Warszawa, 2005.05.16

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

W związku z przekazanym przy piśmie z dnia 5 maja 2005 r. nr BPS/DSK-043-200/05 oświadczeniem Pana Senatora Józefa Dziemdzieli w sprawie pokrywania kosztów związanych z likwidacją pojazdów, które przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 130a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. Nr 98, poz. 602, z późn. zm.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Zgodnie z przepisami ustawy o ruchu drogowym usunięte z drogi pojazdy powinny być przechowywane 6 miesięcy od dnia ich usunięcia z drogi. Właściciel pojazdu ma prawo odbioru pojazdu w tym czasie po uiszczeniu opłaty za usunięcie i parkowanie pojazdu. W przypadku nieodebrania pojazdu przez właściciela w podanym terminie, Skarb Państwa staje się właścicielem usuniętego auta i jako właściciel zobowiązany jest do uregulowania omawianych kosztów. Ustawa - Prawo o ruchu drogowym i rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 sierpnia 2002 r. w sprawie usuwania pojazdów (Dz.U. Nr 134, poz. 1133 z późn. zm.), nie zawierają jednak regulacji w przedmiocie trybu postępowania i ponoszenia kosztów przechowywania pojazdów, które przeszły na rzecz Skarbu Państwa, i które organy winny je ponosić. Pragnę podkreślić, że inicjatywa legislacyjna w zakresie przepisów ustawy - Prawo o ruchu drogowym, jak i ich interpretacja nie należy do Ministerstwa Finansów. Z uwagi na to, że rola urzędów skarbowych sprowadza się do orzekania o przypadku pojazdów oraz ich likwidacji Ministerstwo Finansów dokonuje jedynie, tylko na własne potrzeby, interpretacji przepisów w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia likwidacji nieruchomości. Potrzeba taka wystąpiła w związku z powstaniem sporu, co do organu właściwego do pokrywania kosztów holowania i przechowywania pojazdów, które stały się własnością Skarbu Państwa. Brak przepisów dotyczących pokrywania tych kosztów spowodował, że przedstawiona w piśmie z dnia 09.03.2005 r. i nr SP2-177/0606-1/BM6-2299/05/AK zasada ich podziału pomiędzy organ likwidacyjny i organ decydujący o deponowania auta wypracowana została na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148, z późn. zm.). Do czasu wprowadzenia w ustawie o ruchu drogowym odmiennych regulacji w tym zakresie brak jest podstaw do stosowania innych zasad.

Pragnę zauważyć, iż udzielając odpowiedzi na oświadczenie Pana Senatora złożone na 77 posiedzeniu Senatu RP, wskazałem w jakim zakresie Ministerstwo Finansów dokonuje interpretacji przepisów ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz rozporządzenia w sprawie usuwania pojazdów, a także organ właściwy do ich interpretacji. Dlatego też nie mogę zgodzić się z zarzutem Pana Senatora kierowanym pod adresem Ministerstwa Finansów, że niektóre pytania dotyczące interpretacji omawianych regulacji pozostały bez wyjaśnień.

Ustosunkowując się natomiast do kwestii istnienia przypadków, w których pojazdy są przechowywane na parkingach nawet 2 lata pragnę wyjaśnić, że brak likwidacji takich pojazdów, nie świadczy jednoznacznie o braku podejmowania działań przez urzędy skarbowe. Sytuacja taka może wynikać z różnych przyczyn, w szczególności z braku precyzyjnych i jednoznacznych przepisów oraz w pewnym stopniu z nieprzestrzegania przepisów przez organy decydujące o deponowaniu aut. Zdarzają się przypadki, że podmioty wydające dyspozycje usunięcia pojazdu po otrzymaniu powiadomienia o nieodebraniu pojazdu przekazują dokumenty do urzędów nawet po wielu miesiącach od otrzymania tego powiadomienia. Wraz z kopią powiadomienia o dyspozycji usunięcia pojazdu organy te nie zawsze nadsyłają dowód doręczenia powiadomienia właścicielowi. Przeszkodą w likwidacji pojazdów bywają również przypadki wskazania w dyspozycji usunięcia pojazdu dwóch różnych, wykluczających się podstaw prawnych usunięcia pojazdu z drogi, tj. art. 50a i 130a ustawy o ruchu drogowym. Taka sytuacja, bez przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego, wyklucza możliwość jednoznacznego wyznaczenia naczelnika urzędu skarbowego jako organu właściwego do wydania orzeczenia o przejściu pojazdu na rzecz Skarbu Państwa. Ponadto urzędy skarbowe mają problemy związane z wszczęciem postępowania w sprawie przejęcia pojazdu na rzecz Skarbu Państwa. W przypadku zatrzymania pojazdu, którym kierował tzw. obcokrajowiec (nie zawsze właściciel), z podanych przez niego danych osobowych niezwykle często prawdziwe jest tylko imię i nazwisko kierującego. Wysyłane postanowienia w sprawie wszczęcia postępowania w sprawie przejęcia pojazdu na rzecz Skarbu Państwa są zwracane do urzędów z adnotacją "adres nie istnieje", co powoduje znaczne rozciągnięcie w czasie procedury likwidacyjnej aut.

Innym powodem długiego czasu pozostawania auta na parkingu jest fakt, iż do pojazdów usuniętych z drogi przed 1 stycznia 2002 r. i nieodebranych przez osobę uprawnioną stosowano do dnia 15 marca 2004 r. Dekret z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy (Dz.U. Nr 41, poz. 184, ze zm.). Zgodnie z przepisami Dekretu orzeczenie przepadku ruchomości na rzecz Skarbu Państwa następowało w formie orzeczenia, przy czym urzędy skarbowe nie były uprawnione do wydawania rozstrzygnięć o przejściu omawianych pojazdów na rzecz Skarbu Państwa. W dniu 16.03.2004 r. Trybunał Konstytucyjny Sygn. akt K 22/03 (Dz.U. nr 51, poz. 514) orzekł, że artykuł 6 Dekretu i rozporządzenie wydane na podstawie wyżej powołanego art. 6 są niezgodne z Konstytucją z 1997 r. Stwierdzenie o niekonstytucyjności tych przepisów uniemożliwiło wydawanie rozstrzygnięć w sprawie przepadku samochodów i wstrzymało proces likwidacji samochodów usuniętych z drogi przed 1 lipca 2002 r.

Ministerstwo Finansów mając jednak na uwadze ogromne koszty przechowywania takich pojazdów rosnące z każdym dniem pozostawania samochodów na parkingach, podjęło inicjatywę zmierzającą do wypracowania rozwiązania przejściowego pozwalającego na ich likwidację. Rozwiązanie takie obowiązywałoby do czasu wydania nowego aktu prawnego, w miejsce przepisów, które utraciły moc. Po uzgodnieniach z Ministerstwem Sprawiedliwości przyjęto w rezultacie, że w sytuacji gdy pojazd usunięty z drogi przed 1 stycznia 2002 r. i nieodebrany przez osobę uprawnioną, z dniem 1 lipca 2002 r., z mocy prawa, został uznany za rzecz niczyją - nie ma przeszkód, aby miał wówczas zastosowanie przepis art. 181 k.c., zaś podmiotem obejmującym ów pojazd w posiadanie samoistne był podmiot reprezentujący Skarb Państwa. Powyższe rozwiązanie pozwala na przekazanie rzeczy objętych w posiadanie samoistne przez Skarb Państwa reprezentowany przez organy decydujące o deponowaniu pojazdów do właściwego urzędu skarbowego wraz ze stosowną dokumentacją celem likwidacji. Pragnę jednak podkreślić, że wypracowanie trybu postępowania z pojazdami usuniętymi z drogi przed 1 stycznia 2002 r. nastąpiło z inicjatywy Ministerstwa Finansów.

Niemniej jednak w sytuacji wskazania przez Pana Senatora konkretnych przypadków nieuzasadnionej zwłoki w podjęciu likwidacji omawianych aut, podejmę stosowne działania w celu zdyscyplinowania organów, które dopuściły się tej zwłoki.

Odnosząc się natomiast do zawartego w oświadczeniu zarzutu opieszałości w podejmowaniu działań oraz bagatelizowania problemu, co skutkuje działaniem na szkodę Skarbu Państwa pragnę wyjaśnić, że mając właśnie na uwadze ochronę interesów Skarbu Państwa oraz zapewnienie organom skarbowym właściwego trybu działania w zakresie likwidacji porzuconych pojazdów, Ministerstwo Finansów od 2002 r. wielokrotnie sygnalizowało Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministrowi Infrastruktury pilną potrzebę podjęcia prac legislacyjnych polegających na wprowadzeniu regulacji uprawniających do obciążania pierwotnych właścicieli aut pełnymi kosztami usunięcia pojazdu z drogi, jego parkowania i likwidacji. Ministerstwo Finansów zadeklarowało również pomoc w opracowaniu zmian przepisów, a następnie przedstawiło projekt zmian art. 130a, które umożliwiłyby dochodzenie należności związanych z likwidacją aut od byłych właścicieli, którzy je porzucili. Rozwiązanie to byłoby korzystne dla budżetu państwa, bowiem Skarb Państwa po uregulowaniu pełnych opłat należnych podmiotom wykonującym usługi holowania parkowania pojazdów dochodziłby równowartości tych opłat od pierwotnych właścicieli. Decyzja o wprowadzeniu takich regulacji do projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym i ich ostatecznym brzmieniu pozostaje jednak we właściwości MSWiA. Z przedstawionego do zaopiniowania w bieżącym miesiącu projektu zmiany art. 130a ustawy - Prawo o ruchu drogowym wynika jednak, że regulacje postulowane przez Ministerstwo Finansów nie zostały uwzględnione.

Z poważaniem

Z upoważnienia Ministra Finansów

PODSEKRETARZ STANU

Jarosław Neneman