Oświadczenie złożone
przez senatora Władysława Mańkuta
Oświadczenie skierowane do ministra środowiska Czesława Śleziaka
Zwracam się z prośbą o wzięcie pod uwagę w czasie opracowywania koncepcji zagospodarowania rezerwatu na rzece Pasłęce sprawy najważniejszej, jaką jest zabezpieczenie przed powodzią i podtopami miasta i gminy Braniewo.
Między innymi niewystarczająca liczba urządzeń hydrotechnicznych na rzece Pasłęce jest przyczyną tego, iż od wielu lat miasto i gmina Braniewo są w okresie wiosennych roztopów śniegu lub opadów atmosferycznych zagrożone powodzią oraz lokalnymi podtopieniami.
Obecnie istniejąca jedyna tama w miejscowości Pierzchały, zabytkowa elektrownia z 1936 r., nie jest w stanie utrzymać naporu wód. Już Niemcy postanowili rozwiązać problem, budując tamę na wysokości miejscowości Stygajny, lecz wojna przeszkodziła w realizacji zadania.
W 1997 r., jeszcze w województwie elbląskim, został opracowany plan małej retencji w zlewiskach rzek do 2015 r. i tam został ujęty między innymi zbiornik retencyjny na rzece Pasłęce w miejscowości Stygajny. Program został zatwierdzony przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w 1998 r. oraz pozytywnie zaopiniowany przez wojewodę i wojewódzkiego konserwatora przyrody.
Istniejącą budowlę można podzielić na następujące elementy.
Po pierwsze, żelbetonowy jaz, mieszczący się w korycie rzeki, o wymiarach 8 na 30 m i wysokości 5 m. Przyczółki jazu są zniszczone w 80%. Filary wymagają remontu: trzy sztuki - 40%, dwie sztuki - 20%. Jaz wymaga zasuw i urządzeń mechanicznych do opuszczania i podnoszenia zasuw.
Po drugie, zachodnia strona jazu, która jest przedłużona wałem ziemnym. Korona wału jest drogą brukową, w przedłużeniu aż do mostu i drogi gminnej
.Po trzecie, wschodnia strona jazu, ograniczona wysoką skarpą naturalną - zalesioną.
Po czwarte, bunkier żelbetonowy o wymiarach 5 na 5 m w połowie wysokiej skarpy.
Zamierzenia inwestycyjne przy budowie i uruchomieniu elektrowni wodnej.
Po pierwsze, w dwóch światłach jazu należy zamontować turbiny wodne z przestawionymi łopatkami. Przepływ wody przez jedną turbinę 3-12 m3/s. Dwie turbiny i trzy pola, światła, mogą przepuścić fale wysokich wód.
Po drugie, nad turbinami należy wybudować pomieszczenie dla silników asynchronicznych i szafy sterującej. Filary należy traktować jak fundamenty budynku.
Ważne jest, by inwestycja była dokończona i by została uruchomiona elektrownia, która poprawi warunki napięciowe u okolicznych odbiorców energii elektrycznej. Podkreślone zostaną walory krajobrazowe i zostanie zachowana ekologia biotopów. Zgromadzona woda podniesie poziom wód gruntowych, co pozytywnie wpłynie na drzewostan lasów oraz będzie z korzyścią dla rolnictwa, woda w rzece zostanie oczyszczona i natleniona, zostaną stworzone warunki do hodowli ryb i będą miejsca lęgowe dla ptactwa wodnego. Spiętrzenie wody na jazie spowoduje powstanie cofki, która jest doskonałym zbiornikiem przeciwpożarowym. Powstaną miejsca odpoczynku dla ludności sąsiednich gmin. Zagrożenie powodziowe będzie małe i uniknie się dużych strat.
W związku z tym proszę o uwzględnienie w czasie opracowywania koncepcji zagospodarowania rezerwatu na rzece Pasłęce problematyki zabezpieczenia przeciwpowodziowego oraz walorów środowiskowych.
Władysław Mańkut