Warszawa, 10.10.2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

W związku z upoważnieniem mnie przez Prezesa Rady Ministrów do udzielenia odpowiedzi, na Oświadczenie złożone przez senatora Janusza Lorenza na 88 posiedzeniu Senatu w dniu 5 września (nadesłaną przy piśmie z dnia 9 września br., znak: BDG-I-0702-72-MB/05), pragnę przedstawić poniższe wyjaśnienia.

W odpowiedzi na kwestie zawarte w przywołanej w Oświadczeniu Rezolucji Senatu RP w sprawie oceny i postulatów dotyczących Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 oraz innych rządowych dokumentów programowych na lata 2007-2013 w zakresie polityki regionalnej dotyczącej tzw. ściany wschodniej (województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego), pragnę nadmienić, że skala zróżnicowań międzyregionalnych w Polsce jest zbliżona do występującego w krajach członkowskich UE. Kluczowym problemem jest natomiast relatywnie niski poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju. Ważne jest więc przede wszystkim tworzenie warunków stymulujących rozwój kraju i wszystkich regionów, bazując głównie na specyficznych dla każdego z nich czynnikach endogenicznych. Rada Ministrów akceptując w grudniu 2000 r. Narodową Strategię Rozwoju Regionalnego 2001-2006, przyjęła wsparcie obszarów wymagających aktywizacji i zagrożonych marginalizacją jako jeden z priorytetów polityki rozwoju regionalnego do roku 2006. Priorytet ten odnosi się w szczególności do obszarów Polski wschodniej i południowo-wschodniej. W celu wypracowania optymalnego sposobu podziału środków funduszy strukturalnych, zostały zaproponowane regionom różne warianty podziału środków pomiędzy województwa na lata 2004-2006. Ostatecznie, uwzględniając uwagi i sugestie zgłaszane przez Urzędy Marszałkowskie oraz Wojewódzkie, przygotowano kryteria podziału środków, które umożliwiły zwiększenie interwencji na obszarach mniej zamożnych, z największymi trudnościami społeczno-gospodarczymi.

Zgodnie z zapisami NSRR 2001-2006 wielkość alokacji przeznaczonej na realizację polityki regionalnej państwa w poszczególnych województwach obliczana była w odniesieniu do liczby mieszkańców na podstawie dwóch podstawowych wskaźników:

• poziomu PKB na mieszkańca - ze wskazaniem preferencji dla obszarów, w których poziom PKB na mieszkańca nie przekracza 80% średniej krajowej,

• stopy bezrobocia - ze wskazaniem preferencji dla obszarów, w których stopa bezrobocia z ostatnich trzech lat przekracza 150% średniej krajowej.

Przyjęty algorytm podziału środków finansowych na województwa stawia w okresie programowania 2004-2006 w najkorzystniejszej sytuacji województwo warmińsko-mazurskie i świętokrzyskie. W przeliczeniu na mieszkańca otrzymują one najwięcej środków w skali całego kraju (odpowiednio 173% i 141% średniego poziomu w kraju). Znacznie powyżej średniej krajowej, w przeliczeniu na mieszkańca, otrzymują województwa Polski wschodniej: podkarpackie, podlaskie, lubelskie (126% poziomu w kraju). Przyjęty podział pozwala więc, pod warunkiem osiągnięcia odpowiedniej zdolności administracyjnej oraz dobrego przygotowania technicznego projektów, na znaczne zwiększenie zaangażowania środków publicznych w realizację projektów rozwojowych, w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, w najbiedniejszych województwach.

Natomiast dotychczasowe szacunki dotyczące wielkości środków wspólnotowych w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013, zostały sporządzone na bazie projektu budżetu UE 2007-2013 w wersji zaproponowanej przez Komisję Europejską. Na realizację programów regionalnych rozdysponowano fundusze strukturalne (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego) w wysokości 51% całości alokacji funduszy strukturalnych, natomiast na programy sektorowe 43%. Pozostałe 6% alokacji przeznaczono na realizację Programów wspólnoty przygranicznej i terytorialnej oraz na PO Spójność terytorialna i konkurencyjność regionów. w związku z faktem, iż negocjacje nowej perspektywy finansowej nadal trwają, można się spodziewać, że ostateczna wersja porozumienia budżetowego przyniesie konieczność modyfikacji przedstawionych szacunków.

Podstawowe zasady podziału środków finansowych na województwa w ramach polityki rozwoju regionalnego państwa w latach 2007-2013, zostały określone w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2007-2013, tj.

Kryterium I - Polska, z wielkością PKB na mieszkańca równą 47% obecnego średniego poziomu w UE, spełnia jako całość aktualne kryteria kwalifikujące do obszarów objętych Celem 1 funduszy strukturalnych, a w przyszłym okresie planistycznym kryteria zaliczające do Celu Konwergencja. Uzasadnia to dominującą rolę kryterium ludnościowego w podziale regionalnym środków wsparcia. Dlatego 80% tych środków jest dzielone pomiędzy wszystkie województwa proporcjonalnie do liczby mieszkańców.

Kryterium II - Ze względu na duże różnice w poziomie rozwoju najbiedniejszych województw, 10% środków jest dzielone proporcjonalnie do liczby mieszkańców pomiędzy województwa, w których poziom produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca jest niższy od 80% średniego poziomu PKB na mieszkańca w kraju.

Kryterium III - Ze względu na wysoką stopę bezrobocia, zagrażającą w wielu powiatach trwałą marginalizacją znaczących grup społecznych, 10% środków jest dzielone proporcjonalnie do liczby mieszkańców w powiatach, w których stopa bezrobocia przekracza w każdym z ostatnich 3 lat 150% średniej krajowej stopy bezrobocia.

Biorąc pod uwagę powyższe kryteria w ramach NPR 2007-2013 zastosowano podział środków według zasady 80/10/10. W przypadku kryterium II, aktualne dane PKB na mieszkańca (średnie za lata 2000-2002) wskazują, że 10% środków nadal jest dzielone między pięć województw ściany wschodniej: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. Natomiast w przypadku kryterium III aktualne dane o bezrobociu, średnie za lata 2002-2004, wskazują, że liczba powiatów, w których stopa bezrobocia przekracza 150% średniej krajowej, wynosi 83. Znajdują się one w 11 województwach i są zamieszkałe w sumie przez 5666,6 tys. osób. Oznacza to, że kolejne 10% środków jest dzielone proporcjonalnie do tej liczby osób z 11 województw. Nie uczestniczą w tym podziale województwa: lubelskie, łódzkie, małopolskie, podlaskie, wielkopolskie, w których nie występują powiaty ze stopą bezrobocia przekraczającą 150% średniej dla kraju.

Przyjęty algorytm podziału środków na rozwój regionalny nie pogłębia dysproporcji rozwojowych pomiędzy regionami, szczególnie ścianą wschodnią, a tym samym brak uzasadnienia dla stworzenia odrębnego programu regionalnego wspierającego wyłącznie województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie i warmińsko-mazurskie. Należy mieć na uwadze, że podział środków z funduszy strukturalnych na województwa, jaki zostanie dokonany dla okresu programowania 2007-2013, ma zawsze wyłącznie indykatywny charakter. Wykorzystanie przyznanych środków wymaga od adresatów spełnienia szeregu warunków, składających się na zdolności do efektywnej absorpcji. Potrzebna jest zatem silna mobilizacja w województwie dla przygotowania jak największej liczby dobrych projektów, które mogą konkurować o środki z funduszy strukturalnych.

Z poważaniem

MINISTER

z up.

Krystyna Gurbiel

PODSEKRETARZ STANU