Warszawa, dnia 6 grudnia 2004 r.

Pan
Ryszard Jarzembowski
Wicemarszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Odpowiadając na pismo nr BPS/DSK-043-373-04 z dnia 9 listopada 2004 r. uprzejmie przedstawiam odpowiedź na oświadczenie złożone przez senatora Tadeusza Rzemykowskiego podczas 71 posiedzenia Senatu RP w dniu 3 listopada 2004 r. dotyczące sytuacji w Służbie Więziennej.

Minister Sprawiedliwości doskonale zna sytuacją więziennictwa, ma świadomość potrzeb. Obecna sytuacja w polskich więzieniach nie jest tak dramatyczna, jak przed kilku laty, lecz jest nadal trudna.

Od początku 1999 roku liczba osadzonych wzrosła z około 53 tysięcy do nieomal 83 tysięcy w 2003 roku, tj. o ponad 50%. W tym czasie więziennictwo dysponowało 69 tysiącami miejsc zakwaterowania więźniów. Brakowało miejsc dla pond 13 tysięcy osadzonych.

Powierzchnia przypadająca na jednego więźnia w polskich jednostkach penitencjarnych znacząco odbiega od standardów międzynarodowych. Pomimo, iż Kodeks karny wykonawczy określa ją na 3 m², wynosi ona realnie około 2,6 m².

W wyniku trwającego od wielu lat niskiego poziomu finansowania zadań, wzrostu liczby populacji osadzonych oraz blokady wydatków w 2001 roku więziennictwo popadło w gigantyczne zadłużenie wynoszące ponad 118 mln zł.

Równocześnie wzrostowi liczby osób pozbawionych wolności i zwiększeniu zadań więziennictwa nie towarzyszył odpowiedni wzrost liczby etatów w Służbie Więziennej. Spowodowało to, że praktycznie ta sama liczba funkcjonariuszy i pracowników więziennictwa zobowiązana była wykonywać znacznie więcej obowiązków. Liczba osadzonych przypadających na jednego funkcjonariusza zwiększyła się z 2,5 do 3,5. W konsekwencji wykonywanie ustawowych zadań Służby Więziennej wymagało angażowania funkcjonariuszy w coraz to większym zakresie. Liczba godzin nadliczbowych funkcjonariuszy, za które nie otrzymali oni stosownego wynagrodzenia lub ekwiwalentu w postaci czasu wolnego od służby ciągle rosła i maksymalnie osiągnęła wartość niemal 1,9 mln.

Minister Sprawiedliwości podziela opinię, że wszelkie działania mające na względzie poprawę w polskim więziennictwie znajdują pełne uzasadnienie i w granicach możliwości resortu będzie podejmował działania zmierzające do ich realizacji.

Efektem takich działań było, między innymi, Porozumienie podpisane w dniu 13 listopada 2003 roku pomiędzy Ministrem Sprawiedliwości a Przewodniczącym Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa. Najistotniejsze postulaty dotyczą rozwiązania problemu nadgodzin, wzrostu ilości etatów funkcjonariuszy i pracowników cywilnych oraz zrównania wskaźnika uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej ze wskaźnikiem ustanowionym dla Policji.

Zdaniem Ministra Sprawiedliwości Porozumienie jest realizowane. Świadczą o tym działania podejmowane przez resort sprawiedliwości i Służbę Więzienną:

- w budżecie na 2004 rok wyasygnowano środki na zwiększenie liczby etatów o 760, w tym 660 etatów funkcjonariuszy. Taki wzrost liczby etatów umożliwił zmniejszenie liczby nadgodzin o 500 tysięcy. Proces zmniejszania liczby nadgodzin będzie postępował, ponieważ przyjęci funkcjonariusze zostali przeszkoleni i wdrożeni do pełnienia obowiązków służbowych,

- Rządowi RP przedłożono obszerny raport stanowiący ocenę sytuacji w więziennictwie oraz wskazujący sposoby rozwiązania najważniejszych problemów, w tym: poprawę uposażenia funkcjonariuszy, zwiększenie liczby etatów oraz zwiększenie pojemności zakładów karnych i aresztów śledczych. Raport przyjęty przez rząd wpłynął na konkurencję projektu budżetu więziennictwa na 2005 rok, zwłaszcza w zakresie wydatków inwestycyjnych.

- w toku wyjazdowych posiedzeń członkowie sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Finansów Publicznych szczegółowo zapoznali się z sytuacją więziennictwa. Mają oni pełną świadomość koniecznych zmian i szukają do tego najlepszych rozwiązań.

- w toku prac nad budżetem 2005 roku zmierza się do zbliżenia wskaźników uposażeń obowiązujących w Służbie Więziennej i Policji. Minister Sprawiedliwości zaproponował wewnętrzne przesunięcia w budżecie resortu zwiększające środki na uposażenie funkcjonariuszy i tak strona rządowa zagwarantowała podniesienie wskaźnika w projekcie budżetu na 2005 rok do wysokości 1,93, natomiast Posłowie Komisji Finansów Publicznych zaproponowali przesunięcie środków budżetowych ze źródeł pozostających poza wymiarem sprawiedliwości w wysokości zapewniającej osiągnięcie wskaźnika w wysokości 1,95.

W efekcie opisanych powyżej starań spośród uzgodnień Porozumienia nie został dotychczas spełniony jedynie postulat dotyczący zrównania wskaźników. Aktualnie obowiązujący dla Służby Więziennej wskaźnik wielokrotności kwoty bazowej ustalony od 16 czerwca 2000 r. wynosi 1,84 i jest jednym z najniższych w służbach mundurowych. Już w 1995 roku ówczesny Minister Sprawiedliwości deklarował rozwiązanie tego problemu, Oczekiwanie kadry więziennictwa, że postulat ten zostanie zrealizowany jest w pełni zasadne.

Minister Sprawiedliwości jest zdania, że postulat podniesienia wskaźnika wynagrodzeń w Służbie Więziennej do poziomu obowiązującego w Policji wciąż znajduje pełne uzasadnienie i będzie podejmował działania zmierzające do jego realizacji.

Z wyrazami szacunku

z upoważnienia

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

Andrzej Grzelak

SEKRETARZ STANU