Warszawa, 22-08-2005r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

W ślad za oświadczeniem złożonym przez senatora Sławomira Izdebskiego na 84 posiedzeniu Senatu ws. obowiązku wizowego dla Polaków wyjeżdżających do Stanów Zjednoczonych Ameryki w załączeniu przekazuję stosowne informacje w tej kwestii.

Z poważaniem

Adam Daniel Rotfeld

W 1991 roku zawarte zostało polsko - amerykańskie porozumienie o jednostronnym zniesieniu wiz przy przyjazdach do Polski obywateli USA i zniesieniu opłat za wizy turystyczne i biznesowe do USA dla obywateli polskich. W grudniu 1994 r. Ambasada USA w Warszawie przekazała informację, iż wprowadza dla wszystkich cudzoziemców podlegających obowiązkowi wizowemu, w tym obywateli polskich, opłatę w wysokości 20 dolarów za wniosek wizowy (w dniu dzisiejszym opłata ta wynosi równowartość 100 dolarów amerykańskich). Z uwagi na fakt, iż wprowadzenie opłaty było naruszeniem polsko-amerykańskiego porozumienia z 1991 r. strona amerykańska zobowiązała się do wydawania obywatelom polskim wiz wielokrotnych turystycznych i biznesowych z ważnością na 10 lat.

Ruch osobowy między Polską a Stanami Zjednoczonymi od kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie. Według naszych danych w pierwszej połowie 2005 roku nasz kraj odwiedziło 150357 obywateli USA w tym (odwiedziny - 329209, biznesowo - 8704, 66678 - turystycznie, tranzytem - 3352, inne - 32411). Dla porównania w 2004 roku Polskę odwiedziło 280758 obywateli USA w tym (odwiedziny - 74186, biznesowo - 18583, turystycznie - 128510, tranzyt 8015, inne - 53464). Wg danych statystycznych do Stanów Zjednoczonych w 2004 roku wyjechało około 150 tys. obywateli polskich.

Postępowanie amerykańskich służb imigracyjnych wobec cudzoziemców po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 r. wprowadziło szereg obostrzeń w procedurach przekraczania granicy. Dotknęło to też obywateli polskich, którym pomimo ważnych wiz odmówiono wjazdu do USA. Do końca 2004 r. prawie 500 osób zostało odesłanych do Polski tuż po przyjeździe do USA. Większość z nich została wydalona do kraju w ramach uproszczonej procedury zwanej "voluntary departure" tzn. dobrowolnego poddania się tej procedurze, bez możliwości składania odwołań od decyzji sądu imigracyjnego. W pięciu przypadkach osoby te po powrocie złożyły skargi na postępowanie władz imigracyjnych, w tym na niewłaściwe, niekiedy nawet brutalne zachowanie urzędników imigracyjnych, brak tłumacza przy przesłuchaniu czy zbyt długiego oczekiwania na powrót do kraju.

W dniu 8 września 2004 r. Polska i USA podpisały porozumienie (Immigration Advisory Program), mające na celu wprowadzenie dodatkowych kontroli na lotnisku w Warszawie, szczególnie wobec pasażerów na lotach bezpośrednich do USA. Amerykańscy urzędnicy z Custom and Border Protecton pracujący na lotnisku na podstawie dostępnych danych informują niektórych pasażerów o możliwości nie wpuszczenia ich do USA. Strony oceniają pozytywnie dotychczasowe wyniki Programu. W przyszłości podobna procedura może zostać rozszerzona na inne polskie lotniska.

Podjęte w ostatnim roku przez władze polskie próby zmiany polityki wizowej władz amerykańskich wobec obywateli polskich poprzez włączenie Polski do programu VWP (program bezwizowego ruchu turystycznego do US A - dzisiaj obejmuje 27 krajów) bądź przynajmniej złagodzenia procedur wizowych, nie wpłynęły na zmianę stanowiska administracji amerykańskiej. Kwestia zmian w polityce wizowej wobec naszego kraju pojawia się w wypowiedziach wielu polityków amerykańskich, ale projekt ustawy o zniesieniu wiz dla Polaków został w listopadzie 2004 r. zablokowany w Senacie przez demokratycznego senatora z Zachodniej Wirginii, Roberta Byrda.

W dniu 8 lutego br. analogiczną ustawę proponującą włączenie polski do programu VWP zgłosili w Izbie Reprezentantów republikańscy kongresmani Nancy Jahson i John Shimkus. Dwa dni później demokratyczna członkini Izby Reprezentantów Sheila Jackson Lee wniosła alternatywny projekt gdzie proponuje zniesienie warunkowo na półtora roku wizy dla obywateli polskich. Zniesienie ich na stałe uzależnia do przestrzegania przez Polaków przepisów imigracyjnych USA w tym okresie. Wg tego projektu po pierwszych 12 miesiącach bezwizowych wjazdów Polaków do USA, w przybliżeniu, zostanie policzone ilu z nich nielegalnie przedłużyło swój pobyt poza 90 dni dozwolone na zasadzie ruchu bezwizowego. Jeżeli odsetek takich przekroczeń będzie wyższy niż 3% Polska wypadłaby z programu. Obecne zgodnie z przyjętymi deklaracjami projekty legislacyjne są zwykle powtórzeniem zgłaszanych już poprzednio w Kongresie, które nie zostały uchwalone. Mają one jednak obecnie dużo większe znaczenie, gdyż łączą się z deklaracjami prezydenta Busha, że jego rząd będzie współpracował z ustawodawcami nad stopniowym łagodzeniem reżimu wizowego.