Warszawa, dnia 18 marca 2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

Uprzejmie przedkładam odpowiedź na przekazane pismem z dnia 23 lutego br. znak BPS/DSK-043-103/05 oświadczenie złożone przez Pana Senatora Sławomira Izdebskiego na 77 posiedzeniu Senatu RP w dniu 18 lutego 2005 r.

Łączna liczba gospodarstw rolnych w 2004 r. wynosiła ok. 2.844,2 tys., w tym 1.856,2 tys. gospodarstw powyżej 1 ha użytków rolnych.

Według GUS(1) gospodarstw indywidualnych było ok. 2.839,7 tys., z tego gospodarstw, w których powierzchnia użytków rolnych wynosiła powyżej 1 ha było 1.851,8 tys. zł., tj. 65,2% ogólnej liczby gospodarstw indywidualnych. Wśród gospodarstw indywidualnych posiadających powyżej 1 ha użytków rolnych 31,3% stanowiły gospodarstwa o powierzchni 5-15 ha użytków rolnych, użytkujące 36,2% ogólnej powierzchni gruntów. Liczba gospodarstw indywidualnych o powierzchni 100 i więcej ha użytków rolnych wynosiła zaledwie 5,1 tys., tj. 0,3% liczby gospodarstw użytkujących powyżej 1 ha użytków rolnych. W gospodarstwach tych znajdowało się 8,8% powierzchni ogólnej gospodarstw rolnych użytkujących powyżej 1 ha użytków rolnych.

Chciałbym zaznaczyć, że w 2004 r. wnioski o dopłaty bezpośrednie złożyło ponad 1,4 mln gospodarstw. Przewiduje się, że w bieżącym roku liczba złożonych wniosków zwiększy się o ok. 1,55 mln.

Średnia powierzchnia ogólna gospodarstwa rolnego w 2004 r. wynosiła 6,53 ha, w tym średnia powierzchnia użytków rolnych w tych gospodarstwach wynosiła 5,74 ha. Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach o powierzchni powyżej 1 ha wynosiła 8,59 ha.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998 r. nr 7, poz. 25 z późn. zm.) ubezpieczeniu społecznemu rolników obowiązkowo, podlega rolnik prowadzący na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym (o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego) lub dział specjalny produkcji rolnej, także małżonek rolnika stale pracujący w tym gospodarstwie rolnym albo w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem, jeżeli rolnik lub małżonek nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty.

Zgodnie z ww. ustawą domniemywa się, że właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub dzierżawca takich gruntów, jeżeli dzierżawa jest zarejestrowana w ewidencji gruntów i budynków, prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach.

W 2004 r. liczba ubezpieczonych w KRUS wynosiła 1.540.158 osób. Należy więc przyjąć, że wszystkie te osoby pracują w rolnictwie.

W grudniu 2004 r. pogłowie bydła wynosiło 5.198,4 tys. sztuk i było o 78,4 tys. sztuk (1,5%) niższe od stanu notowanego w analogicznym okresie 2003 r., a w porównaniu z liczebnością stada w czerwcu 2004 r. - zmniejszyło się o 155,0 tys. sztuk, tj. o 2,9%. Pogłowie krów zmniejszyło się w porównaniu z grudniem 2003 o 84,9 tys. sztuk (o 3,0%) do poziomu 2.770,0 tys. sztuk, z czego 2.729,5 tys. sztuk stanowiły krowy mleczne.

W strukturze stada bydła ogółem udział poszczególnych grup wiekowo-użytkowych wynosił:

• cielęta w wieku powyżej 1 roku - 23,2%,

• młode bydło hodowlane i rzeźne w wieku 1-2 lat - 17,8%,

• krowy - 53,4%,

• pozostałe bydło dorosłe hodowlane i rzeźne w wieku 2 lat i więcej - 5,6%.

W końcu listopada 2004 r. pogłowie trzody chlewnej wynosiło 17.395,3 tys. sztuk i było niższe o 1.043,9 tys. sztuk (o 5,7%) od stanu notowanego w analogicznym okresie 2003 r., a w porównaniu z liczebnością stada świń w końcu lipca 2004 r. - wyższe o 407,4 tys. sztuk, tj. 2,4%. Stado loch na chów zmniejszyło się w porównaniu z listopadem 2003 r. o 56,3 tys. sztuk (o 3,3%) do poziomu 1.648,4 tys. sztuk, w tym pogłowie loch prośnych spadło o 25,4% tys. sztuk (o 2,4%) do 1.047,4 tys. sztuk. W stosunku do stanu w końcu lipca 2004 r. liczba loch na chów spadła o 10,7 tys. sztuk (o 0,6%), ale liczba loch prośnych zwiększyła się o 3,7 tys. sztuk, tj. 0,3%.

W grudniu 2004 r. pogłowie owiec w całym rolnictwie wynosiło 310,8 tys. sztuk i było niższe o 20,5 tys. sztuk (o 6,2%) od wielkości notowanych w grudniu 2003 r. Liczebność stada maciorek jednorocznych i starszych zmniejszyła się w okresie rocznym o 7,0 tys. sztuk i w grudniu wynosiła 201,0 tys. sztuk.

W czerwcu 2004 r. pogłowie kóz wynosiło 175,8 tys. sztuk i było niższe o 16,7 tys. sztuk (o 8,7%) od wielkości rejestrowanych w czerwcu 2003 r.

Pogłowie koni w gospodarstwach rolnych, w czerwcu 2004 r., wynosiło 321,0 tys. sztuk i zmniejszyło się w porównaniu z czerwcem 2003 r. o 12,1 tys. sztuk (o 3,6%).

Pogłowie drobiu ogółem (w wieku powyżej 2 tygodni) wynosiło w czerwcu 2004 r. 164.621,2 tys. sztuk i było niższe niż w czerwcu 2003 r. o 13.352,9 tys. sztuk, tj. (7,5%).

Struktura gatunkowa pogłowia drobiu ogółem przedstawiła się następująco:

• 89,9% stanowi drób kurzy razem, w tym nioski - 31,9%,

• 2,7% - gęsi,

• 3,5% - indyki,

• 3,9% - kaczki i drób pozostały.

Wyliczenie faktycznie osiągniętego przez dane gospodarstwo rolne dochodu możliwe jest wyłącznie na podstawie prowadzonej ewidencji zdarzeń gospodarczych zaistniałych w tym gospodarstwie. Do 2003 r. w naszym kraju nieliczna grupa gospodarstw prowadziła rachunkowość i były to przede wszystkim gospodarstwa rolne młodych rolników, korzystających z preferencyjnych kredytów, udzielanych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz.U. Nr 16, poz. 82) z późn. zm.). Gospodarstwa te, silniejsze ekonomicznie, nie są grupą reprezentatywną dla wszystkich gospodarstw rolnych w Polsce, stąd też wyniki tej rachunkowości nie mogą stanowić podstawy do wyliczania przeciętnego dochodu z gospodarstwa rolnego. Począwszy od 2004 roku 12.400 wylosowanych gospodarstw rolnych z obszaru całej Polski prowadzi rachunkowość rolną w ramach systemu obowiązującego wszystkie kraje członkowskie UE Farm Accountancy Data Network (FADN). Jednakże wyniki zagregowanych danych pochodzących z tej rachunkowości, w tym w zakresie osiągniętego średniego dochodu w poszczególnych typach gospodarstw, będą dostępne dopiero w październiku 2005 r.

Obecnie brak jest jeszcze nawet wstępnych danych dotyczących sytuacji dochodowej rodzin rolniczych w 2004 roku. Dochody z pracy w rolnictwie indywidualnym (dochody rolnicze) są ustalane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) w ramach rachunków narodowych, według metodologii powszechnie stosowanej w krajach Unii Europejskiej. Dane dotyczące dynamiki dochodów w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie w 2004 r. będą możliwe do uzyskania z GUS pod koniec bieżącego roku.

Zmiany w dochodach rolnictwa w Polsce w 2004 r. w przeliczeniu na 1 umowną jednostkę pracy (AWU) można analizować na podstawie danych udostępnionych przez EUROSTAT. Dane te jednak nie oceniają poziomu dochodów rolników, ale wskazują na kierunki zmian zachodzących w tym zakresie. Ponadto dotyczą całego rolnictwa, bez wzglądu na formę organizacyjno-prawną gospodarstwa.

Dane dotyczące zmiany w dochodach rolnictwa opracowane zostały na podstawie przekazywanych przez państwa członkowskie wstępnych wskaźników zmian wolumenu i cen produkcji rolniczej, usług rolniczych, drugorzędnych niewydzielonych działalności pozarolniczych zużycia pośredniego, tj. zużycia środków produkcji oraz dopłat (subsydiów).

Według szacunku opracowanego w styczniu br. dochody rolnictwa w 2004 r. w porównaniu z 2003 r. były wyższe o 45,4%, a po wyeliminowaniu dopłat - o 32,7%.

W powierzchni użytków rolnych - grunty orne w gospodarstwach rolnych zajmują prawie 12,7 mln ha (tj. o 0,3% więcej niż w 2003 r.) i stanowią 77,7% powierzchni użytków rolnych, sady zajmują ok. 277,6 tys. ha (więcej o 10,9% w porównaniu do 2003 r.), co stanowi 1,7% powierzchni użytków rolnych, a trwałe użytki rolne zajmują 3,4 mln ha (w porównaniu do 2003 r. - więcej o 3,0%) i stanowią 20,6% powierzchni użytków rolnych (powierzchnia łąk wynosiła ok. 2,4 mln ha, a pastwisk ok. 1 mln ha).

Ogólna powierzchnia zasiewów w 2004 r. wyniosła 11,3 mln ha i była większa w porównaniu z 2003 r. o ok. 396,6 tys. ha (o 3,6%).

W strukturze zasiewów zboża ogółem stanowiły 74,3% ogólnej powierzchni zasiewów i uprawiane były na prawie 8,4 mln ha. W porównaniu do 2003 r. powierzchnia zasiewów zbóż ogółem zwiększyła się o ok. 214,0 tys. ha (o 2,6%). Powierzchnię zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi wstępnie oszacowano na 7,9 mln ha, tj. o ok. 143,3 tys. ha (o 1,8%) więcej w porównaniu z 2003 r. (powierzchnia zasiewów pszenicy wyniosła ok. 2,3 mln ha, żyta ok. 1,5 ha, jęczmienia ok. 1,0 mln ha, owsa ok. 0,5 mln ha i pszenżyta ok. 1,1 ha).

Areał uprawy ziemniaków wyniósł 713,3 tys. ha i zmniejszył się w porównaniu do 2003 r. o 52,5 tys. ha (o 6,9).

W strukturze zasiewów powierzchnia upraw roślin zaliczanych do grupy "przemysłowe" stanowiła 7,5%. Powierzchnia zasiewów roślin z tej grupy wyniosła ok. 847,1 tys. ha. W porównaniu do zasiewów z 2003 r. areał uprawy był większy o ok. 120,4 tys. ha (o 16,6%). W 2004 r. powierzchnia zasiewów roślin z grupy "przemysłowe" wynosiła: buraki cukrowe 292,4 tys. ha, rzepak i rzepik 538,2 tys. ha, len i konopie 4,7 tys. ha oraz tytoń 11,7%.

Powierzchnia uprawy roślin "pastewnych" (łącznie z kukurydzą na zielonkę oraz z mieszankami zbożowo-strączkowymi na ziarno) wyniosła 900,8 tys. ha, co stanowiło 8,0% ogólnej powierzchni zasiewów. W porównaniu do powierzchni uprawy z 2003 r. areał zasiewów roślin "pastewnych" zwiększył się o 108,9 tys. ha (o 13,8%).

W oparciu o przepisy ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesiania (Dz.U. Nr 73, poz. 764) w latach 2002 - 2003 zalesiono 19.578 ha gruntów rolnych klas V-VI.

W 2004 r. w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich uruchomiony został program zalesiania gruntów rolnych, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów UE. W 2004 r. wnioski można było składać od 1 września do 31 grudnia 2004 r., a w latach 2005-2006 w terminie od 1 czerwca do 15 lipca. Do 31 grudnia 2004 r. do biur Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wpłynęło 2. 211 wniosków, na powierzchnię blisko 9 tys. ha. Obecnie trwa procedura rozpatrywania złożonych wniosków.

Z poważaniem

MINISTER

Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Wojciech Olejniczak