Warszawa 2003.01.03

Pan
Longin Hieronim Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W związku z oświadczeniem złożonym przez Senatorów - Pana Kazimierza Drożdża i Pana Henryka Gołębiewskiego na 30 posiedzeniu Senatu w dniu 13 grudnia 2002 r., dotyczącym interpretacji przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczanych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych (DZ. U. Nr 156, poz. 1815) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie stawek opłat eksploatacyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1746), na tle problemu ponoszenia opłat eksploatacyjnych za wydobywanie wód leczniczych ze złoża w Lądku Zdroju, uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Rodzaj kopaliny występującej w określonym złożu określa dokumentacja geologiczna złoża kopaliny. Posiadaniem dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, sporządzonej przez siebie lub nabytej, legitymuje się podmiot ubiegający się o koncesję na wydobywanie kopaliny ze złoża. Kopaliną wydobywaną przez przedsiębiorcę jest ta kopalina, która jest określona w dokumentacji geologicznej, a następnie, konsekwentnie, w koncesji. O prawidłowości sporządzania dokumentacji geologicznej, jak również poprawności zawartych w niej danych, orzeka organ administracji geologicznej, który do dnia 31 grudnia 2001 r. zatwierdzał dokumentację lub odmawiał jej zatwierdzenia, a od dnia 1 stycznia 2002 r. przyjmuje dokumentację bez zastrzeżeń lub żąda wniesienia do niej zmian lub uzupełnień. Zauważam, że Uzdrowisko Lądek-Długopole SA prowadzące wydobywanie kopaliny ze złoża "Lądek Zdrój" nie zaskarżało decyzji Ministra Środowiska zatwierdzającej dane zawarte w dokumentacji geologicznej ani nie kwestionowało koncesji na wydobywanie, chociaż oba te dokumenty stwierdzały, że dotyczą wody leczniczej. Zarówno z zatwierdzonej dokumentacji geologicznej jak i udzielonej koncesji wynika, że wydobywana przez Uzdrowisko Lądek-Długopole SA kopalina to woda lecznicza.

Przepisy § 2 pkt 26 lit. b) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych (Dz. U. Nr 156, poz. 1815) jednoznacznie stanowią, iż do wód leczniczych zalicza się wody hipotermalne i hipertermalne siarczkowe, fluorkowe, radonowe ze złoża w uzdrowisku Lądek-Zdrój. Nie ulega zatem wątpliwości, że eksploatowana ze złoża "Lądek Zdrój" kopalina jest wodą leczniczą, posiadającą szczególne cechy, które zostały wymienione w rozporządzeniu. Wody te są wodami hipotermalnymi i hipertermalnymi siarczkowymi, fluorkowymi i radonowymi, których charakter sprawia, że wskazana kopalina została uznana za wodę leczniczą. Wody te, jako lecznicze charakteryzują się wieloma szczególnymi cechami fizycznymi i chemicznymi, a nadto podwyższoną temperaturą. Jednakże najistotniejszą cechą tych wód, pochodzących ze złoża "Lądek Zdrój", są ich inne niż temperatura walory i właściwości, z powodu których uzyskały one zaliczenie do wód leczniczych.

Za wody termalne natomiast uznaje się wody podziemne, które charakteryzuje tylko podwyższona temperatura. Przepis § 3 rozporządzenia Rady Ministrów stanowi, że do wód termalnych zalicza się wody podziemne pochodzące ze wszystkich jednostek geologicznych, posiadające na wypływie z ujęcia temperaturę co najmniej 20^oC, z wyjątkiem wód odprowadzanych z odwodnienia czynnych zakładów górniczych i odwodnienia nieczynnych wyrobisk. Są to wody, które nie mają trwałych cech lub określonego cennego składu chemicznego, ale nadają się do wykorzystania, jako nośnik energii (stosowane w ogrzewnictwie, produkcji energii elektrycznej). Charakterystyczną cechą ich występowania jest jednostka geologiczna, a nie złoże, jak w przypadku wód leczniczych. Ponadto w przeciwieństwie do wód leczniczych, wody termalne mogą zawierać składniki niepożądane lub wręcz szkodliwe dla zdrowia. Sama temperatura zatem nie może stanowić wystarczającej podstawy do zaliczenia wód do leczniczych, które to wody są szczególnym rodzajem kopaliny, mogącym stanowić i najczęściej stanowiącym naturalny surowiec leczniczy w balneoterapii. Wody zaliczone na podstawie art. 5 ust. 5 i 6 ustawy Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96 ze zm.) oraz § 3 rozporządzenia do wód termalnych mogą być wykorzystane przede wszystkim, jako źródło czystej, odnawialnej energii geotermalnej. Takimi wodami nie są wody lecznicze ze złoża "Lądek Zdrój".

Promocja wód termalnych w aspekcie ich powszechniejszego wykorzystania do pozyskiwania energii cieplnej zdecydowała o ustaleniu zerowej stawki opłaty eksploatacyjnej. Do końca 2001 r. wydobywanie wód leczniczych podlegało również opłacie eksploatacyjnej, z wyjątkiem wód leczniczych wykorzystywanych do zabiegów leczniczych, które były zwolnione z opłat. W tym samym czasie opłata za wydobywanie wód termalnych była bardzo wysoka i wynosiła 10% ceny sprzedaży wydobytej kopaliny. Wtedy Uzdrowisko nie miało wątpliwości odnośnie kwalifikacji wydobywanych wód, jako wody leczniczej, a nie termalnej. Z uwagi na to że stawka opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie wód termalnych wynosi obecnie 0,0 zł/m³, a za wydobywanie wód leczniczych 2,07 zł/m³, przedsiębiorcy wydobywający kopaliny, ze względów ekonomicznych, woleliby stosować stawkę korzystniejszą dla siebie.

Należy ponadto zauważyć, że zgodnie z udzieloną Uzdrowisku koncesją eksploatowaną kopaliną jest woda lecznicza, a nie termalna, dlatego też przyjęcie w tym przypadku stawki opłaty eksploatacyjnej innej niż stawki dla wody leczniczej byłoby niedopuszczalne. Wysoka temperatura jest w tym przypadku jednym z dodatkowych walorów leczniczych wydobywanej wody, a fakt ten nie może mieć żadnego wpływu na wysokość opłaty eksploatacyjnej za wydobywaną wodę leczniczą.

Spółki uzdrowiskowe świadczące usługi na bazie wód leczniczych pobierają opłaty za te usługi, w tym również za usługi świadczone z użyciem wody leczniczej. Duże wydobycie wód leczniczych, a tym samym wysoka opłata eksploatacyjna świadczy o dużym zapotrzebowaniu na wody lecznicze i zabiegi lecznicze na jej bazie, za które Uzdrowisko Lądek-Długopole pobiera opłaty. Należy zauważyć, że w poprzednio obowiązującym stanie prawnym do dnia 31 grudnia 2001 r., opłata eksploatacyjna za wody lecznicze była wymierzana jednie wobec podmiotów, które wprowadzały ją do obiegu rynkowego. Nosiło to znamiona nierównego traktowania podmiotów gospodarczych. Nowy system opłat eksploatacyjnych w sposób wyraźny ujednolica prawa i obowiązki przedsiębiorców, niezależnie od tego, co jest przedmiotem ich działalności, co jest zgodne z zawartą w Konstytucji RP zasadą równości podmiotów wobec prawa.

Ponadto art. 77 ust. 2 Konstytucji RP zobowiązuje władze publiczne do ochrony środowiska, a jednym z elementów środowiska są wody lecznicze. Ustalona na 2,07 zł/m³ stawka opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie cennych wód podziemnych, do których należą wody wykorzystywane w lecznictwie, ma na celu przede wszystkim racjonalne gospodarowanie zasobami i ich ochronę jakościową i ilościową.

Reasumując wyrażam pogląd, że przepisy obu rozporządzeń są sformułowane prawidłowo zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnoprawnym i nie pozostawiają wątpliwości co do ich stosowania. Dążenie do odmiennego interpretowania norm prawnych wyrażonych w rozporządzeniach podyktowane jest chęcią uwolnienia się przez przedsiębiorców wydobywających wody lecznicze w celach komercyjnych od obowiązku ponoszenia za to wydobywanie daniny publicznej, jaką jest opata eksploatacyjna.