Oświadczenie skierowane do ministra finansów Mirosława Gronickiego

Oświadczenie dotyczy negatywnych skutków ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Bardzo cenię sobie listy, apele i różnego rodzaju opinie przesyłane mi przez wielkopolskie samorządy. Sygnalizują one błędy w naszym prawie i sposobach jego realizacji, są podstawą wielu moich wystąpień w Senacie, które z kolei zmuszają określone instytucje i urzędy do refleksji nad własnym postępowaniem.

Kilkanaście dni temu otrzymałem stanowisko Rady Miasta i Gminy Wysoka koło Piły, które ujawnia, jak negatywne skutki dla tej gminy spowodowała ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Ustawa ta dokonała zmian w sposobie finansowania gmin - zniosła między innymi dotację celową na wypłatę dodatków mieszkaniowych i na oświetlenie ulic oraz odstąpiła od rekompensaty ulg ustawowych w podatku rolnym i leśnym. Zadośćuczynieniem za utracone w ten sposób dochody miał być zwiększony do 37,42% udział gmin w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Rzeczywistość znacznie jednak odbiegła od oczekiwań. Wiele gmin bowiem zanotowało znaczący spadek tego podatku. Według informacji Ministerstwa Finansów, planowany dochód gminy Wysoka z tego powodu jest w tym roku na poziomie 798 tysięcy 713 zł - o 262 tysiące 21 zł mniej niż w 2004 r. Ten spadek nie jest czymś nowym, utrzymuje się od kilku lat i poważnie niepokoi samorządowców, jako że udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią 31% dochodów własnych tej gminy.

Twórca zmian w ustawie o finansowaniu gmin z 2003 r. przewidział taką sytuację i wprowadził tak zwaną część równoważącą subwencji ogólnej. Niestety minister finansów w rozporządzeniu w sprawie podziału tej części subwencji w 2005 r. wprowadził dodatkowy warunek: równoważącą subwencję ogólną mogą teraz dostać tylko te gminy, którym przydzielono ją w 2004 r. Gmina Wysoka w 2004 r. jej nie otrzymała i w związku z tym nie może liczyć na wyrównanie niedoborów w swych dochodach również w tym roku.

Jakie są praktyczne skutki ministerialnego rozporządzenia dla gminy Wysoka i wielu innych gmin, znajdujących się w podobnej sytuacji? Odpowiedź jest dość oczywista. Pieniądze na oświetlenie ulic i dodatki mieszkaniowe gmina musi w całości wydać ze środków własnych.

Wysoka jest gminą typowo rolniczą. W związku z tym podatnikom podatku rolnego lub leśnego należą się ulgi na zasadach przewidzianych w ustawach. W 2004 r. przyznano ich w Wysokiej na kwotę 258 tysięcy 621 zł 60 gr, a w 2005 r. wpływy z podatku rolnego z tego tytułu będą niższe o około 290 tysięcy zł. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów, o którym już tu wspomniałem, gmina nie otrzyma żadnej rekompensaty za te straty.

Oburzeni tym faktem radni z Wysokiej w liście do mnie piszą: "Zmiana sposobu finansowania jednostek samorządu terytorialnego nie przyniosła w przypadku gminy Wysoka oczekiwanych efektów. Wszelkie zapewnienia, że utracone dochody zostaną gminie zrekompensowane większym udziałem w podatku dochodowym od osób fizycznych, okazały się nieprawdziwe. W związku z tym Rada Miasta i Gminy Wysoka wyraża swoje niezadowolenie z takiego systemu finansowania i wnioskuje o przeanalizowanie skutków wprowadzenia ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich o charakterze rolniczym".

Podzielam to rozczarowanie samorządowców z Wysokiej i dlatego zwracam się do pana Mirosława Gronickiego z pytaniem: jakie były powody wydania rozporządzenia, które uniemożliwiło gminie Wysoka i jej podobnym skorzystanie z części równoważącej subwencji ogólnej?

Henryk Stokłosa
senator