Przewodnicząca Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji przekazała wyjaśnienie w związku z oświadczeniem senatora Jana Szafrańca, złożonym na 50. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 52):
Warszawa, 23 lutego 2004 r.
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
Z Pańskiego upoważnienia Pan Marszałek Ryszard Jarzembowski przekazał oświadczenie senatora Jana Szafrańca, złożone podczas 50 posiedzenia Senatu RP. Oświadczenie to dotyczyło audycji, nadanej 28 listopada 2003 roku, w TVP3 Oddział w Białymstoku, której tematem była budząca kontrowersje wystawa w białostockiej galerii "Arsenał".
Pragnę przeprosić Pana Marszałka za zwłokę w udzieleniu odpowiedzi, która wyniknęła z przyczyn od Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji niezależnych. Nadawca przekazał wyjaśnienia z opóźnieniem, co będzie przedmiotem odrębnego postępowania wyjaśniającego.
Zdaniem senatora Jana Szafrańca tendencyjne w wymowie były następujące elementy audycji: wystrój wnętrza, reportaż z wystawy, skład uczestników dyskusji oraz ustosunkowanie się redaktor prowadzącej do przedmiotu konfliktu.
Z upoważnienia prezesa TVP S.A. wyjaśnienia przekazał dyrektor generalny ds. programowych TVP S.A. p. Maciej Kosiński. Dyrektor M. Kosiński m.in. stwierdza, że nie można potwierdzić zarzutu tendencyjnego wystroju wnętrza. Oprawa plastyczna stanowi stały wystrój magazynu publicystyki kulturalnej "Podlaski Przegląd Kulturalny ARS". Wcześniej toczyły się już w tej scenerii a
udycje na inne tematy.Analiza treści i formy audycji "Podlaski Przegląd Kulturalny ARS" na temat wystawy pt. "Pies w sztuce polskiej", w galerii "Arsenał" w Białymstoku, pozwala zgodzić się z nadawcą w kwestii oprawy plastycznej audycji. Analiza ta nie potwierdza tendencyjnego wyrazu wystroju wnętrza. Wystrój ten już wcześniej stanowił scenografię prowadzonych w studio dyskusji.
Jednak należy zauważyć, że wypowiedź zaproszonego eksperta o zakresie swobody twórczej i granicach interpretacji dzieła zawiera uproszczenie: "swoboda wypowiedzi twórczej, wszelkiej wypowiedzi jest jedynie limitowana możliwością krzywdy drugiego człowieka".
Na podstawie przepisów Europejskiej Konwencji o Telewizji Ponadgranicznej trzeba stwierdzić, że prawo człowieka do wolności słowa i do ekspresji artystycznej kończy się tam, gdzie zaczyna się prawo drugiego człowieka do respektowania jego godności osobistej i uznawanych przez niego wartości. Ekspert nie starał się zrozumieć i znaleźć odpowiedzi na pytanie o prawdziwą przyczynę rea
kcji białostockiej radnej.Wątpliwość budzi także ocena moralna konfliktu dokonana przez eksperta oraz brak jego bezstronności wobec przedmiotu sporu.
Ekspert w ocenie faktów nie odpowiedział bezpośrednio na pytania do niego skierowane.
Na pytanie o cenę reakcji białostockiej radnej, której uczucia zostały urażone, ekspert odnosi się do wypowiedzi prezydenta Białegostoku: "Co powinien odpowiedzieć prezydent miasta, jeżeli poczuwa się prezydentem miasta, które podobno leży w Europie, jeżeli to jest człowiek
na poziomie? Powinien normalnie odpowiedzieć: proszę pani, czy proszę pana sprawa uczuć religijnych nie wchodzi w zakres moich kompetencji... Oto prezydent dowiedział się, że czyjeś uczucia zostały urażone, a rezultatem tego jest w jakimś tam dużym łańcuchu zamknięcie galerii. To jest sytuacja chora, nienormalna".Uzasadniony jest zarzut senatora Jana Szafrańca, odnośnie tendencyjnie dobranych rozmówców. Nie zaproszono prezydenta Białegostoku, któremu zarzucono podczas dyskusji w studio nieprawidłowe działanie. Prezydent, w konflikcie wokół wystawy, był osobą występującą w ważnej roli. Podczas dyskusji wobec prezydenta pojawiały się zarzuty, na które nie miał możliwości odpowiedzieć.
Dyrektor Maciej Kosiński podkreśla w swoich wyjaśnieniach, że w dyskusji uczestniczyły wszystkie zainteresowane osoby stwierdzając, że zaproszono: "Z jednej strony panią Beatę Antypiuk - radną Miasta Białegostoku, która we własnym imieniu i jednoosobowo złożyła protest u Prezydenta Miasta przeciwko eksponowaniu instalacji prof. P
iotra Kurki w białostockiej galerii Arsenał oraz z drugiej strony: dyrektorkę galerii - panią Monikę Szewczyk, która podjęła decyzję o usunięciu dzieła i komisarza wystawy - pana Marka Wasilewskiego, występującego w imieniu nie mogącego przyjechać na nagranie prof. Piotra Kurki. Czwartą osobą biorącą udział w dyskusji był prof. Jerzy Kopania, etyk, wykładowca Uniwersytetu w Białymstoku, uznany w środowisku akademickim autorytet moralny, który pełni rolę niezależnego eksperta".Jednak nie można przyjąć w tej części wyjaśnień przekazanych przez dyrektora Macieja Kosińskiego, gdyż do studia nie zaproszono prezydenta Białegostoku.
Analiza materiału potwierdza również zasadność skargi w odniesieniu do roli, jaką spełniała redaktor prowadząca audycję. Redaktor Magdalena Gołaszewska nie dochowała zasady bezstronności. Utożsamiała swoje stanowisko ze stanowiskiem dyrektor galerii p. Moniki Szewczyk. Nie ukrywała również swojej jednoznacznej oceny postawy białostockiej radnej. Redaktor przerwała wypowiedź radnej w bar
dzo istotnym momencie, w szczególności gdy p. Beata Antypiuk opisywała instalację z wystawy, która uraziła jej uczucia religijne.Informuję Pana Marszałka, że zwróciłam nadawcy uwagę na konieczność przestrzegania zobowiązań ustawowych i dziennikarskich standardów. W wystąpieniu do nadawcy odwołałam się do wciąż aktualnego oświadczenia KRRiT z 10 listopada 1999 roku. W oświadczeniu tym Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji m.in. podkreśliła, że decyzje programowe oraz dobór materiałów dla programów informacyjn
ych i publicystycznych muszą w szczególności opierać się o takie zasady jak: obiektywizm, profesjonalizm i proporcjonalność wypowiedzi (w załączeniu przekazuję oświadczenie KRRiT z 1999 roku).Przekazując powyższe wyjaśnienia, proszę o ich rozważenie w kontekście zarzutów, sformułowanych w oświadczeniu złożonym przez senatora Jana Szafrańca.
Z wyrazami szacunku
Danuta Waniek