Uchwałą z dnia 8 maja 2003 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął "Politykę ekologiczną państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010". Za priorytetowy cel w zakresie gospodarowania odpadami w latach 2003-2010 polityka ta uznaje między innymi pełne wprowadzenie w życie regulacji prawnych zawartych w ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz stworzenie podstaw do nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi.

Bez zgody mieszkańców gminy wyrażonej w referendum gmina nie może przejąć od właścicieli nieruchomości ciążących na nich ustawowych obowiązków usuwania odpadów komunalnych. Ze względu na wymóg 30% frekwencji trudno jest przeprowadzić referendum z wynikiem pozytywnym. Wszelkie podejmowane między innymi przez rząd, Związek Miast Polskich i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Komunalnych Związków Gmin próby zmiany przepisów w celu umożliwienia gminom przejęcia obowiązków właścicieli nieruchomości, na podstawie uchwały rady gminy ustalającej "podatek śmieciowy", są jak dotąd nieskuteczne.

W obowiązującym stanie prawnym gminom pozostaje tylko przeprowadzanie uciążliwych i mało skutecznych kontroli zmierzających do sprawdzenia, czy właściciele nieruchomości przestrzegają obowiązujących przepisów, a w razie stwierdzenia ich nieprzestrzegania - stosowanie określonych w ustawie sankcji administracyjnych. A przecież ustalenie "podatku śmieciowego" jest zdecydowanie prostsze niż sprawdzanie, czy wszyscy wywożą odpady, a jeśli tak, to gdzie, i stosowanie nieskutecznych często sankcji.

Regulacja prawna, w której gminom przypisane są tylko obowiązki, a nie ma możliwości uruchomienia wystarczających na ich realizację środków finansowych, powoduje w konsekwencji dalszą degradację środowiska i powstawanie dzikich wysypisk śmieci, ponieważ śmieci są wyrzucane do rowów, przy drogach i w lasach.

Uprawnienie do wprowadzenia "podatku śmieciowego" pozwoli gminom: wypełniać nałożone na nie ustawowe obowiązki, ponieważ łatwo planować uzyskane z tego podatku dochody i wydatki na gospodarkę odpadami; negocjować i zawierać jedną korzystną umowę w trybie ustawy - Prawo zamówień publicznych z firmą przewozową, która wygra przetarg, a firmom przewozowym odejść od uciążliwego systemu zawierania umów z każdym mieszkańcem gminy; uzyskiwać dodatkowe środki z Unii Europejskiej.

Niezbędne jest także wyposażenie organu wykonawczego gminy, czyli wójta, w możliwość wskazania w zezwoleniu wydawanym firmie wywozowej miejsca wywozu odpadów na wysypisko określone w gminnym planie gospodarki odpadami. Pozwoli to znacznie obniżyć koszty działalności takiej firmy, a w rezultacie - wydatki gminy. Obecnie firmy wywozowe mogą wywozić odpady z pominięciem wysypisk położonych najbliżej gminy, co nie tylko zawyża koszty, ale również grozi tym, że realizowane dziś wielkim kosztem inwestycje, obliczone na określoną ilość odpadów, okażą się ekonomicznie nieuzasadnione.

Jaki jest przewidywany termin wprowadzenia tej ustawy pod obrady Sejmu i jej wejścia w życie?

Andrzej Spychalski
Marian Lewicki