Warszawa, 1.08.2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

Nawiązując do pisma z dnia 5 lipca 2005 r. (sygn. BPS/DSK-043-317/05) przekazującego oświadczenie Senatora RP Pana Jana Szafrańca złożone podczas 84. posiedzenia Senatu RP w dniu 1 lipca 2005 r. dotyczące sprawy Państwa Elżbiety i Tadeusza Ch., uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

W dniu 28 października 1997 r. Pani Elżbieta Ch., Prezes Zarządu PHUH "Kajoka" Spółka z o.o. oraz Pan Robert Konrad Ch., Zastępca Prezesa, zawarli z Rejonowym Urzędem Pracy w Białymstoku, reprezentowanym przez Kierownika RUP oraz Główną Księgową RUP, umowę pożyczki w kwocie 140.000 zł. Zgodnie z treścią umowy kwota pożyczki miała zostać przeznaczona na budowę pawilonu handlowo-produkcyjnego, zakup narzędzi i urządzeń do stacji obsługi samochodów i zakup maszyn szwalniczych oraz zorganizowanie 7 miejsc pracy dla osób bezrobotnych. Zabezpieczeniem pożyczki było ustanowienie hipoteki na nieruchomości położonej w Białymstoku przy ul. 27 Lipca 60 oraz budynku biurowo-produkcyjnym i weksel in blanco PPUH "Kajoka" Spółka z o.o. z poręczeniem Elżbiety Ch., Roberta Ch., Tadeusza Ch. i Barbary Ch.

Dodać należy, że Pani Elżbieta Ch. i Pan Robert Ch. od 1994 r. byli udziałowcami Spółki. W dniu 1 listopada 1998 r. Pani Elżbieta Ch. dokonała sprzedaży całości swoich udziałów Panu Arkadiuszowi B., który - uchwałą Zgromadzenia Wspólników został powołany na Prezesa Zarządu i upoważniony do jednoosobowej reprezentacji Spółki jako jedyny członek Zarządu. W dniu 2 grudnia 1999 r. Pan Robert Ch. sprzedał całość swoich udziałów Panu Arkadiuszowi B., a ten z kolei w dniu 3 stycznia 2000 r. sprzedał 44 udziały Panu Adamowi B. Z tym dniem Pan Adam B. powołany został na Prezesa Zarządu. Na podstawie aktu notarialnego z dnia 3 stycznia 2000 r. w miejsce PPUH "Kajoka" wpisano Spółkę z o.o. ABBACO", która stała się następcą prawnym Spółki "Kajoka". W dniu 11 października 2000 r. Prezesem Zarządu nowej spółki został Pan A. B.

Zgodnie z umową spłatę pożyczki rozpoczęto od dnia 25 listopada 1997 r. Termin spłaty całkowitej wraz z odsetkami określono na 25 października 2000 r. Pożyczka spłacana była w ustalonych terminach do dnia 12 sierpnia 1999 r.

Wojewoda Podlaski poinformował, że Państwo Ch. wiedzieli o braku spłat poszczególnych rat pożyczki po 12 sierpnia 1999 r., ponieważ sami zgłaszali to w licznych pismach kierowanych do Powiatowego Urzędu Pracy w Białymstoku. Nie zmienia to faktu, że w zgromadzonej dokumentacji brak jest pism, wskazujących na niezwłoczne powiadomienie poręczycieli przez wierzyciela, że dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. Należy tu jednak zauważyć, że powiadomienie takie wymagane na gruncie Kodeksu cywilnego (art. 880) w stosunku do poręczenia cywilnego, natomiast zagadnienie dotyczące poręczenia wekslowego (awal) są regulowane ustawą z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282), zgodnie z którą zobowiązanie poręczyciela wekslowego jest samodzielne, poręczyciel odpowiada za nie, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręczył było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej (art. 32). Ponadto odpowiedzialność awalisty ma zawsze solidarny charakter, zobowiązanie jest zobowiązaniem nieodwołalnym i nie może być odwołane przez awalistę nawet wówczas, gdy zostało udzielone na wekslu in blanco. Jednocześnie poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel, nabywa prawa, wynikające z weksla, przeciw osobie, za którą poręczył i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z weksla.

Państwo Ch. zarzucają Kierownikowi Powiatowego Urzędu Pracy w Białymstoku, że nie egzekwował spłaty pożyczki i nie prowadził pertraktacji z pożyczkobiorcą. Ze zgromadzonych materiałów wynika, że w dniu 31 sierpnia 1999 r. przedstawiciele Spółki wystąpili do Kierownika PUP w Białymstoku z wnioskiem o wyrażenie zgody na spłatę pożyczki w innych terminach niż określone w harmonogramie umowy. Kierownik PUP nie znalazł podstaw do udzielenia takiej zgody i w dniu 31 września 1999 r. wezwał do dostarczenia dokumentów potwierdzających fakt niezalegania w opłatach składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz dostarczenie z urzędu skarbowego zaświadczenia, że nie wystąpiły zaległości podatkowe, a także dokumentów potwierdzających działania zmierzające do zmiany profilu firmy. W dniu 28 września 1999 r. odbyło się również spotkanie przedstawicieli PUP z Prezesem Zarządu Spółki, Panem B. Podczas tego spotkania Prezes zobowiązał się do przedłożenia konkretnych propozycji dotyczących spłaty zadłużenia oraz przedstawienia planów związanych ze zmianą profilu firmy. Deklaracje te nie zostały jednak zrealizowane. W związku z tym w dniu 8 listopada 1999 r. PUP wystąpił do Spółki o nadesłanie listy bezrobotnych skierowanych przez Urząd i zatrudnionych w Spółce. Na kolejne spotkania z kierownictwem PUP, wyznaczone na grudzień 1999 r. i styczeń 2000 r., Prezes B. nie przyszedł.

W dniu 29 lutego 2000 r. Państwo Ch. poinformowali PUP o trudnej sytuacji Spółki, co wraz z faktem zaniechania przez przedstawicieli Spółki deklarowanych działań stało się podstawą do wezwania Spółki przez PUP w dniu 1 marca 2003 r. do zapłaty należności w kwocie 37.970,05 zł. Państwo Ch. zostali równocześnie poinformowani, że PUP podjął działania mające na celu wyegzekwowanie należności wynikających ze spłaty pożyczki oraz realizację zatrudnienia osób bezrobotnych, bez konieczności wszczynania postępowania sądowego w tym zakresie. W dniu 5 kwietnia 2000 r. Kierownik PUP zlecił natomiast przeprowadzenie kontroli w Spółce. W jej trakcie ustalono, że zmienił się Zarząd Spółki, o czym PUP nie został poinformowany. W dniu 19 kwietnia 2000 r. odbyło się spotkanie z nowym Prezesem, Panem Adamem B., w sprawie zmiany harmonogramu spłaty pożyczki. Rozważenie tej propozycji Kierownik PUP uzależnił od dokonania jednorazowej spłaty części zadłużenia w wysokości 20.000 zł i uzupełnienia zatrudnienia do 7 bezrobotnych. W lipcu 2000 r. Spółka wywiązała się z obowiązku zatrudnienia bezrobotnych, nie dokonała natomiast jednorazowej spłaty części zadłużenia. Po powzięciu informacji o kolejnej zmianie Zarządu Spółki "ABACCO" w dniu 24 listopada 2000 r. odbyło się w PUP spotkanie z nowym Prezesem Panem B., przy udziale Państwa Elżbiety i Tadeusza Ch. Kierownik PUP poinformowała, że nie ma możliwości zmiany zabezpieczenia pożyczki, gdyż umowa wygasła i pożyczka stała się wymagalna, jednak Urząd może się wstrzymać ze skierowaniem sprawy na drogą sądową. Prezes B. oświadczył, że pożyczka zostanie spłacona, ponieważ Spółka "ABACCO" ma zostać przejęta przez Spółkę "SANWIN" z Pruszkowa wraz z zobowiązaniami. Prezes B. został zobowiązany do przedstawienia na następnym spotkaniu dokumentów dotyczących majątku Spółki, wierzytelności oraz propozycji spłaty pożyczki.

Wobec niespłacenia pożyczki wraz z należnymi odsetkami, PUP w dniu 18 grudnia 2000 r. wezwał pożyczkobiorcę i poręczycieli do spłaty należnej kwoty. W styczniu 2001 r. państwo Ch. zwrócili się o umorzenie odsetek karnych naliczonych od niespłaconej pożyczki. Kierownik PUP nie znalazł jednak podstaw do umorzenia. Należy podkreślić, że w momencie, gdy pojawiły się problemy dotyczące spłaty przedmiotowej pożyczki obowiązywały przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 z późn. zm.), które w art. 18 stanowiły, że pożyczka z Funduszu Pracy może być udzielona na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych. Kierownik powiatowego urzędu pracy mógł odroczyć termin spłaty, rozłożyć na raty albo po zasięgnięciu opinii rejonowej rady zatrudnienia umorzyć w części lub w całości ww. pożyczkę, m.in. jeżeli w wyniku postępowania egzekucyjnego lub na podstawie innych okoliczności lub dokumentów stwierdzono, że pożyczkobiorca nie posiada majątku, z którego można dochodzić należności albo w wyniku egzekucji pożyczkobiorca lub osoby pozostające na jego utrzymaniu byłyby pozbawione niezbędnych środków utrzymania. Następnie, od 2000 r., uprawnienia dotyczące umorzenia, odroczenia terminu spłaty, rozłożenia na raty spłaty pożyczki przekazane zostały staroście. Należy podkreślić, że choć konstrukcja przywołanych przepisów wskazuje na możliwość odroczenia, umorzenia, rozłożenia na raty, nie jest to regulacja stosowana automatycznie w określonych przypadkach. A zatem każdorazowo sprawa jest rozpatrywana indywidualnie i starosta podejmuje suwerenną decyzję w tym zakresie.

W marcu 2003 r. poinformowano Państwa Ch. o konieczności wypełnienia weksla gwarancyjnego i skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. W dniu 9 marca 2001 r. PUP wypełnił weksel gwarancyjny na kwotę 93.796,12 zł z terminem płatności na dzień 19 marca 2001 r. W terminie tym nie dokonano jednak wymaganej płatności.

Należy wskazać, że umowa pożyczki jest umową cywilno-prawną i wszelkie spory jej dotyczące rozstrzyga właściwy sąd. W dniu 29 maja 2001 r. Starosta Białostocki skierował zatem do Sądu Okręgowego w Białymstoku pozew o zapłatę należnych kwot z tytułu niespłacenia pożyczki zgodnie z umową. W dniu 10 września 2001 r. Sąd nakazał pozwanym zapłatę należnych kwot, a w dniu 7 marca 2002 r. Sąd Okręgowy orzekł ponownie o realizacji zapłaty. Nakaz zapłaty został również utrzymany wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 3 lipca 2002 r. Postanowieniem z dnia 20 września 2002 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku odrzucił kasację poręczycieli od wyroku Sądu Apelacyjnego. Dodać należy, że wyrokiem z dnia 25 lutego 2002 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił wniosek Państwa Ch. o wznowienie postępowania w sprawie. Państwo Ch. w dniu 15 kwietnia 2005 r. złożyli apelację od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Białymstoku. Sąd wyznaczył ogłoszenie wyroku na dzień 28 lipca 2005 r.

Podsumowując należy stwierdzić, że Starosta Białostocki i Powiatowy Urząd Pracy w Białymstoku po nieskutecznych próbach przeprowadzenia z pożyczkobiorcą negocjacji mających umożliwić pozasądowe uzgodnienie akceptowanych przez obie strony warunków spłaty zaległych należności w celu wyegzekwowania warunków umowy pożyczki zastosowali przysługujące środki prawne, kierując sprawę na drogę sądową i wszczynając w oparciu o wyrok Sądu postępowanie egzekucyjne. Niewątpliwie wiąże się to z dotkliwymi konsekwencjami finansowymi dla Państwa Ch., tym niemniej decydując się na poręczenie pożyczki musieli oni zdawać sobie sprawę z obowiązków, jakie ciążą na poręczycielach.

Dodać należy, że w związku ze skargami Państwa Ch. sprawa badana była przez Starostę Białostockiego, Radę Powiatu Białostockiego oraz Wojewodę Podlaskiego, który przeprowadził w 2002 r. kontrolę doraźną w Powiatowym Urzędzie Pracy w Białymstoku (kontrola dotyczyła realizacji zadań z zakresu administracji rządowej). Żaden z organów nie stwierdził nieprawidłowości w postępowaniu Kierownika Powiatowego Urzędu Pracy w Białymstoku. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji nie jest uprawniony do kwestionowania powyższych ustaleń. Sprawy z zakresu zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu należą do działu "praca", którym kieruje Minister Gospodarki i Pracy. Zaznaczyć w tym miejscu jedynie wypada, że - w związku z zarzutami zgłaszanymi przez skarżących wobec Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim, a poprzednio Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku - Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku nie nadzorował realizacji przedmiotowej umowy, ponieważ pozostawało to w kompetencji Kierownika Powiatowego Urzędu Pracy. Podobnie Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku nie był uprawniony do wypowiedzenia umowy pożyczki, ponieważ nie był jej stroną. Ponadto Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim oświadczył, że nigdy nie utrzymywał kontaktów z Prezesem Zarządu Spółki "ABACCO" i Posłem na Sejm RP, Panem Adamem B.

Jednocześnie pragnę poinformować, że sprawy dotyczące korupcji wśród urzędników administracji publicznej, przekroczenia przez nich uprawnień, niedopełnienia obowiązków, potwierdzenia nieprawdy oraz znaczenia aneksu do umowy podnoszone w skargach Państwa Ch. były badane przez Prokuraturę Okręgową w Białymstoku. Należy podkreślić, że Prokuratura postanowieniem z dnia 30 czerwca 2005 r. umorzyła z powodu braku cech przestępstwa postępowanie w sprawie niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych przy kontroli Spółki "Kajoka". Na przedmiotowe postanowienie Państwo Ch. złożyli zażalenie do Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku, gdzie sprawa oczekuje na załatwienie.

Ponadto informuję, że Pan Robert Ch. zawiadomił o zamiarze dostarczenia do MSWiA dodatkowych dokumentów w sprawie. Po zgromadzeniu wszystkich materiałów, całość dokumentacji wraz ze skargą z dnia 17 czerwca 2005 r. przekazana zostanie zgodnie z właściwością do Ministra Gospodarki i Pracy, który kieruje działem "praca". Zaznaczyć jednak wypada, że organ administracji publicznej nie posiada uprawnień do kwestionowania orzeczeń niezawisłych organów wymiaru sprawiedliwości.

Z poważaniem

MINISTER

Spraw Wewnętrznych i Administracji

z up. Jerzy MAZUREK

Podsekretarz Stanu