Wejście w życie ustawy z dnia 12 sierpnia 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych - DzU nr 71 poz. 734 - wprowadziło wiele wątpliwości interpretacyjnych związanych z nieprecyzyjnymi przepisami, znacznie utrudniającymi jej stosowanie. Szczególne wątpliwości interpretacyjne dotyczą następujących spraw.

Po pierwsze, w art. 4 ustawy zawierającym definicję gospodarstwa domowego nie przewidziano związków nieformalnych. Z doświadczenia gmin wynika, że wiele takich rodzin ubiega się o dodatek. W rezultacie dochodzi do sztucznego obniżenia dochodu przypadającego na jednego członka nieformalnego gospodarstwa domowego, co wpływa na wysokość przyznawanego dodatku, niemającego odzwierciedlenia w rzeczywistym dochodzie gospodarstwa domowego osób wspólnie zamieszkujących i gospodarujących. Tym samym zachwiana jest zasada równości obywateli wobec prawa, gdyż ustawa w uprzywilejowanej pozycji stawia nieformalne gospodarstwa domowe w stosunku do formalnych.

Po trzecie, art. 7 ust. 3 zawiera uprawnienie wójta i burmistrza do odmowy przyznania dodatku w przypadku stwierdzenia rażącej dysproporcji między wykazanymi niskimi dochodami a faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy. Sformułowanie "rażąca dysproporcja" jest wyrażeniem niedookreślonym, stwarzającym możliwość dowolnej interpretacji i w konsekwencji dużej liczby odwołań. Umożliwia także przyznanie dodatku w jednej gminie, a odmowę jego przyznania w drugiej. Nie wydaje się zasadne pozostawienie aż tak dużej dowolności interpretacyjnej.

Po piąte, art. 7 ust. 12 formułuje zasadę ponownego ubiegania się o dodatek mieszkaniowy po uregulowaniu zaległości powstałych w okresie obowiązywania decyzji o dodatku mieszkaniowym. Ustawa nie ogranicza natomiast tego prawa w przypadku wnioskodawców posiadających wcześniejsze zadłużenie. Rozważenia wymaga, czy nie należałoby wprowadzić zakazu przyznawania dodatku mieszkaniowego osobom, które mają zadłużenie za zajmowany lokal, jeżeli wcześniej pobierały dodatek mieszkaniowy. Otwartą sprawą byłby okres karencji.

Po siódme, art. 11 ustala sposób przyznawania dotacji celowej na zadania własne gmin i zakłada jej znaczną obniżkę, rzędu 20%, jeżeli stosowana przez gminę stawka czynszu za 1 m² powierzchni lokalu nie osiągnie nierealnej kwoty około 5 zł 60 gr za 1 m². Można zauważyć brak korelacji z ustawą z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego - Dz.U. nr 71 poz. 733 - która zakłada przeznaczenie tych lokali dla najuboższych mieszkańców. Ustawa o dodatkach mieszkaniowych nie gwarantuje natomiast gminom otrzymania dotacji celowej w wysokości określonej w art. 11, gdyż jest ona uzależniona tylko od posiadanych przez wojewodę środków.

Zdaniem wielu samorządowców, aby realizować ustawę o dodatkach mieszkaniowych zgodnie z jej zasadami, gminy poniosą dodatkowe koszty, pokrywane wyłącznie z własnych budżetów. Będą to między innymi wydatki administracyjne na utworzenie i wyposażenie stanowiska pracy, koszty bieżącej eksploatacji i aktualizacji, materiałów biurowych, usług pocztowych, szkoleń tematycznych oraz koszty osobowe. Twierdzą oni, iż kryzys finansów publicznych dotyka także gminy, więc rząd winien wskazać źródła finansowania tych dodatkowych wydatków gmin.

Z wyrazami szacunku
Marian Lewicki