Warszawa, dnia 20.04.2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP

Wielce Szanowny Panie Marszałku!

Odpowiadając na oświadczenie wygłoszone przez senatora Józefa Dziemdzielę podczas 78. posiedzenia Senatu RP w dniu 17 marca 2005 r., dotyczące problemów powstających na tle ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229), pragnę przekazać Panu Marszałkowi następujące informacje.

Ustawą z dnia 30 maja 1962 roku Prawo wodne dokonana została nacjonalizacja tych powierzchniowych wód płynących wraz z gruntami pokrytymi tymi wodami, które jeszcze nie były własnością państwa. Znacjonalizowane zostały wody w rzekach i innych ciekach oraz wody jezior przepływowych, tj. jezior, do których cieki uchodzą, bądź z których wypływają. Na podstawie tej ustawy dokonywane były stosowne zmiany w księgach wieczystych oraz rejestrach gruntów. Postanowienia przeprowadzonej nacjonalizacji zostały utrzymane w uregulowaniach zawartych w kolejno uchwalanych ustawach Prawo wodne, tj. ustawie z 1974 r. i obecnie obowiązującej ustawie z 2001 r.

Zgodnie z ustawą Prawo wodne wodami publicznymi są wody stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego (art. 10 ust. 2), przy czym wody płynące są wyłącznie własnością Skarbu Państwa, zaś własnością jednostek samorządu terytorialnego mogą być jedynie śródlądowe wody powierzchniowe stojące oraz wody w rowach.

Art. 11 ustawy wskazuje organy, którym zostało powierzone wykonywanie uprawnień właścicielskich w stosunku do wód Skarbu Państwa, tj.

- ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej - w stosunku do wód morza terytorialnego oraz morskich wód wewnętrznych wraz z wodami Zatoki Gdańskiej,

- Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - w stosunku do wód istotnych dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej,

- dyrektora parku narodowego w stosunku do wód znajdujących się w granicach parku,

- marszałka województwa, wykonującego to zadanie z zakresu administracji rządowej - w odniesieniu do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa oraz w odniesieniu do pozostałych wód, nieprzypisanych żadnemu z trzech ww. podmiotów.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 roku w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części, wydane na mocy delegacji zawartej w art. 11 ustawy, zawiera trzy wykazy wód:

1) śródlądowe wody powierzchniowe lub ich części, stanowiące własność publiczną, istotne dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej - załącznik nr 1 do rozporządzenia;

2) śródlądowe wody powierzchniowe lub ich części, stanowiące własność publiczną, istotne dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa - załącznik nr 2 do rozporządzenia;

3) śródlądowe wody powierzchniowe lub ich części, stanowiące własność publiczną, zaliczone do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, w odniesieniu do których wykonywanie uprawnień Skarbu Państwa powierza się marszałkom województw - załącznik nr 3 do rozporządzenia.

W odniesieniu do śródlądowych wód powierzchniowych niewymienionych w żadnym z wykazów (załączników do rozporządzenia), zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 4 Prawa wodnego, uprawnienia właścicielskie wykonuje marszałek województwa.

Zgodnie zaś z art. 14 ust. 1 Prawa wodnego grunty pokryte wodami powierzchniowymi stanowią własność właściciela tych wód w granicach określonych liniami brzegów.

Linię brzegu ustala się dla cieków naturalnych, jezior oraz innych naturalnych zbiorników wodnych, stanowi ją krawędź brzegu lub linia stałego porostu traw albo linia, którą ustala się według średniego stanu wody ustalonego przez państwową służbę hydrologiczno-meteorologiczną z okresu co najmniej ostatnich 10 lat, zgodnie z art. 15 ust. 1 tej ustawy.

W związku z powyższym, właściciel śródlądowych wód powierzchniowych płynących jest jednocześnie właścicielem gruntów pokrytych tymi wodami. Jednocześnie Skarb Państwa, jako właściciel powyższych gruntów, reprezentowany jest przez ten sam podmiot, który wykonuje uprawnienia właścicielskie w stosunku do wody. Zatem nie jest możliwe, aby gminy były właścicielami gruntów pokrytych śródlądowymi wodami płynącymi lub reprezentowały właściciela tych gruntów.

Podobnie nie uważam, aby obowiązujące przepisy prawa w zakresie ustanawiania obwodów rybackich na śródlądowych wodach powierzchniowych mogły być źródłem konfliktu pomiędzy dyrektorami regionalnych zarządów gospodarki wodnej a właścicielami gruntów, na których znajdują się wody publiczne, czy też godzić w długoletnią politykę gmin. Należy bowiem wyjaśnić, iż w zakresie rybactwa i ustanawiania ww. obwodów gminy nigdy nie miały żadnych uprawnień.

Analiza regulacji obejmujących powyższą problematykę prowadzi do wniosku, iż obecna ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne utrzymuje zasadę, zgodnie z którą ryby i inne organizmy żyjące w wodzie stanowią jej pożytki, do pobierania których uprawniony jest właściciel wody. Zgodnie z obowiązującą do końca 2001 roku ustawą z 29 października 1974 r. Prawo wodne oraz ustawą z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym, uprawnionym do rybactwa, a więc prowadzenia chowu, hodowli i połowu ryb, był posiadacz gruntu pod wodami stojącymi. Natomiast w przypadku wód płynących, uprawienia takie przysługiwały posiadaczowi pozwolenia wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód do celów rybackich. Podkreślenia wymaga fakt, iż państwo, jako właściciel wody, udostępniało swoje uprawnienia w tym zakresie podmiotom zainteresowanym w procedurze administracyjnej - w drodze pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z wód do celów rybackich. Wprawdzie stosownie do przepisów art. 14 oraz art. 37 i art. 124 pkt 7 obowiązującego prawa wodnego rybackie korzystanie nadal stanowi rodzaj szczególnego korzystania z wód, jednakże uprawnienia w tym zakresie nabywane są w drodze zupełnie innej procedury, a mianowicie procedury cywilnoprawnej. Oddanie w użytkowanie następuje w drodze konkursu ofert, po czym zawierana jest umowa między zainteresowanym podmiotem a dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej. W art. 13 cytowanej ustawy zawarte są wszystkie konieczne zasady dot. oddawania obwodów rybackich w użytkowanie, przy czym szczegółowe regulacje określa rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie konkursu ofert na oddanie w użytkowanie obwodu rybackiego (Dz.U. Nr 34, poz. 290).

W tym miejscu pragnę odnieść się do zarzutu Pana Senatora, jakoby przedmiotowe postępowanie było niejawne dla uczestników, a przesłanki, którymi kieruje się dyrektor RZGW przy rozstrzyganiu konkursów, były mało czytelne. Należy wyjaśnić, iż podczas przeprowadzania omawianych procedur dyrektor RZGW powołuje ciało kolegialne - komisję konkursową, która rozpatruje złożone do konkursu oferty. Komisja, kierując się przepisami zawartymi w przywołanym rozporządzeniu, zobowiązana jest sprawdzić, czy oferent posiada odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Przepisy rozporządzenia zobowiązują bowiem komisję konkursową do wykluczenia z konkursu ofert tych oferentów, którzy nie spełniają ww. wymogów w zakresie rybactwa śródlądowego, jak również nie posiadają przygotowanego planu gospodarki rybackiej (operatu rybackiego), zalegają z wypełnieniem zobowiązań wobec Skarbu Państwa i instytucji ubezpieczenia społecznego, albo którzy nie wywiązują się z obowiązku zarybiania dotychczas użytkowanych wód. Komisja konkursowa, dokonując oceny ofert, ustala, czy złożona oferta jest zgodna z założeniami operatu rybackiego, oraz sprawdza, czy ilość, rodzaj i stan techniczny środków trwałych oraz wyposażenia, którymi dysponuje oferent, dają mu możliwość prowadzenia gospodarki rybackiej w obwodzie rybackim, będącym przedmiotem konkursu ofert. Podkreślić należy, że komisja konkursowa ocenia wyłącznie oferty złożone przez oferentów, którzy spełniają omawiane kryteria. Brak kwalifikacji i doświadczenia zawodowego, brak planu gospodarki rybackiej i dołączonej do niego pozytywnej opinii właściwej jednostki naukowej oraz stwierdzenie, że środki trwałe i wyposażenie wykazane przez oferenta nie dają gwarancji prowadzenia gospodarki rybackiej w danym obwodzie rybackim, są przesłankami dla obligatoryjnego odrzucenia oferty przez komisję konkursową.

Stosownie do przepisów przywoływanego wyżej rozporządzenia przewodniczący komisji, po podjęciu przez komisję uchwały o wynikach konkursu, przekazuje dyrektorowi RZGW protokół wraz z dokumentacją dot. przebiegu konkursu. Każdy z oferentów może zapoznać się w siedzibie dyrektora RZGW z przedmiotowym protokołem, z zachowaniem przepisów o ochronie danych osobowych.

Pragnę podkreślić, iż kompetencje dyrektora RZGW w zakresie oddawania obwodów rybackich w użytkowania odnoszą się do wszystkich obwodów rybackich ustanawianych na śródlądowych wodach powierzchniowych płynących, niezależnie od tego, jaka jednostka wykonuje na tych wodach uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa w stosunku do wody. Ze stosowania tej zasady zostały wyłączone jedynie te wody, które, jako "nieruchomości jeziorne", zostały włączone do zasobu nieruchomości rolnych Skarbu Państwa na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128). W stosunku do tych wód uprawnienia Skarbu Państwa w dziedzinie rybactwa śródlądowego będzie wykonywać Agencja Nieruchomości Rolnych.

Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, raz jeszcze pragnę podkreślić, że nie mogę zgodzić się z opinią Pana Senatora jakoby opisywane przepisy prawa ograniczały prawa właścicieli gruntów znajdujących się pod wodami powierzchniowymi płynącymi, czy też jakoby stosowanie tych przepisów rodziło konflikty z dyrektorami organów administracji rządowej niezespolonej, właściwymi w sprawach gospodarowania wodami w regionie wodnym.

Z wyrazami głębokiego szacunku

Z up. MINISTRA

PODSEKRETARZ STANU

Andrzej Mizgajski