Warszawa, dnia 12 lipca 2004 r.

w odpowiedzi na pismo Pana Marszałka, które wpłynęło do Urzędu w dniu 2 lipca 2004 roku, wraz z załączonym oświadczeniem, złożonym na 64 posiedzeniu Senatu przez Pana Senatora Grzegorza Matuszaka, w sprawie Pana Stanisława P., uprzejmie informuję, że w świetle przepisów ustawy z dnia 31 maja 1996 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395 z późn. zm.) brak jest możliwości uczynienia zadość oczekiwaniom Zainteresowanego w kwestii przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego.

2) deportację (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy z terytorium państwa polskiego, w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r., na terytorium: a) III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945 b) Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i terenów przez niego okupowanych w okresie od dnia 17 września 1939 r. do dnia 5 lutego 1946 r. oraz po tym okresie do końca 1948 r. z terytorium państwa polskiego w jego obecnych granicach.

Z powyższego wynika, iż ustawodawca przyzna uprawnienia do nabycia świadczenia pieniężnego dla dwóch kategorii osób: dla osób "deportowanych do pracy przymusowej" oraz dla osób "osadzonych w obozach pracy". Przy czym deportacja do pracy przymusowej nastąpić musiała z terenu II Rzeczypospolitej (w granicach sprzed 1 września 1939 roku). Tego rodzaju sformułowanie nie pozostawia wątpliwości, iż warunkiem koniecznym nabycia prawa do świadczenia pieniężnego było wywiezienie poza wskazane w tym przepisie terytorium. Nie spełnia zaś tego warunku przemieszczenie w granicach II Rzeczypospolitej.

W wyroku z dnia 4 kwietnia 2002 roku (sygn. II S.A./Gd 1007/00) Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku wypowiedział pogląd, iż obowiązująca wykładnia art. 2 pkt 2 lit. a) ustawy o świadczeniu pieniężnym (...) nie pozwala na przyznanie świadczenia pieniężnego z tytułu wykonywania pracy przymusowej na terytorium państwa polskiego w jego granicach sprzed 1 września 1939 roku.

Analogiczne poglądy prezentował Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu (por.: wyrok sygn. II S.A./Po 4202/01).

Mając na względzie treść powyższych przepisów oraz dokonane w toku postępowania administracyjnego ustalenia, z których wynika, iż Pan Stanisław P. wykonywał pracę przymusową na terenach, które przed wojną wchodziły w skład II RP, decyzją z dnia 9 lipca 2004 roku utrzymano w mocy decyzję z dnia 21 maja 2004 roku o odmowie przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego. Strona została prawidłowo pouczona o przysługującym Jej środku zaskarżenia oraz trybie do jego wniesienia.

Jan Turski