Serdecznie dziękuję za odpowiedź na moje oświadczenie z dnia 16 listopada 2001 r. dotyczące problemów szkół z ukraińskim językiem nauczania w Polsce. Starałem się je przedstawić na przykładzie szkoły w Białym Borze w powiecie Szczecinek w województwie zachodniopomorskim. Odpowiedź ta nie zadowala mnie jednak, bowiem przedstawione wyjaśnienia nie wnoszą nic nowego. Przeciwnie, okazuje się, że od trzech lat trwa korespondencja w tej sprawie w podobnym tonie, a problemy spoczywają wciąż na barkach samorządów gmin i powiatu. Zmieniają się tylko autorzy odpowiedzi.

Odnoszę jednak wrażenie, że intencje mojego wystąpienia niezupełnie zostały zrozumiane i dlatego, znając wrażliwość Pani Minister na te sprawy, pozwalam sobie wystąpić po raz kolejny, tym razem bardziej konkretnie.

Przytoczone przez Panią Minister działania zmierzające do zmiany sposobu finansowania szkół mniejszości narodowych nie przyniosły i nie przyniosą efektu w wypadku szkół dla mniejszości ukraińskich. Społeczności te są bardzo mocno rozproszone, szczególnie w Polsce północno-zachodniej. Dlatego też zgodnie z rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z dnia 29 grudnia 2000 r. (DzU nr 122, poz. 1330) w sprawie zasad podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego mechanizm, który dotyczy klas mniejszości narodowych i etnicznych, przywołany przez Panią Minister, nie ma prawie żadnego wpływu na funkcjonowanie tych szkół. Współczynnik P₁₄ zwiększa się w tym algorytmie o 0,20. Nie jest to więc mechanizm umożliwiający ochronę finansową małych szkół mniejszości narodowych.

Uważam, że skuteczne w rozwiązywaniu problemu może być jedynie ustalenie algorytmu i zapisanie jego współczynników, uwzględniających przy przekazywaniu środków średnią liczebność oddziału na poziomie dwudziestu ośmiu uczniów. Tylko wówczas mniejsza od dwudziestu ośmiu liczba osób w klasie (co dzisiaj jest przypadkiem nierzadkim z uwagi na demografię i specyfikę szkół mniejszości ukraińskiej) nie zagrozi funkcjonowaniu szkoły.

Przytoczone przez Panią Minister w wyjaśnieniu informacje o zwiększeniu subwencji oświatowej w roku 2001 dla wymienionej placówki na wniosek burmistrza i starosty traktuję jako gest pomocy wręcz symbolicznej. Wspomniane bowiem zwiększenie środków z rezerwy subwencji ogólnej wyniosło dokładnie 16 tysięcy 130 zł, zaś na koniec roku 2001 dla organów samorządowych (gmina i powiat) na bieżące funkcjonowanie zabraknie 316 tysięcy 358 zł i 6 gr.

Fakty upoważniają mnie także do wyrażenia odmiennego zdania w kwestii związanych z wymienioną placówką problemów własnościowych, które zgodnie z przepisami wprowadzającymi ustawy reformujące administrację publiczną są przeszkodą w prowadzeniu takich placówek, jak ta w Białym Borze, przez samorząd województwa lub Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu. Do dnia dzisiejszego nieruchomości, w których funkcjonują szkoły mniejszości ukraińskiej, stanowią własność skarbu państwa i nie zostały skomunalizowane. Decyzja w tej sprawie nie została podjęta przez kuratora oświaty i wojewodę zachodniopomorskiego, ponieważ wymaga szczegółowych i dodatkowych wyjaśnień (pismo kuratora oświaty nr KO.III.210/33/wz/99 w załączeniu*). Wobec tego uważam, że przy obecnym stanie prawnym nie ma związanych z własnością nieruchomości przeszkód do tego, aby wymienioną placówkę oświatową przejął i prowadził inny organ prowadzący, przyjmując za zasadę, że jest to placówka o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym.

Jestem pewien, że proponowane przez MENiS prowadzenie tej placówki przez samorząd województwa w drodze porozumienia między samorządami nie rozwiąże problemu finansowego, a jedynie przeniesie go z poziomu gminy i powiatu na poziom województwa. Z podpisania takiego porozumienia nie przybędzie środków finansowych. Należy szukać rozwiązań systemowych, o których pozwoliłem sobie wspomnieć wcześniej w tym oświadczeniu.

Wielce Szanowna Pani Minister!

Odnoszę wrażenie, że nie do końca zostały odczytane moje intencje zawarte w oświadczeniu wygłoszonym na forum Senatu RP. Uważam, że problem szkół mniejszości narodowych powinien być rozwiązywany decyzjami państwowymi. Tylko bowiem poprzez takie działania uwiarygodniamy Rzeczpospolitą Polską na arenie międzynarodowej. Jeżeli oczekujemy od naszych sąsiadów właściwego traktowania problemów mniejszości polskiej zamieszkującej w ich państwach, to obowiązkiem naszym jest zapewnienie innym mniejszościom możliwości kultywowania swoich odrębności etnicznych i kulturowych.