Oświadczenie złożone
przez senatora Henryka Stokłosę
Oświadczenie skierowane do wiceprezesa Rady Ministrów, ministra finansów Marka Belki
Niemal równocześnie dotarły do mojego biura senatorskiego dwa pisma. Pierwsze z nich stanowi apel-protest Rady Miejskiej w Trzciance, drugie jest stanowiskiem zarządu Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski. Oba dotyczą tej samej kwestii - finansowych kompetencji samorządów terytorialnych.
Radni z Trzcianki słusznie twierdzą, że nakładanie nowych obowiązków ustawowych na gminy bez zabezpieczenia koniecznych środków finansowych, co jest sprzeczne z art. 7 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym, uniemożliwia ich pełną realizację, jak również ogranicza wykonanie zadań nałożonych wcześniej oraz zmusza gminy do zadłużenia się.
Od paru lat z niepokojem obserwuję coroczne obniżanie przyznawanych gminie subwencji i dotacji, co doprowadza do drastycznego zmniejszenia pieniędzy przeznaczonych na finansowanie zadań własnych i niezbędnych inwestycji komunalnych. Brak płynności finansowej i coroczne przenoszenie zobowiązań na rok następny stało się regułą i prowadzi do pogłębiania deficytu oraz powstawania niezadowolenia społecznego.
Wielkopolscy samorządowcy mają pomysł, jak temu zjawisku zaradzić. Dowodzi tego stanowisko zarządu Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski w sprawie docelowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Oto kilka, moim zdaniem interesujących, postulatów zawartych w tym stanowisku.
"Wszystkie nowe zadania powierzone samorządom - piszą wielkopolscy samorządowcy - powinny mieć zgodnie z Konstytucją RP pełne zabezpieczenie środków finansowych. Jednocześnie uważamy, że przewidywany pięcioprocentowy wpływ z tytułu zadań zleconych jako nowe źródło dochodu nie zrekompensuje obciążenia samorządów nowymi zadaniami własnymi."
"Jesteśmy przeciwni likwidacji części rekompensującej subwencji ogólnej w zakresie utraconych wpływów z tytułu ulg i zwolnień ustawowych."
"Uważamy, że proponowane podniesienie udziału samorządów w podatkach dochodowych nie wpłynie na zwiększenie motywacji samorządów do wspierania rozwoju gospodarczego. Gminy i powiaty mają niewielki (lub żaden) wpływ na kontrakty regionalne będące podstawowym wyznacznikiem rozwoju regionu. W związku z powyższym wnosimy o utrzymanie możliwości ubiegania się o dotacje na inwestycje również przez gminy i powiaty, których wysokość powinna być uzależniona od kategoryzacji, a w szczególności na inwestycje drogowe, oświatowe i w zakresie ochrony zdrowia."
"Uznajemy za właściwe wpływy na rzecz samorządów z podatku VAT, gdyż wynikają one z rzeczywistego rozwoju gospodarczego i mają większą stabilność niż wpływy z pozostałych podatków."
"Jesteśmy za utrzymaniem środków finansowych na realizacje inwestycji drogowych, rozpoczętych przed 1 stycznia 1999 r. i uwzględnionych corocznie kwotowo w rezerwie celowej budżetu państwa - przy jednoczesnym utrzymaniu dotychczasowego przeznaczenia tych środków."
W związku z tymi postulatami mam pytanie do Pana Marka Belki, wicepremiera i ministra finansów. Na ile postulaty te są realne i mieszczą się w Pańskiej koncepcji reformy finansów państwa?
Panie i Panowie Senatorowie! Zmiany w finansowaniu samorządów to dziś temat bardziej interesujący polskich samorządowców niż dyskusja o sposobach wyboru wójtów i burmistrzów. Co więcej, środowisko to spodziewa się, że kwestia finansowania gmin rozstrzygnięta zostanie na początku najbliższej kadencji, a więc jeszcze w tym roku. Myślę, że tym oczekiwaniom musimy sprostać.
Henryk Stokłosa
senator RP