Minister Polityki Społecznej przekazał odpowiedź na oświadczenie marszałka Longina Pastusiaka, złożone na 72. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 75):
Warszawa, dnia 20.12.2004 r.
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
W odpowiedzi na Pana oświadczenie, złożone podczas 72 posiedzenia Senatu RP w dniu 18 listopada 2004 r. w sprawie udzielenia informacji na temat stanu prac nad zawarciem umowy w sprawie zabezpieczenia społecznego między Polską a Stanami Zjednoczonymi, uprzejmie informuję:
W obecnej sytuacji prawnej transfer świadczeń emerytalno-rentowych między Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej (USA), odbywa się na podstawie porozumień o współpracy handlowej zawartych w latach 1957, 1958 oraz 1975 (niepublikowanych).
Na tej podstawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych przesyła z Polski do USA wszelkiego rodzaju, przyznane w Polsce, świadczenia emerytalno-rentowe.
Natomiast z USA przekazywane są renty i emerytury pracownicze i górnicze, renty kolejowe, renty weteranów i świadczenia dla pracowników urzędowych. Renty rodzinne przekazywane są tylko pod pewnymi warunkami. w szczególności dotyczy to rent wdowich.
Amerykańskie przepisy prawne, dla osób potencjalnie uprawnionych do renty rodzinnej, stawiają wymóg co najmniej 5-letniego pobytu w USA. Wymóg ten nie dotyczy osób które:
- uzyskały prawo do renty przed 1 stycznia 1985 r.,
- mają obywatelstwo USA,
- mają obywatelstwo jednego z państw, z którymi USA zawarły umowę o ubezpieczeniach społecznych,
- uzyskały prawo do renty przyznanej z uwzględnieniem zarobków osoby, która zmarła pełniąc służbę w Armii Amerykańskiej lub na skutek tej służby.
Osoby, które nie spełniają powyższych warunków mogą otrzymać świadczenie tylko za każdy miesiąc pobytu w Stanach Zjednoczonych oraz przez 6 miesięcy po ich opuszczeniu.
Ze względu na kierowane do Ministra liczne sygnały o niewypłacaniu do Polski rent wdowich, w kwietniu 1992 r. rząd polski zwrócił się do rządu USA o wyjaśnienie problemu ograniczeń w transferze tych świadczeń.
W odpowiedzi Strona amerykańska wyjaśniła, że ograniczenie w transferze świadczeń nie dotyczy osób, które płaciły składki do amerykańskiego systemu ubezpieczeń i z tego tytułu uzyskały uprawnienia do świadczeń, a jedynie takich osób, które wywodzą swoje prawa od osób ubezpieczonych, a ponadto nie są obywatelami USA i nie posiadają 5 letniego okresu pobytu w tym państwie.
Podkreślono jednocześnie, że zasada ta mogłaby ulec zmianie poprzez zawarcie dwustronnej umowy w zakresie zabezpieczenia społecznego pomiędzy Polską a USA.
Ze względu na określone priorytety związane z akcesją Polski do Unii Europejskiej (negocjowanie umów z państwami UE), oraz uwzględniając fakt, że koszty zawarcia umowy z USA mogą być znaczące, z względu na skalę migracji polskich obywateli w tym kierunku, Ministerstwo nie podejmowało dotychczas działań w kierunku zawarcia umowy z USA.
Należy tu także podkreślić, że zawarcie umowy z USA może spowodować nagły wzrost, już obecnie dużego zainteresowania ze strony licznej Polonii kanadyjskiej a także australijskiej, zawarciem umów o zabezpieczeniu społecznym z tymi państwami a tym samym uwzględnienia również interesów Polaków zamieszkałych w tych państwach, którzy posiadają polskie okresy ubezpieczenia a nie mają prawa do świadczeń emerytalno-rentowych.
We wrześniu 2003 r. MSZ poinformowało Ministerstwo, że w trakcie rozmów konsularnych Strona amerykańska zaproponowała Stronie polskiej zawarcie umowy o zabezpieczeniu społecznym. W odpowiedzi Ministerstwo wykazało ewentualne zainteresowanie umową kompleksową, obejmującą m.in. transfer świadczeń emerytalno-rentowych, podkreślając jednak że ostateczna decyzja o podjęciu negocjacji należy do kompetencji Rady Ministrów. Jednocześnie podjęto działania zmierzające do oszacowania skutków finansowych ewentualnej umowy. W tym czasie przedstawiciel ambasady USA nawiązał robocze kontakty z Ministerstwem służąc pomocą przy gromadzeniu niezbędnych danych.
W chwili obecnej szacowanie skutków finansowych zawarcia umowy jest już na ukończeniu. Oczekujemy jeszcze na jednoznaczne stanowisko Ministerstwa Zdrowia w kwestii ewentualnych uregulowań dotyczących świadczeń zdrowotnych (lub też ich braku w umowie), które jak nas wstępnie poinformowano, ze względu na problemy budżetowe, mogły ewentualnie obejmować bardzo wąski zakres świadczeń, być może tylko dla pracowników wysłanych i emerytów.
W momencie uzyskania powyższych informacji zostanie podjęta decyzja w sprawie uruchomienia niezbędnych procedur, w celu skierowania do Prezesa Rady Ministrów wniosku o zgodę na rozpoczęcie negocjacji.
Z poważaniem
MINISTER
z up.
Cezary Miżejewski
SEKRETARZ STANU