Warszawa, 2005-07-6

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

nawiązując do oświadczenia złożonego przez Panią Senator Apolonię Klepacz podczas 83. posiedzenia Senatu RP w dniu 16 czerwca 2005 roku, uprzejmie Pana Marszałka informuję.

W ustawie budżetowej na rok 2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 278, poz. 2755) wydatki na zadania z zakresu oświaty i wychowania oraz edukacyjnej opieki wychowawczej zaplanowane zostały łącznie w wysokości 27.578.783 tys. zł. Ich udział w prognozowanym produkcie krajowym brutto (PKB) w 2005 r. kształtuje się na poziomie 2,9%. Należy przy tym zauważyć, iż ustalane w ustawie budżetowej wydatki na finansowanie zadań oświaty i wychowania oraz edukacyjnej opieki wychowawczej są corocznie wyższe, mimo odnotowywanego w ostatnich latach znacznego spadku liczby uczniów.

Ostateczne kwoty części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2005 określone zostały na podstawie wielkości kwotowych przyjętych w ustawie budżetowej na rok 2005, ostatecznych danych statystycznych GUS na rok szkolny 2004/2005 (zweryfikowanych przez poszczególne JST), a także rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 (Dz.U. nr 286 poz. 2878). Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) algorytm podziału subwencji oświatowej uzależnia wysokość przyznawanych środków od skali i struktury realizowanych zadań, mierzonych liczbą uczniów i wychowanków, z uwzględnieniem stopni awansu zawodowego nauczycieli.

Stosownie do postanowień art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2005 oraz art. art. 28 i 72 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) w części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2005 uwzględniono wzrost - w stosunku do roku bazowego - wydatków bieżących szkół i placówek oświatowych finansowanych (dotowanych) z budżetów JST, z tytułu:

a) planowanej średniorocznej waloryzacji wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej o 3,0%,

b) uzyskania przez nauczycieli kolejnych stopni awansu zawodowego,

c) zwiększenia ilości godzin zajęć dydaktycznych w związku z wdrożeniem od 1 września 2002 r. ramowych planów nauczania w szkołach ponadgimnazjalnych,

d) wdrażanej od 1 września 2005 r. czwartej godziny obowiązkowych zajęć z wychowania fizycznego dla uczniów klas gimnazjalnych oraz skutków przechodzących (za 8 m-cy) wdrożonej od 1 września 2004 r. czwartej godziny zajęć z WF dla uczniów klas V i VI szkół podstawowych,

e) realizacji nowego zadania z zakresu kształcenia specjalnego - wczesne wspomaganie rozwoju dziecka,

f) kontynuowania kształcenia w funkcjonujących od 1 września 2004 r. uzupełniających liceach ogólnokształcących dla młodzieży,

g) utworzenia od 1 września 2005 r. nowego typu szkoły policealnej dla absolwentów liceum profilowanego.

W ostatnich latach globalna kwota części oświatowej subwencji ogólnej oraz kwota finansowego standardu A stosowanego przy podziale subwencji (kwota subwencji oświatowej przypadająca na 1 ucznia przeliczeniowego) systematycznie rosły, co ilustruje poniższe zestawienie:

Wzrostowi kwoty subwencji oświatowej w 2005 r. w porównaniu z 2002 r. o 16,1% towarzyszy wzrost wartości bonu oświatowego o 21,9% i spadek populacji uczniów o 6,6%. Nie oznacza to jednak, że środków finansowych przeznaczonych na sfinansowanie zadań edukacyjnych samorządom wystarcza. Dowodzi tego skala "dopłat" do zadań subwencjonowanych w oświacie, która po potrąceniu środków niewykorzystanych w pełni na cele oświatowe ukształtowała się w 2004 r. na poziomie 4 mld zł. Jednakże niedoszacowanie subwencji oświatowej nie zwalnia samorządów z obowiązku finansowania wydatków edukacyjnych. Wynika to z art. 5a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), zgodnie z którym środki niezbędne na realizację zadań oświatowych zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. W myśl art. 167 ust. 2 Konstytucji RP dochodami jednostek samorządu są dochody własne, subwencje ogólne (w tym część oświatowa) i dotacje celowe z budżetu państwa. Oznacz to, iż część oświatowa subwencji ogólnej jest jedynie jednym ze źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Państwo finansuje zadania oświatowe również poprzez zdecentralizowanie udziału JST w podatkach.

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu podejmuje działania wspierające budowanie sprawnego społeczeństwa informacyjnego. Jednym z kierunków w tym obszarze są działania wprowadzania i rozpowszechniania nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych na wszystkich poziomach nauczania, które uzależnione są od przyznanych w budżecie państwa środków i obejmują między innymi:

- wyposażenie szkół wszystkich poziomów nauczania w pracownie internetowe i centra informacji multimedialnych - realizowane ze środków budżetowych od roku 1998 w formie centralnych zakupów,

- zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu dla szkół - umowa pomiędzy MENiS i Telekomunikacją Polską S.A. - umożliwiająca szkołom dostęp do Internetu za złotówkę.

Zwiększeniu wyposażenia szkół w pracownie internetowe i centra informacji multimedialnej oraz dostarczaniu platformy komunikacyjnej dla nauczycieli służą również projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu państwa. Szacunkowa kwota przeznaczona na realizację wg latach 2004-2006 projektów edukacyjnych wynosi 2 mld złotych. Realizowane będą między innymi projekty:

- pracownie komputerowe dla szkół,

- internetowe centra informacji multimedialnej w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych,

- wyposażenie w sprzęt komputerowy centrów kształcenia ustawicznego i centrów kształcenia praktycznego,

- edukacyjny portal internetowy,

- wyposażenie w specjalistyczny sprzęt komputerowy poradni psychologiczno - pedagogicznych wraz z oprogramowaniem,

- studia podyplomowe oraz szkolenia nauczycieli w zakresie zastosowań technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że w dniu 8 lipca 2003 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pt. "Strategia rozwoju kształcenia ustawicznego do roku 2010", która określa 6 priorytetów, a mianowicie:

1. Zwiększenie dostępności do kształcenia ustawicznego;

2. Podnoszenie jakości kształcenia ustawicznego;

3. Współdziałanie i partnerstwo;

4. Wzrost inwestycji w zasoby ludzkie;

5. Tworzenie zasobów informacyjnych w zakresie kształcenia ustawicznego i rozwoju usług doradczych;

6. Uświadamianie roli i znaczenia kształcenia ustawicznego.

Dla realizacji wskazanych priorytetów, a przede wszystkim priorytetu 1 podjętych zostało szereg działań, m.in. przygotowano koncepcję polskiego modelu kształcenia na odległość. Celem koncepcji jest stworzenie możliwości wyrównywania szans edukacyjnych, w szczególności na szczeblu regionalnym i lokalnym. Zakłada się, że na terenie całego kraju powstanie sieć ośrodków kształcenia na odległość. Oprócz jednostki centralnej czyli centralnego ośrodka kształcenia na odległość (COKNO), który będzie pełnił funkcję koordynatora, będą działały regionalne ośrodki kształcenia na odległość (ROKNO) oraz lokalne ośrodki kształcenia na odległość (LOKNO).

Funkcję ośrodków regionalnych będą pełnić wytypowane we współpracy z kuratorami oświaty i organami prowadzącymi centra kształcenia ustawicznego i centra kształcenia praktycznego. Zakład się, że w każdym z województw będzie funkcjonował jeden regionalny ośrodek kształcenia na odległość. Natomiast sieć lokalnych ośrodków kształcenia na odległość tworzona będzie z wykorzystaniem bazy dydaktycznej i kadry szkół, placówek kształcenia ustawicznego, praktycznego i ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego. W miarę potrzeby lokalne ośrodki kształcenia na odległość mogą tworzyć punkty konsultacyjne, wykorzystujące zasoby m.in. powiatowych urzędów pracy, bibliotek gminnych, gminnych centrów informacji i kultury.

Głównymi zadaniami regionalnych i lokalnych ośrodków będzie rozpoznawanie potrzeb edukacyjnych środowiska, tworzenie warunków dla ich zaspokojenia, promowanie nowatorskich form i metod kształcenia ustawicznego z wykorzystaniem nowoczesnych technik informatycznych. W przypadku ośrodków regionalnych także prowadzenie poradnictwa i doradztwa zawodowego.

Ponadto w ramach wykorzystania Europejskich Funduszy Strukturalnych i przy udziale środków z budżetu państwa podjęte zostały działania mające na celu utworzenie i doposażenie miejsc do kształcenia na odległość w wytypowanych publicznych centrach kształcenia ustawicznego i centrach kształcenia praktycznego, jak również w zakresie przygotowania kadry nauczającej. Od grudnia 2004 r. w czterech szkołach wyższych realizowane są studia podyplomowe w zakresie organizacji i funkcjonowania kształcenia na odległość dla 176 nauczycieli.

Należy jednak zaznaczyć, że zadanie dotyczące opracowywania i wdrażania programów lokalnych dla ustawania barier w dostępie do edukacji, które przewidziane jest do realizacji n lata 2004-2010 oprócz środków z budżetu państwa i funduszy strukturalnych będzie wymagało zaangażowania dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego oraz środków pracodawców.

Odnosząc się natomiast do kwestii potrzeby rozszerzenia oferty nauczania języków obcych uprzejmie informuję, że ze względu na trudną sytuację budżetu państwa nie przewiduje się w roku szkolnym 2005/2006 rozszerzenia obligatoryjnego nauczania języków obcych na etap wychowania przedszkolnego i kształcenia zintegrowanego. Aktualnie istniejące mechanizmy (m.in. przygotowanie nauczycieli do nauki dwóch przedmiotów, np. w zakresie edukacji wczesnoszkolnej i języka obcego oraz możliwość tworzenia programów autorskich) pozwalają na rozszerzenie oferty edukacyjnej w zakresie języków obcych, w zależności od istniejących potrzeb, kwalifikacji kadry i warunków, w jakich funkcjonuje szkoła.

Z poważaniem

wz. MINISTRA

PODSEKRETARZ STANU

Anna Radziwiłł