Warszawa, dnia 4 sierpnia 2003 r.

W wyniku przeprowadzonej w 1999 r. reformy ubezpieczeń społecznych na ZUS został nałożony obowiązek przekazywania części składki na ubezpieczenie emerytalne do utworzonych w ramach tej reformy otwartych funduszy emerytalnych. Przepływ środków do funduszy emerytalnych odbywa się za pośrednictwem płatników składek i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zasady rozliczeń, jakie obowiązują w systemie ubezpieczeń społecznych wymagają przekazywania właściwych i bezbłędnych informacji pomiędzy uczestnikami procesu rozliczeń.

W latach 1999 - 2002, gdy system informatyczny ZUS oraz otoczenie zewnętrzne (płatnicy, banki oraz ubezpieczeni) były nieprzygotowane do wykonywania nowych zadań, stało się niemożliwym zaewidencjonowanie na kontach wielu ubezpieczonych składek, a tym samym nie doszło do przekazania do OPE należnej części składek na ubezpieczenie emerytalne. Wynika to w bardzo dużym stopniu z jakości dokumentów, jakie w tym czasie spłynęły, gdzie liczba pomyłek była największa. Poprawie sytuacji ma służyć ponowne wykonanie rozliczeń za te lata w docelowym systemie rozliczeń. Przyczyną nieprawidłowości pozostaje znaczna ilość niepoprawnych informacji, z których nie można wyliczyć składek, lub nie można ich przypisać odpowiednim ubezpieczonym. Proces ich porządkowania się rozpoczął, ale będzie trwać kilka lat, gdyż dotyczy setek milionów dokumentów. Problem ten jest przyczyną reklamacji ze strony ubezpieczonych - członków OFE, którzy z kolei oczekują szybkiego rozwiązania ich sprawy.

W 2002 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zintensyfikował proces porządkowania okresów zaległych, co jest niezbędnym warunkiem do rozliczania składek za zaległe okresy. Wymaga to przeprowadzenia postępowań wyjaśniających z płatnikami składek i przetworzenia w systemie docelowym (SEKIF) zarówno dokumentów pierwszorazowych jak i korygujących. W zakresie rozliczeń między ZUS a płatnikami i OFE nastąpiła w roku 2002 istotna zmiana będąca konsekwencją realizacji "Programu 100%". Efektem tych zmian jest, między innymi istotna poprawa jakości Centralnego Rejestru Płatników. Przeprowadzone przez ZUS analizy wskazują, że poddanie ponownej identyfikacji wpłat za poprzednie lata, w wyniku skojarzenia ich z poprawionym rejestrem płatników, spowoduje ich rozliczenie powiązane z przekazaniem zaległych składek do OFE. Zgodnie z szacunkami ZUS, w konsekwencji tego procesu liczba wpłat niezidentyfikowanych zostanie zmniejszona przeciętnie o 45%, a dla niektórych okresów roku 2000 nawet o 60%.

Jednocześnie ZUS jest w trakcie realizacji fazy procesu o niezwykłej skali złożoności, tj. zadania nazwanego roboczo "odrabianiem zaległości". Celem tegoż zadania jest poprawa dokumentów składanych w latach 1999 - 2001, ich ponowne przetworzenie a także przekazanie zaległych składek do OFE. Planuje się, że proces ten rozpocznie się na znaczną skalę w czwartym kwartale, począwszy od 1 października 2003 r.

W przypadku, gdy ponowna identyfikacja wpłat nie przyniesie rezultatu, ZUS przeprowadzi rozliczenie jak największej liczby zaległych składek w postępowaniach wyjaśniających prowadzonych z płatnikami. Niemniej wiele przyczyn może powodować sytuację, iż nie będzie to możliwe, co więcej im starszych okresów to dotyczy, tym niższy będzie procent rozliczonych składek (płatnik czasami już nie istnieje, ma istotne braki w dokumentacji albo nie może skorygować niektórych informacji ze względu na brak kontaktu z ubezpieczonym itp.). Sytuacje takie będą wyjaśniane w przypadku kontaktu z ubezpieczonym i mogą być rozciągnięte w czasie na kolejne lata zaczynając od 2004 r.

Obecnie rzeczą pilną jest rozwiązanie problemu środków finansowych koniecznych do spłaty zaległych składek. Sprawa ta była przedmiotem obrad Sejmu, a obecnie jest omawiana w Senacie w ramach prac nad projektem ustawy o przyjęciu przez Skarb Państwa zobowiązań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieprzekazanych składek do otwartych funduszy emerytalnych (druk nr 454). Jej przyjęcie pozwoli na regulowanie zobowiązań ZUS z tytułu nieprzekazanych składek w formie obligacji skarbowych. Obligacje będą miały charakter rynkowy (możliwy będzie obrót nimi na rynku wtórnym) i zmienne oprocentowanie oparte o rentowność 52 tyg. bonów skarbowych. Obligacje pozbawione będą ryzyka stopy procentowej, a ich dochodowość uzależniona będzie od rynkowych stóp procentowych.

Minister

z up. Krzysztof Pater

Podsekretarz Stanu