Warszawa, dn. 30.09.2005 r.

Pan
Longin Hieronim Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W odpowiedzi na przesłane oświadczenie Senatora Grzegorza Niskiego złożone podczas 87 posiedzenia Senatu RP w dniu 28 lipca 2005 roku, w sprawie stosowania drewna jako biomasy zużywanej do celów energetycznych przedstawiam następujące wyjaśnienia.

Problem deficytu drewna, który ujawnił się w ubiegłym roku jest znany i wielokrotnie analizowany zarówno przez nasz resort jak i Ministerstwo Środowiska oraz Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych. Nienotowany w poprzednich latach popyt na drewno jest spowodowany faktem zmiany koniunktury na rynku oraz otwarciem rynku na kraje UE i nie wynika bezpośrednio z możliwości wykorzystania tego surowca jako biomasy w sektorze energetyki.

Zgodnie z "Polityką energetyczną do 2025 roku" pozyskanie biomasy pochodzenia leśnego musi uwzględniać w pierwszej kolejności jej zastosowanie w przemyśle drzewnym, celulozowo-papierniczym i płytowo-drewnopochodnym. Oznacza to, że na cele energetyczne będzie przeznaczana przede wszystkim ta biomasa pochodzenia leśnego, która nie może być wykorzystywana do celów przetwórczych. Założenia i przyjęte kierunki działania w ww. dokumencie są konsekwentnie realizowane poprzez konkretne zadania wykonawcze. Opracowany również został "Harmonogram realizacji zadań wykonawczych do 2008 roku", przyjęty przez Radę Ministrów 12 lipca 2005 r. Dokument ten określa m.in., iż w 2006 roku zostanie opracowany bilans biomasy pod kątem jej dostępności na cele energetyczne oraz zostanie przygotowany informator dotyczący zasobów biomasy do energetycznego wykorzystania. Planuje się także podjęcie inicjatywy dotyczącej objęcia nowych krajów członkowskich UE systemem dopłat ze środków unijnych do wszystkich upraw energetycznych.

Pragnę podkreślić, iż wszystkie działania zmierzające do promocji wykorzystania biomasy, przewidują stosowanie drewna dopiero po zaspokojeniu potrzeb przemysłu przetwórczego. Działania te wynikają ze świadomości oraz odpowiedzialności za zrównoważone gospodarowanie majątkiem narodowym, jakim są zasoby leśne. Nadmierna eksploatacja surowca drzewnego może negatywnie wpływać na środowisko dlatego też wspierane jest wytwarzanie energii elektrycznej także w innych odnawialnych źródeł, co przewiduje "Polityka energetyczna Polski do 2025 roku".

W związku z powyższym działania Ministerstwa Gospodarki i Pracy skupiają się także na promocji i intensyfikacji wykorzystania małej energetyki wodnej oraz energetyki wiatrowej, w ramach której lokalizację farm wiatrowych planuje się zarówno na lądzie jak i na obszarach morskich. Ponadto zostanie opracowana koncepcja powiązania rozwoju energetyki wiatrowej z elektrowniami szczytowo-pompowymi. Ponieważ sprawą szczególnie istotną jest stworzenie odpowiednich warunków do bezpiecznego inwestowania w odnawialne źródła energii, przewiduje się też utrzymanie stabilnych mechanizmów wsparcia w obszarze wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz stałe monitorowanie stosowanych mechanizmów, a w miarę potrzeb ich doskonalenie.

Także Minister Środowiska, który przedstawił swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie, zapewnił, iż strategia marketingowa Lasów Państwowych zakłada, że w pierwszym rzędzie sprzedaż drewna do zakładów przemysłu przetwórczego. Jednak w okresie kryzysowym, kiedy występuje przewaga podaży nad popytem ze strony przemysłu przetwórczego, wtedy część surowca może być sprzedawana na cele energetyczne. Takie podejście jest wskazane z punktu widzenia ochrony środowiska i zobowiązań międzynarodowych Polski w zakresie zwiększenia wykorzystania do produkcji energii - paliw odnawialnych.

Pragnę zaznaczyć, że cała dyskusja dotycząca wykorzystania surowca drzewnego w energetyce, w której akcentuje się wielki deficyt drewna, oparta jest na jedynym kontrakcie, zawartym na trzy lata z Elektrownią Połaniec S.A. Ważność tego kontraktu upływa pod koniec 2006 roku. Z informacji przekazanych przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych wynika, że od roku 2003, nie zawarto żadnego innego kontraktu na dostawę drewna do celów energetycznych, i nie planuje się zawarcia takiego, chyba że wystąpią na rynku nadwyżki tego surowca. Ponadto sprzedaż drewna do Elektrowni Połaniec S.A. w ujęciu masowym stanowi nieco pond 1% całkowitej sprzedaży Lasów Państwowych.

W pełni podzielam stanowisko, że drewno z lasów w pierwszej kolejności należy przeznaczać na cele przetwórcze i zaspokojenie potrzeb przemysłu drzewnego, płytowo-drewnopochodnego i celulozowo-papierniczego. Gwarancją realizowanej strategii są zapisy "Polityki energetycznej Polski do 2025 roku", "Polityki ekologicznej" a także polityka stosowana przez Dyrekcję Lasów Państwowych - jednostkę nadzorowaną przez Ministra Środowiska.

Pragnę zauważyć, iż sprawa wprowadzenia ewentualnych ograniczeń w przedmiotowej sprawie była wielokrotnie wnikliwie analizowana. Jednakże co do zasadności wprowadzania administracyjnych ograniczeń stosowania pełnowartościowego drewna jako biomasy zużywanej do celów energetycznych, zgodnie z opinią Ministra Środowiska oraz Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych uważam, iż na obecnym etapie nie są one wskazane. Uregulowania prawne w tym obszarze mogłyby przyczynić się do powstania barier uniemożliwiających wykorzystanie biomasy pochodzenia leśnego do produkcji energii elektrycznej lub ciepła np. w warunkach występujących lokalnie, w miejscach znacznie oddalonych od zakładów przemysłu drzewnego i papierniczego.

Obszar regulacji prawnych w tym zakresie został porównany z rozwiązaniami funkcjonującymi w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Z analizy dokonanej wśród 17 państw UE (Austrii, Francji, Niemiec, Belgii, Grecji, Portugalii, Czech, Słowacji, Estonii, Słowenii, Włoch, Szwecji, Danii, Holandii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Irlandii) wynika, iż generalnie brak jest w tych krajach regulacji prawnych dotyczących ograniczeń stosowania surowca drzewnego, jako paliwa w energetyce. W Danii energetyczne wykorzystanie biomasy, w tym także zrębków drzewnych jest powszechnie stosowane i rozwijane, a gospodarowanie drewnem odbywa się w przyjazny dla środowiska sposób przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. W związku z tym eksploatowane tereny leśne są odnawialne, nawożone i użyźniane. Prawodawca słoweński pozostawił regulację cen i wykorzystania biomasy drewnianej przez poszczególne branże prawom wolnego rynku, zakładając, iż w efekcie przyniesie to podwyżkę cen, lepsze wykorzystanie zasobów leśnych itp. oraz poprawę gospodarki leśnej (przede wszystkim obszarów leśnych znajdujących się w rękach prywatnych). W opinii słoweńskiego prawodawcy cena wyznacza bariery zakupu poszczególnych rodzajów biomasy drewnianej i drewna w celu jej wykorzystania dla potrzeb energetycznych. Również Słowacja w przyszłości nie będzie ograniczać stosowania biomasy do produkcji energii elektrycznej, lecz przeciwnie, będzie stymulować rozwój technologii umożliwiających szersze wykorzystanie tego surowca w energetyce. Jedynie pięć z badanych państw wprowadziło, bądź rozważa wprowadzenie pewnych regulacji w zakresie stosowania biomasy drzewnej, ze wskazaniem działań wspierających wykorzystanie innych rodzajów biomasy niż surowiec pochodzenia leśnego.

Należy zauważyć, że biomasa dla celów energetycznych to nie tylko drewno (według definicji stosowanej zarówno w Polsce, jak i w UE), to także słoma i inne pozostałości rolnicze, odpady w przemyśle rolno-spożywczym, frakcja organiczna odpadów komunalnych, jak również surowiec pochodzący z plantacji drzew szybko rosnących i upraw roślin energetycznych. Słuszna idea produkcji energii z biomasy powinna dotyczyć energii, pozyskiwanej w głównej mierze z surowca pochodzącego z upraw zakładanych specjalnie dla tych celów lub z materiałów, które nie mają swojego przemysłowego zastosowania. Przewiduje się intensywny rozwój upraw roślin energetycznych. Chciałbym dodać, że wykorzystanie biomasy dla potrzeb produkcji energii elektrycznej w znacznym stopniu będzie wpływało na poprawę gospodarki rolnej oraz leśnej i stanowić powinno istotny element polityki rolnej.

W związku z powyższym, uznając także jako w pełni zasadne uwagi dotyczące braku promocji rozwoju upraw energetycznych, zaproponowane zostały w projektowym do znowelizowanej 4 marca br. ustawy - Prawo energetyczne, rozporządzeniu wykonawczym w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii dodatkowe regulacje wzorowane na rozwiązaniu brytyjskim, wspierające użytkowanie innych rodzajów biomasy niż drewno. Określone procentowe proporcje biomasy pochodzącej z upraw energetycznych oraz wszelkich odpadów biodegradowalnych w tym odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz przemysłu przetwarzającego jego produkty, stosowane we współspalaniu, będą corocznie stopniowo wzrastać.

W moim przekonaniu promocja i zwiększenie wykorzystania w procesach współspalania biomasy z upraw energetycznych jest korzystnym rozwiązaniem, zgodnym z kierunkami polityki wsparcia dla odnawialnych źródeł energii, które dodatkowo zabezpieczy przed nadmiernym energetycznym wykorzystaniem drewna.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że podczas postępowania administracyjnego w Urzędzie Regulacji Energetyki, o uzyskanie lub zmianę koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej oraz zatwierdzenie taryf dla ciepła, przedsiębiorstwa energetyczne w przedkładanych wnioskach jako paliwo wykorzystywane do produkcji energii z odnawialnych źródeł wyszczególniają odpady drzewne, a nie pełnowartościowy surowiec.

W świetle przyjętej polityki promocji rozwoju odnawialnych źródeł energii, zapewniam, że rozwiązania dotyczące stosowania biomasy na cele energetyczne nie będą realizowane kosztem przedsiębiorców działających w branży drzewnej. Pragnę podkreślić, że potrzeby przemysłu przetwórczego zgodnie z "Polityką energetyczną Polski do 2025 roku" uznaje się za priorytetowe, tym bardziej iż przewidywany jest także dynamiczny rozwój innych źródeł odnawialnych jak: energia pochodząca z wiatru i wody.

Mam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia zostaną przyjęte jako wyczerpująca odpowiedź na postawione pytania Senatora Grzegorz Niskiego.

Jacek Piechota