Oświadczenie złożone
przez senatora Władysława Mańkuta
Oświadczenie skierowane do ministra spraw wewnętrznych i administracji Krzysztofa Janika
Istniejące zasady prowadzenia rozliczeń z tytułu pokrycia kosztów oświetlenia ulicznego pomiędzy wojewodami a samorządami terytorialnymi są z punktu widzenia obu stron bardzo nieefektywne. Ze strony rządowej, reprezentowanej przez wojewodę, działanie sprowadza się do comiesięcznego zwrotu gminom kosztów wynikających ze zużycia energii elektrycznej i ewentualnych koniecznych drobnych napraw, a ze strony samorządowej - do refakturowania do wojewody otrzymanych z zakładu energetycznego rachunków. Sytuacja taka powoduje, że gminy, na terenie których często ponad 40% oświetlenia to oświetlenie inne niż samorządowe, nie mogą skutecznie przeprowadzić jego modernizacji.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom polskich gmin, na przykład Philips skutecznie wprowadził metodę finansowania TPF, poprzez trzecią stronę. Metoda ta stała się standardem w sposobie finansowania takich inwestycji. Przeprowadzenie inwestycji nie wymaga nakładów własnych gminy, gdyż finansowanie przedsięwzięcia pochodzi z oszczędności w zużyciu energii elektrycznej po wymianie starego oświetlenia na oświetlenie energooszczędne. W skali jednego miasta czy gminy oszczędności te wahają się w przedziale 40-60%. Skala redukcji zużywanej mocy podana jest na przykładach zrealizowanych inwestycji i na przykład w Bielsku-Białej wynosi 56%, w Gorzowie Wielkopolskim i w Gnieźnie - 60%. Tę właśnie metodę można by zastosować do modernizacji oświetlenia wojewódzkiego.
Proponowana nowelizacja przepisów prowadziłaby do następujących efektów. Po pierwsze, oszczędności, które pojawiłyby się po zmodernizowaniu oświetlenia na terenie całego kraju, byłyby ogromne. Według uniwersyteckich ośrodków badawczych na terenie naszego kraju istnieje około dwóch tysięcy sześciuset miast i gmin, w których jest zainstalowanych około trzech milionów punktów świetlnych, z czego tylko siedemset tysięcy stanowią urządzenia zmodernizowane. Jeśli przyjmiemy, że średni czas świecenia opraw ulicznych w skali roku wynosi cztery tysiące dwieście godzin, roczne koszty oświetlenia ulicznego wyniosą - nie licząc kosztów konserwacji - prawie 800 milionów zł. Wydatki ponoszone przez wojewodów na refakturowanie kosztów niezmodernizowanego oświetlenia dróg przekraczają 450 milionów zł. Wymiana starego sprzętu oświetleniowego na oświetlenie energooszczędne zapewnia redukcję poboru energii w granicach 40-60%, co daje rocznie około 250 milionów zł oszczędności na drogach, których zarządcą jest wojewoda.
Po drugie, modernizacja oświetlenia dróg gminnych spowodowałaby poprawę jakości oświetlenia, co bezpośrednio przełożyłoby się na podniesienie komfortu użytkowania dróg oraz wzrost bezpieczeństwa mieszkańców.
Po trzecie, korzyścią wynikającą z zainstalowania nowoczesnego sprzętu oświetlenia ulicznego byłoby także zmniejszenie emisji szkodliwych gazów i pyłów do atmosfery, do czego obligują nas przepisy Unii Europejskiej.
I po czwarte, modernizacja oświetlenia to jednocześnie racjonalizacja wydatkowania pieniędzy publicznych.
Pomimo usilnych starań i działań podejmowanych na różnych szczeblach przez wiele środowisk zaangażowanych w tę sprawę - w tym również firmy Philips Lighting - nadal funkcjonują w naszym państwie przepisy prawne blokujące możliwość przeprowadzenia takich modernizacji na terenie wielu miast i gmin. Przyczyna tkwi głównie w przypisaniu dróg leżących na terenie gminy do konkretnego zarządcy, w zależności od przydzielonej kategorii drogi.
Obecnie gminy są zarządcami tylko dróg gminnych, na pozostałych drogach koszty oświetlenia są refundowane przez wojewodów. Trudno się zatem dziwić, że gminy nie są zainteresowane wymianą oświetlenia na wszystkich drogach leżących na ich terytorium, skoro obowiązujące do dnia dzisiejszego prawo energetyczne z 1997 r. oraz rozporządzenie ministra finansów z dnia 7 kwietnia 1999 r. uniemożliwiają im spłatę inwestycji z oszczędności powstałych w związku ze zmniejszeniem opłat za energię ele
ktryczną. W takiej sytuacji samorządy byłyby zmuszone sfinansować przeprowadzenie modernizacji z własnych środków, co w większości przypadków jest niemożliwe z powodu ich skromnych zasobów finansowych.Z uwagi na wymienione przeszkody, większość obecnie przeprowadzanych inwestycji wymiany oświetlenia dotyczy tylko dróg gminnych. A przecież w skali naszego kraju oszczędności budżetowe, które można by osiągnąć w ciągu najbliższych pięciu lat, znacznie przekraczają kwotę 1 miliarda zł. Są to zbyt wielkie kwoty
, aby przejść obok tej sprawy obojętnie.Władysław Mańkut