Na podstawie art. 49 pkt 4 Regulaminu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej składam niniejsze oświadczenie, kierowane do Pana Premiera, dotyczące propozycji niezakwalifikowania Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu do grupy państwowych instytutów badawczych.

W przygotowywanych i opublikowanych przez Komitet Badań Naukowych w roku 1998 założeniach przekształceń własnościowych jednostek badawczo-rozwojowych przewidziano powstanie państwowych instytutów badawczych. Instytuty te mają zajmować się prowadzeniem badań podstawowych i prac badawczo-rozwojowych niezbędnych w skali państwa oraz prowadzeniem prac z zakresu służb państwowych wynikających z funkcji naczelnych i centralnych organów administracji rządowej.

Dużym wysiłkiem Instytut Ochrony Roślin doprowadził do wykształcenia zespołu specjalistów -  obecnie jako jedyny w kraju posiada taki zespół - przygotowanych do rozwiązywania wszystkich problemów z zakresu ochrony roślin, w tym specjalistów od ochrony upraw przed ślimakami, gryzoniami, nicieniami, zwierzyną łowną i ptakami, chorobami wirusowymi i bakteryjnymi, specjalistów entomologów, mykologów, herbologów, specjalistów od biologicznego zwalczania, a także chemików analityków.

Prowadząc szerokie i wielokierunkowe działania, instytut zapewnia wykonanie zadań spoczywających na Polsce z racji jej członkostwa w organizacjach międzynarodowych i przyjętych zobowiązaniach. Polska jako sygnatariusz Międzynarodowej Konwencji Ochrony Roślin FAO, członek Europejskiej Organizacji Ochrony Roślin, członek OECD, członek Międzynarodowej Organizacji Handlu, WTO, oraz kraj stowarzyszony ze Wspólnotami Europejskimi przyjęła na siebie między innymi poważne zobowiązania do prowadzenia działań w zakresie ochrony roślin obejmujących szereg ogólnokrajowych monitoringów oraz stałych badań i działań interwencyjnych.

Polska przez swoje członkostwo w Komisji Kodeksu Żywieniowego FAO/WHO, stowarzyszenie z krajami Wspólnoty Europejskiej, a także udział w międzynarodowych programach HELCOM, "Agneda Bałtycka 21" i innych, jest jako kraj zobowiązana do prowadzenia stałego badania pozostałości środków ochrony roślin w materiale pochodzenia rolniczego, glebie i wodzie. Od ponad trzydziestu lat z upoważnienia ministra rolnictwa i rozwoju wsi do badania pozostałości środków ochrony roślin w materiale roślinnym na terenie całego kraju i do wydawania świadectw jest zobowiązany Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu. Badania te, obecnie prowadzone na zlecenie głównego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa, służą kontroli prawidłowości wykonywania zabiegów ochrony roślin, a także ochronie konsumentów przed możliwością pojawienia na rynku produktów zagrażających ich zdrowiu oraz stanowią o wiarygodności polskich produktów roślinnych na rynkach światowych.

Prowadzenie takich badań wynika z potrzeby zabezpieczenia rolnictwa, konsumentów i środowiska przed środkami ochrony roślin, które nie w pełni są przydatne i których skład jest niezgodny z dokumentacją. W Polsce badanie jakości środków ochrony roślin dla całego kraju prowadzi Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu z upoważnienia ministra rolnictwa i rozwoju wsi oraz na zlecenie Głównego Inspektoratu Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Instytut jest upoważniony do wydawania świadectw jakości oraz do oceny substancji biologicznie czynnych przed ich dopuszczeniem do obrotu i stosowaniem w Polsce.

Do prowadzonych przez Instytut Ochrony Roślin działań mających charakter służb państwowych lub zabezpieczających interesy kraju należą również: opracowanie metod diagnostycznych organizmów szkodliwych, w tym podlegających obowiązkowi zwalczania, opracowanie metod zwalczania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się organizmów szkodliwych podlegających obowiązkowi zwalczania - a obowiązek ten wynika nie tylko z przepisów krajowych, ale także ze zobowiązań międzynarodowych - zbieranie i przetwarzanie danych dotyczących występowania na terenie kraju i nasilenia ważniejszych chorób, szkodników i chwastów wraz z prognozowaniem ich pojawienia się w roku następnym. Jeżeli do wymienionych wcześniej zadań i obowiązków dodać odpowiedzialność Instytutu Ochrony Roślin za stałe udoskonalanie i modernizację programów ochrony większości upraw rolniczych, prowadzenie dwóch wieloletnich programów badawczych, udział w dwóch tematach badawczych Piątego Programu Ramowego Unii Europejskiej, wymienioną już redakcję najpoważniejszych wydawnictw naukowych z zakresu ochrony roślin w Polsce, coroczną organizację sesji naukowych spełniających warunki ogólnopolskiej konferencji ochrony roślin, uznaną pozycję międzynarodową i wreszcie bardzo wysoką ocenę Komitetu Badań Naukowych, który przyznał instytutowi pierwszą kategorię, to jasnym staje się fakt przygotowania się Instytutu Ochrony Roślin do zabezpieczania potrzeb Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie rozwiązywania problemów związanych z ochroną roślin oraz zapewnienia wierzytelności Polski i polskiego rolnictwa na arenie międzynarodowej.

W tym kontekście wielce niezrozumiała jest propozycja zakwalifikowania instytutu do grupy jednostek badawczo-rozwojowych. Takiemu stanowisku przeczą wymienione zobowiązania naszego kraju na arenie międzynarodowej i wzrastające znaczenie ochrony roślin nie tylko w zakresie stabilizacji plonów, ale przede wszystkim jako bardzo ważnego czynnika w handlu artykułami rolno-spożywczymi.