Informację w związku z oświadczeniem senatora Adama Graczyńskiego, złożonym na 25. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 24), przekazał Minister Pracy i Polityki Społecznej:
Warszawa, 21 października 2002 r.
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
W związku z pismem z dnia 8 października 2002 r., LP/043/353/02/V, w sprawie oświadczenia złożonego przez senatora Adama Graczyńskiego podczas 25. posiedzenia Senatu RP w dniu 3 października 2002 roku pragnę przedstawić, co następuje.
Od ponad 3 lat wdrażana jest kompleksowa reforma całego systemu ubezpieczeń społecznych, która ma doprowadzić do przywrócenia ubezpieczeniu emerytalnemu jego pierwotnego charakteru oraz wyraźnego oddzielenia świadczeń ubezpieczeniowych od socjalnych.
Ponieważ źródłem finansowania świadczeń emerytalno-rentowych jest fundusz tworzony ze składek pracowników i pracodawców, z nowego systemu emerytalnego wprowadzonego przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) usunięto większość elementów poza ubezpieczeniowych i socjalnych tak, by powiązać wysokość przyszłego świadczenia z sumą składek wpłacanych przez
całe życie przez danego pracownika. Obliczając emeryturę według nowych zasad ZUS nie będzie uwzględniał lat, za które nie opłacono składki na ubezpieczenie emerytalne, takich, jak np. studia czy okresy wychowywania małego dziecka.W nowym modelu ubezpieczenia emerytalnego wysokość emerytury będzie ściśle zależała od wysokości składek zgromadzonych przez ubezpieczonego w ciągu całego życia i zaewidencjonowanych na koncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Z uwagi na obowiązek przestrzegania konstytucyjnej zasady "poszanowania praw nabytych", jak również z powodu braku ewidencji składek za okresy ubezpieczenia przypadające przed 1.01.1999 r. emerytura obliczana według nowych zasad jest świadczeniem przewidzianym w ustawie dla wszystkich ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy nie spełniają warunków umożliwiających skorzystanie z zasad ustalania prawa i wysokości tego świadczenia stosowanych w starym systemie.
Podstawą do obliczenia emerytury dla osób objętych nowym systemem będzie indywidualny kapitał zaewidencjonowany na koncie ubezpieczonego w trakcie całej kariery zawodowej. Na ten kapitał będą się składać wszystkie składki na ubezpieczenie emerytalne od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia złożenia wniosku o emeryturę (oczywiście odpowiednio zwaloryzowane) oraz zwaloryzowany kapitał początkowy.
Ponieważ indywidualne składki na ubezpieczenie emerytalne są ewidencjonowane przez ZUS dopiero od 1 stycznia 1999 r., w ramach reformy wprowadzono instytucję tzw. "kapitału początkowego". Kapitał początkowy będzie ustalany dla osób urodzonych po dniu 31.12.1948 r., które przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywały zatrudnienie lub inną działalność objętą ubezpieczeniem społecznym i w związku z tym były za nie opłacane (lub same opłacały) składki na to ubezpieczenie. Stanowi on punkt wyjścia w przypadku osób ubezpieczonych przed 1 stycznia 1999 r. dla kapitału "zbieranego" ze składek na ubezpieczenie emerytalne, wpłacanych od 1 stycznia 1999 r.
Jak więc z powyższego wynika, w nowej formule emerytalnej jest bardzo silnie akcentowana długość okresu opłacania i wysokość składek na ubezpieczenie w całym okresie aktywności zawodowej objętej ubezpieczeniem emerytalnym.
W świetle powyższego ewentualne rozszerzenie wykazu okresów nieskładkowych o jakikolwiek okres należałoby uznać jako działanie sprzeczne z głównymi założeniami reformy emerytalno-rentowej. Dotyczy to także okresu urlopu bezpłatnego udzielanego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w innych, niż dyplomatyczne, przedstawicielstwach za granicą, w organizacjach i bankach międzynarodowych, w przedsiębiorstwach i spółkach z udziałem kapitału polskiego. Uznanie tego okresu za okres nieskładkowy - moim zdaniem - byłoby całkowicie bezzasadne.
Ponadto należy zauważyć, że małżonkowie dyplomatów pełnią ważne funkcje reprezentacyjne uniemożliwiające im podejmowanie zatrudnienia, w związku z czym zrównywanie ich sytuacji z sytuacją małżonków innych obywateli polskich zatrudnionych za granicą nie byłoby uprawnione.
W przypadku omawianej grupy osób istnieje możliwość dobrowolnego opłacania składek emerytalno-rentowych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych na zasadach ogólnych określonych w art. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Z poważaniem
MINISTER
z up. Krzysztof Pater
PODSEKRETARZ SANU