Warszawa, 24 kwietnia 2002 r.

Stosownie do postanowień art. 190 ⁽¹⁴⁾ § 1 Kodeksu celnego (tekst jednolity Dz.U. Nr 75, poz. 802 z późn. zm.) zwolnione od cła są towary przywożone w bagażu osobistym podróżnego przybywającego na polski obszar celny, jeżeli ilość i rodzaj tych towarów nie wskazuje na przeznaczenie handlowe. Ustawa - Kodeks celny przewiduje jednak możliwość odmiennego określenia norm ilościowych i wartościowych w przywozie towarów przez podróżnych:

Szczegółowe normy ilościowe i wartościowe towarów, o których mowa w ww. przepisie, zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie zwolnienia od cła towarów przywożonych w bagażu osobistym podróżnego (Dz.U. Nr 148, poz. 1651), które jest wykonaniem delegacji zawartej w art. 190⁽¹⁴⁾ § 5 Kodeksu celnego. Na mocy tego rozporządzenia Minister Finansów określił niższe normy ilościowe i wartościowe na przywóz alkoholu i tytoniu przez ww. grupy osób.

Odnosząc się do zarzutu zawartego w oświadczeniu Panów Senatorów chciałbym wyjaśnić, iż przepisy Kodeksu celnego jak i ww. rozporządzenia Ministra Finansów generalnie nie wprowadzają ograniczeń ilościowych na artykuły spożywcze czyli na żywność przywożoną przez osoby mieszkające w strefie nadgranicznej. Przepisy rozporządzenia szczegółowo określają jedynie odmienne niższe normy ilościowe na wybrane towary tj. alkohol, wyroby tytoniowe, perfumy, wody toaletowe i lekarstwa i to tylko wtedy, jeżeli osoby mieszkające w strefie nadgranicznej przebywały w strefie nadgranicznej kraju sąsiadującego z RP.

Powszechnie wiadomym jest, że wokół przygranicznego ruchu podróżnych powstał cały przestępczy przemysł skupu i przetwarzania przemycanego alkoholu i papierosów. Powstały również grupy przestępcze wyspecjalizowane w obsłudze takiego ruchu. Sytuacja taka nie mogła być akceptowana przez organy państwa. Ponadto "przemyt mrówkowy" powodował uszczuplenie wpływów do budżetu Państwa z tytułu podatków. Zmiana przepisów od dnia 1 stycznia 2002 r. była więc koniecznością wynikającą z nadużywania bądź omijania wcześniejszych regulacji. Określenie skali nielegalnego wwozu na polski obszar celny alkoholu i papierosów napotyka poważne trudności lecz z szacunkowych obliczeń dotyczących tego procederu wynika, że w przypadku ograniczenia przemytu wyrobów alkoholowych i tytoniowych o np. 5% - dodatkowe wpływy do budżetu Państwa z tytułu podatku akcyzowego i podatku VAT mogłyby w skali roku wynosić ok. 710,5 mln zł.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP wszyscy są wobec prawa równi. Przepis ten stanowi zasadę ogólną wyrażoną w rozdziale II Konstytucji RP. Należy jednak mieć na uwadze, że prawo dopuszcza od tej zasady wyjątki. Ograniczenia w stosowaniu tej zasady przewiduje jednak art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, który dopuszcza ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw. Stosowanie tych ograniczeń uzależnione jest od szeregu warunków, tzn. mogą być one ustanowione tylko w ustawie oraz gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ponadto ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Obowiązujący do końca ubiegłego roku stan faktyczny stanowił zagrożenie bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. Część osób mieszkających w strefie nadgranicznej do tej pory utrzymywała się z przemytu. Organy celne, wobec takiego nasilenia ruchu, jaki miał miejsce w ubiegłym roku, nie miały środków do przeprowadzania szczegółowej kontroli celnej.

Zgodnie z art. 190⁽¹⁴⁾ § 4 Kodeksu celnego, który stanowi, że podróżny mający miejsce zamieszkania w polskiej części strefy nadgranicznej może korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w § 1 (czyli ze zwolnienia od cła na zasadach ogólnych), pod warunkiem, że udowodni, iż nie przyjeżdża ze strefy nadgranicznej w kraju sąsiadującym z RP i jeżeli nie przekracza granicy w związku z wykonywaną pracą w zakresie obsługi środka transportu wykorzystywanego w ruchu międzynarodowym. Z przepisu tego wyraźnie wynika, że obostrzone normy na przywóz towarów wolnych od cła dotyczą jedynie osób, które - mieszkając w strefie nadgranicznej - uczyniły sobie z przywozu niektórych towarów stałe źródło dochodów.

Chciałbym również wyjaśnić, iż znowelizowane przepisy dotyczące zwolnień od cła w ruchu podróżnych wzorowane były na ustawodawstwie Unii Europejskiej i są zgodne z rozwiązaniami przyjętymi przez kraje członkowskie. Rozwiązania takie funkcjonują w tych krajach od lat (rozporządzenie Rady EWG nr 918/83 wprowadzające te rozwiązania pochodzi z roku 1983) i jak do tej pory nie zostały uchylone ze względu na naruszanie zasady równości wobec prawa. Przepisy wspólnotowe w ramach przepisów dotyczących zwolnień celnych umożliwiają krajom członkowskim wprowadzenie bardziej restrykcyjnych przepisów dla mieszkańców strefy nadgranicznej. W szeregu państw Unii Europejskiej ograniczenia dotyczące mieszkańców strefy nadgranicznej są bardziej rygorystyczne niż wprowadzone od 1 stycznia 2002 r. w Polsce, np. w Austrii mieszkańcy pasa nadgranicznego mogą wwieźć bez cła 0,25 l mocnego alkoholu i 1 l wina musującego, w Niemczech wwóz alkoholu przez ww. osoby jest zabroniony.

MINISTRA FINANSÓW

SEKRETARZ STANU