Warszawa, dnia 15.01. 2003 r.

Narodowy Fundusz w pełni podziela pogląd, że występowania gruntów obcej własności w granicach parków narodowych powoduje szereg utrudnień w skutecznej ochronie ich cennych walorów przyrodniczych, jak również, że problem ten ma szczególne znaczenie w parkach narodowych położonych w sąsiedztwie aglomeracji miejskich, takich jak Warszawa, czy Poznań. W wypadku Kampinoskiego Parku Narodowego, dofinansowywanie wykupów gruntów ze środków Narodowego Funduszu odbywa się na podstawie ustaleń Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 1996 r.

W 2001 r., znajdującą się w granicach parków narodowych powierzchnię gruntów obcych, Ministerstwo Środowiska oszacowało na poziomie 42,6 tys. ha, a koszt jej wykupu na poziomie 602 mln zł (bez Kampinoskiego Parku Narodowego). Wobec tak ogromnej skali potrzeb, wielokrotnie przekraczającej możliwości przeznaczenia na ten cel środków będących w dyspozycji Narodowego Funduszu, do Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Środowiska - Głównego Konserwatora Przyrody zostało skierowane zapytanie o celowość wykupu na rzecz Skarbu Państwa obcych gruntów położonych w granicach parków narodowych. Główny Konserwator Przyrody wydał opinię, że istnieją przypadki, w których wykup gruntów jest jedynym sposobem zachowania ginących i zagrożonych wyginięciem gatunków flory, fauny oraz ich siedlisk. Konsekwencją stanowiska Głównego Konserwatora Przyrody było zaakceptowanie przez Zarząd i Radę Nadzorczą Narodowego Funduszu wykupów na rzecz prywatnych, niezbędnych do prowadzenia restytucji bądź reintrodukcji gatunków ginących i zagrożonych wyginięciem.

Narodowy Fundusz przeznaczając środki finansowe na przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej zwraca szczególną uwagę na osiągnięty, w wyniku ich wydatkowania efekt ekologiczny. W dziedzinie ochrony przyrody i krajobrazu, dofinansowuje bardzo zróżnicowane przedsięwzięcia. Należą do nich: prace mające na celu zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego ekosystemów lądowych i wodnych, prace niezbędne dla przeprowadzanych procesów restytucji i reintrodukcji gatunków zagrożonych wyginięciem, wraz z zakupem specjalistycznego sprzętu, eliminacja istniejących zagrożeń bezpośrednich związanych przede wszystkim z zanieczyszczaniem wód i niską emisją, zabezpieczenie obszaru parków narodowych przed pożarami poprzez doposażenie w sprzęt i modernizację sieci łączności, a także budowę i rozwój bazy edukacyjnej. Ze środków Narodowego Funduszu dofinansowane jest także sporządzanie projektów ochrony parków narodowych. Poza przedsięwzięciami realizowanymi na trenie parków narodowych środki finansowe w ramach dziedziny ochrony przyrody i krajobrazu przeznaczane są na tworzenie i wyposażenie banków genów, prowadzenie hodowli zachowawczych, a także przywracanie walorów przyrodniczych tym założeniom parkowym i pałacowo-ogrodowym, które w skali kraju zostały uznane za najcenniejsze przez Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu - Narodową Instytucję Kultury. Tak zróżnicowany tematycznie zakres udzielanej pomocy sprawia, że koszty zgłaszanych do dofinansowania przedsięwzięć znacznie przekraczają pulę środków w dziedzinie ochrony przyrody i krajobrazu.

W dniu 19.11.2002 r. do Biura Narodowego Funduszu wpłynął wniosek Wielkopolskiego Parku Narodowego o przyznanie dotacji na wykup znajdującego się w granicach Parku, gruntu o powierzchni 29,8 ha, będącego własnością Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Komornikach. Z treści wniosku wynika, że planowany do wykupu za kwotę 4,7 mln zł grunt nie jest przyrodniczo cenny. Użytkowany dotychczas rolniczo, z uwagi na pogarszającą się opłacalność produkcji ma zostać sprzedany albo parkowi, albo prywatnym inwestorom. Zarówno z treści oświadczenia senatora Włodzimierza Łęckiego skierowanego do prezesa Narodowego Funduszu, jak i z treści wniosku o przyznanie dotacji na wykup gruntu wynika, że o ile wnioskowana dotacja nie zostanie udzielona, nastąpi zmiana przeznaczenia terenów rolnych, które zostaną podzielone na działki budowlane i sprzedane. W świetle obowiązujących aktów prawnych zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne wymaga dokonania zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a zmiana sposobu wykorzystania gruntu położonego w granicach parku narodowego wymaga zgody dyrektora parku (Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, Ustawa o ochronie przyrody). Sama więc sprzedaż gruntu przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w Komornikach nie stwarza niebezpieczeństwa jego przekwalifikowania na cele budowlane.

Jerzy W. Pietrewicz