
SEKRETARZ STANU
Halina Wasilewska-Trenkner