Minister Skarbu Państwa przekazał odpowiedź na oświadczenie senator Jolanty Popiołek, złożone na 23. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 20):
Warszawa, dnia 2002-08-30
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Szanowny Panie Marszałku,
Odpowiadając na oświadczenie Pani Senator Jolanty Popiołek w sprawie pracowników przedszkola PKP w Sochaczewie, uprzejmie wyjaśniam:
Zgodnie z zapisem art. 3 ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (Dz.U. Nr 30, poz. 164, Nr 107, poz. 691 oraz z 1999 r. Dz.U. Nr 72, poz. 801) osobami uprawnionymi do otrzymania rekompensaty są:
1) osoby, których dotyczy art. 24 ustawy budżetowej na rok 1992 z dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz.U. Nr 50, poz. 229 i Nr 88, poz. 443):
2) osoby będące przed dniem 15 listopada 1991 r. emerytami i rencistami uprawnionymi do wzrostów lub dodatków z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie przepisów wymienionych w art. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450, z 1992 r. Nr 21, poz. 84, z 1993 r. Nr 127, poz. 583 i Nr 129, poz. 902, z 1994
r. Nr 84, poz. 385, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, Nr 95, poz. 473 i Nr 138, poz. 681 oraz z 1996 r. Nr 87, poz. 395, Nr 100, poz. 461, Nr 136, poz. 636 i Nr 147, poz. 687), które utraciły prawo do wzrostów lub dodatków lub którym nie ustalono emerytury lub renty na podstawie:Zakres podmiotowy ustawy z dnia 6 marca 1997 r., do momentu nowelizacji odpowiadał ściśle zakresowi orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 stycznia 1992 r. i z 30 listopada 1993 r., co w przypadku wynagrodzeń odpowiadało pracownikom zatrudnionym w państwowej sferze budżetowej, a w przypadku pracowników cywilnych, zakresowi ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej (Dz.U. Nr 4, poz. 24 z późn. zm.).
Począwszy od 1991 r. przepisy wymienionej ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. odnosiły się tylko do państwowej sfery budżetowej, dla której wielkość środków na wynagrodzenia ustalana była w budżecie państwa.
Poza uprawnieniami do rekompensaty pieniężnej są pracownicy przedsiębiorstw państwowych oraz podmiotów spoza sfery budżetowej, w których w okresie od dnia 1 lipca 1991 r. do dnia 28 czerwca 1992 r. stosowane były zasady wynagradzania obowiązujące w państwowej sferze budżetowej, a także te podmioty, które otrzymywały z budżetu dotacje na swoją działalność (kolejowa służba zdrowia, szpitale instytutów naukowo-badawczych, jednostki pomocy społecznej prowadzone przez stowarzyszenia, opiekunki i siostry PCK, przyzakładowe: szkoły, żłobki, przedszkola, domy kultury, muzea, itp.).
Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 1989 r. o przedsiębiorstwie państwowym "Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U. Nr 26, poz. 138 z późn. zm.) placówka przedszkolna w Sochaczewie, o której mowa w oświadczeniu Pani Senator, była integralną częścią przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe".
PKP prowadziło samodzielną gospodarkę kształtowania zasad wynagradzania na podstawie przepisów ustalonych dla przedsiębiorstw państwowych. Zatem, o tym ile z dotacji przeznaczyć na wynagrodzenia, a ile na inne cele, decydowali wyłącznie dysponenci tych dotacji.
Mając powyższe na uwadze oraz uwzględniając prezentowane dotychczas stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, jako podmiotu właściwego do rozpatrywania spraw wynikających ze stosunku pracy, należy uznać, że pracownicy przedszkoli prowadzonych w latach 1991-1992 przez inne, niż organy administracji państwowej osoby prawne m.in. przedsiębiorstwa państwowe nie nabyli prawa do rekompensaty pieniężnej.
Jednocześnie informuję, iż sporządzanie spisów i informowanie uprawnionych o umieszczeniu w spisie zostało powierzone sporządzającym spisy organom, wyznaczonym w trybie art. 17 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy. Obowiązkiem tych organów było należyte sporządzanie spisów, bez pozostawiania w nich błędów oraz poinformowanie uprawnionych o zamieszczeniu ich w spisie. Tak więc, Centralna Dyrekcja Okręgowa PKP obowiązana była jak najszybciej skorygować błędy powstałe przy sporządzaniu spisów.
Odnosząc się do sprawy osób, które omyłkowo zostały umieszczone w spisie i odebrały już rekompensatę, nie podzielam zdania Pani Senator, iż "odmowa wypłacenia wcześniej urzędowo awizowanych świadczeń rekompensacyjnych dla pozostałych pracowników jest ewidentnym przykładem niesprawiedliwości" i za słuszne uznaję stanowisko zajęte przez Pełnomocnika do spraw spisów uprawnionych do rekompensat w Ministerstwie Infrastruktury.
Dokonanie skreśleń ze spisu osób uprawnionych stało się konieczne w związku ze stwierdzeniem, że w spisie znajdują się osoby zatrudnione w jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe, a nie jednostkach państwowej sfery budżetowej.
Usunięcie ze spisu wyżej wymienionych osób nie jest jednak czynnością rozwiązującą powstały problem, gdyż rekompensaty zostały wypłacone bezzasadnie i powinny zostać zwrócone do budżetu państwa.
Rekompensat wypłaconych bez podstawy prawnej można dochodzić w drodze roszczenia o zwrot z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 i nast. k.c.).
Z uwagi na to, że administrowanie bazą danych osób uprawnionych do rekompensat znajduje się w gestii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, a wypłata rekompensat osobom nieuprawnionym nastąpiła wskutek błędów występujących w bazie danych, sprawę ostatecznie wyjaśni MSWiA.
Licząc się z możliwością wystąpienia podobnych zdarzeń, Minister Finansów ustanowił rachunek, na który powinny być przekazane kwoty nienależnie wypłaconych rekompensat:
Ministerstwo Fnansów
Departament Budżetu Państwa
Oddział Okręgowy NBP w Warszawie
10101010-7591-133-92-2001
Z wyrazami szacunku
Wiesław Kaczmarek