Oświadczenie

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Józefa Dziemdzieli, złożone na 39. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 38):

Warszawa, 26 czerwca 2003 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku!

Odpowiadając na pismo z dnia 14 maja 2003 r., sygn. BPS/DSK-043-198/03, przekazujące oświadczenie Senatora RP Pana Józefa Dziemdzieli złożone podczas 39. posiedzenia Senatu RP w sprawie autoryzacji laboratoriów i jednostek certyfikujących wyroby, działających w obszarze ochrony przeciwpożarowej i ochrony ludności, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

Autoryzacja laboratoriów i jednostek certyfikujących wyroby, działających w obszarze ochrony przeciwpożarowej i ochrony ludności, stanowi jeden z elementów wdrażania do krajowgo systemu prawnego dyrektyw Unii Europejskiej, określanych powszechnie jako dyrektywy nowego i globalnego podejścia.

Znaczenie unijnych dyrektyw w dążeniu do harmonizacji technicznej w Europie i na świecie oraz w przestrzeganiu zasady swobodnego przepływu towarów w ramach jednolitego rynku europejskiego, było podstawą do przyjęcia przez Sejm RP ustawy z 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 489), zastąpionej następnie obowiązującą obecnie ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. Nr 166, poz. 1360). Ustawy te miały stanowić podstawę do systemowego implementowania na grunt krajowy wszystkich, lub przynajmniej większości unijnych dyrektyw nowego podejścia.

Przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. obejmują również zagadnienia autoryzacji jednostek certyfikujących wyroby, kontrolujących oraz laboratoriów badawczych. Z ustawy wynika, że możliwość autoryzacji jednostek i laboratoriów ubiegających się o notyfikację pozostaje w ścisłym związku ze stanem prac nad implementacją poszczególnych dyrektyw do polskiego systemu prawa. Autoryzacja związana jest ponadto z utworzeniem dwóch złożonych systemów prawnoorganizacyjnych: systemu jednostek realizujących procedury oceny zgodności oraz systemu nadzoru rynku. Warunki, jakie powinny spełniać powyższe systemy, a także ich wzajemne powiązania, określone zostały w przepisach ww. ustawy.

Zapewnienie wysokiej jakości wyrobów stosowanych do ochrony przeciwpożarowej, było zawsze zadaniem szczególnej wagi. Znajdowało to odzwierciedlenie w przepisach dotyczących weryfikacji jakości i dopuszczania wyrobów do obrotu oraz stosowania w ochronie przeciwpożarowej.

Ocena i weryfikacja wyrobów przed ich dopuszczeniem do stosowania, od 1982 r. prowadzona jest przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej (CNBOP).

Od 1998 r. ocena wyrobów w procesie badań i certyfikacji oraz obowiązek dokonywania tej oceny przed wprowadzeniem ich do obrotu i stosowania, wynika z przepisów ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. Nr 111, poz. 725). Wyroby mogą być wprowadzane do obrotu i stosowania wyłącznie na podstawie certyfikatu zgodności.

Ocenę wyrobów, w postaci badań i certyfikacji, prowadzi 6 akredytowanych laboratoriów badawczych i akredytowana Jednostka Certyfikująca Wyroby CNBOP (JCW CNBOP).

Dotychczasowy system oceny wyrobów, określony przepisami ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji (Dz.U. Nr 55, poz. 250 z późn. zm.), zostanie zastąpiony nowym systemem określonym przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. Nr 166, poz. 1360) oraz aktami wykonawczymi do tej ustawy.

Obowiązująca od 1 stycznia 2003 r. ustawa o systemie oceny zgodności, w art. 65 stanowi, że system zacznie funkcjonować z chwilą wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Istotą nowego systemu jest m.in.

  1. Ocena zgodności z wymaganiami zasadniczymi i szczegółowymi, zawartymi w rozporządzeniach ministrów (transponujących do prawa polskiego dyrektywy nowego podejścia i inne dyrektywy Unii Europejskiej) oraz wymaganiami zawartymi w specyfikacjach technicznych.

  2. 2.Obowiązkowa ocena zgodności wyrobów, na które zostały wydane dyrektywy nowego podejścia. Ocena dokonywana jest przed wprowadzeniem wyrobów na rynek.

  3. Obowiązek oznakowania wyrobu znakiem "CE" i wystawiania deklaracji zgodności przez producenta, przed wprowadzeniem go do obrotu (gdy wyrób spełnia wymagania zasadnicze).

  4. Możliwość prowadzenia oceny zgodności na zasadach dobrowolnych, określonych w umowie pomiędzy zainteresowanymi stronami.

  5. Możliwość określenia przez ministrów w drodze rozporządzeń, szczegółowych wymagań właściwych ze względu na przedmiot oceny zgodności, związanej z wyrobami niosącymi zagrożenia lub wyrobami służącymi ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia, mienia lub środowiska.

  6. Wyodrębnienie zasad oceny zgodności przeznaczonych na cele obronności i bezpieczeństwa państwa.

  7. Udział w systemie oceny zgodności tylko akredytowanych, autoryzowanych i notyfikowanych podmiotów dokonujących obowiązkowej oceny zgodności wyrobów i ich kontroli na rynku.

  8. Udział w systemie krajowej jednostki akredytującej: laboratoria, jednostki certyfikujące wyroby i jednostki kontrolne (Polskie Centrum Akredytacji).

  9. Nadzór nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu w zakresie spełnienia wymagań zasadniczych.

Przepisy ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności wymuszają podjęcie prac, zmierzających do zmiany systemu oceny zgodności wyrobów służących do ochrony przeciwpożarowej.

Obowiązujące przepisy art. 7 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. Nr 147, poz. 1229), po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej będą sprzeczne z przepisami ustawy o systemie oceny zgodności. Przepisy cytowanego artykułu (zawierające m.in. delegację dla Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do wydania wykazu wyrobów wprowadzanych do obrotu i stosowania wyłącznie na podstawie certyfikatu zgodności) oraz rozporządzenia Ministra SWiA z 22 kwietnia 1998 r. w sprawie wyrobów służących do ochrony przeciwpożarowej, które mogą być wprowadzane do obrotu i stosowane wyłącznie na podstawie certyfikatu zgodności (Dz.U. Nr 55, poz. 362), w nowym układzie prawnym będą wymagały zmiany.

Wyroby stanowiące środki ochrony indywidualnej strażaka oraz wyroby obejmujące systemy sygnalizacji pożaru, stałe urządzenia gaśnicze oraz instalacje hydrantów, będą podlegały ocenie obowiązkowej na zgodność z wymaganiami zasadniczymi. Zasady oceny zgodności w tym zakresie są regulowane aktami wykonawczymi do nowej ustawy (rozporządzeniami i ustawami wdrażającymi dyrektywę 89/686/EWG z późniejszymi poprawkami w zakresie środków ochrony indywidualnej oraz przez dyrektywę 89/106/EWG Wyroby budowlane). Po dokonaniu oceny, wyroby będą obligatoryjnie oznakowane znakowaniem "CE". Producent będzie miał obowiązek wystawienia deklaracji zgodności z wymaganiami zasadniczymi.

Inne wyroby, wymienione w rozporządzeniu Ministra SWiA z dnia 22 kwietnia 1998 r., powinny podlegać ocenie pod względem zgodności z wymaganiami szczegółowymi, określonymi w przedmiotowym rozporządzeniu.

Przepisy ustawy o systemie oceny zgodności dotyczące akredytacji, autoryzacji i notyfikacji stanowią, że po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej w systemie będą mogły uczestniczyć tylko jednostki autoryzowane i notyfikowane.

Nadzór nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu, mogą sprawować tylko "organy wyspecjalizowane" wymienione w art. 38 ust. 4 ustawy o systemie oceny zgodności oraz inne organy określone w odrębnych ustawach, jeżeli zostały w nich wymienione jako organy wyspecjalizowane.

Nadzór związany jest z przeprowadzaniem kontroli wprowadzonych do obrotu wyrobów w zakresie spełniania przez nie zasadniczych wymagań, określonych w rozporządzeniach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o systemie oceny zgodności lub w odrębnych przepisach. Przepisy rozdziału 6 ustawy o systemie oceny zgodności, związane z nadzorem rynku, nie dotyczą weryfikacji pod względem zgodności z wymaganiami szczegółowymi znacznej części wyrobów stosowanych do ochrony przeciwpożarowej i ochrony ludności.

Obowiązujące przepisy upoważniają do składania wniosków do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o autoryzację dla wyrobów nie ujętych w dyrektywach UE, określonych w projektowanym rozporządzeniu MSWiA (wydanym na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy). Wnioski mogą składać:

Odnosząc się do stanu zaawansowania prac w zakresie autoryzacji laboratoriów i JCW CNBOP informuję, iż powyższe jednostki posiadają akredytację dla wyrobów, zgodną z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu MSWiA z dnia 22 kwietnia 1998 r. w sprawie wyrobów służących do ochrony (...). Do dnia 31 września 2003 r. laboratoria i JCW CNBOP, będą posiadały ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Wnioski Ministra SWiA o autoryzację dla wyrobów określonych w projektowanym rozporządzeniu MSWiA, będą mogły zostać złożone po wydaniu przedmiotowego rozporządzenia.

Zakres przedmiotowy dotyczący autoryzacji i notyfikacji, leżący w kompetencjach Ministra Infrastruktury, określony jest zakresem przedmiotowym następujących dyrektyw:

1) 89/106/EEC Wyroby budowlane (CPD),

2) 89/336/EEC Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC),

3) 99/5/EEC Radiokomunikacyjne i telekomunikacyjne urządzenia końcowe (RTTE),

4) 96/48/EEC Interoperacyjność transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości,

5)2001/16/EEC Interoperacyjność transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnej,

6) 96/98/EEC Wyposażenie morskie (MED),

7) 2000/9/EEC Projektowanie kolei liniowych do przewozu osób.

Problematyka ochrony przeciwpożarowej i ochrony ludności, o której mowa w oświadczeniu Pana Senatora, nie stanowi wyróżnionego zakresowo bloku przedmiotowego w żadnej z ww. dyrektyw. Poszczególne wyroby przeznaczone do wskazanych celów mogą podlegać konkretnej dyrektywie lub kilku dyrektywom jednocześnie.

Odnosząc się do stanu prac przygotowawczych związanych z uruchomieniem procesów autoryzacji, z uwagi na specyfikę dyrektyw leżących w kompetencji resortu infrastruktury, podjęto prace nad opracowaniem i wdrożeniem odpowiednich rozwiązań. Obecnie w Ministerstwie Infrastruktury prace te są na etapie projektowania systemu autoryzacji jednostek i laboratoriów, które ubiegać się będą o notyfikację w Komisji Europejskiej oraz późniejszy nadzór nad jednostkami notyfikowanymi. Planowany system odnosił się będzie do obszarów podlegających wskazanym wyżej dyrektywom leżącym w zakresie kompetencji Ministra Infrastruktury.

Jednocześnie informuję, iż zakończenie prac nad projektowaniem i wdrożeniem systemu autoryzacji w Ministerstwie Infrastruktury, podobnie jak w innych resortach, uzależnione jest od ostatecznego zakończenia prac parlamentarnych nad ustawą o zmianie ustawy o systemie zgodności oraz od zakończenia implementacji prawnej poszczególnych dyrektyw.

Odnosząc się do stanu prac implementacyjnych, informuję, że krajowe przepisy wdrażające opublikowano dla dyrektyw 89/106/EEC i 89/336/EEC. Krajowe przepisy wdrażające są na etapie uzgodnień międzyresortowych dla dyrektyw 99/5/EEC i 2000/9/EEC. Na etapie uzgodnień wewnątrzresortowych są krajowe przepisy wdrażające dyrektywę 96/98/EEC. W odniesieniu do dyrektyw 96/48/EEC i 2001/16/EEC, dotyczących interoperacyjności kolei, przewiduje się, iż projekty stosownych rozporządzeń Ministra Infrastruktury zostaną w najbliższym czasie przekazane do uzgodnień wewnątrzresortowych.

W chwili obecnej zakłada się, że zakończenie prac nad systemem autoryzacji jednostek i laboratoriów, które ubiegają się o notyfikację w Komisji Europejskiej, nastąpi w trzecim kwartale br.

Autoryzacja jednostek działających w zakresie poszczególnych dyrektyw rozpocznie się w różnych terminach, w zależności od spełnienia odpowiednich ku temu warunków.

Jeśli w planowanym terminie zakończone zostaną prace parlamentarne nad ustawą o zmianie ustawy o systemie zgodności, wówczas we wszystkich przypadkach, w których zostanie zakończony proces legislacyjny w zakresie implementacji danej dyrektywy, jeszcze w bieżącym roku możliwe będzie przeprowadzenie procesów autoryzacji jednostek i zgłoszenie ich do notyfikacji.

Udział w systemie oceny zgodności jednostek certyfikujących, kontrolujących i laboratoriów badawczych jest dobrowolny i możliwe jest, że niektóre specyficzne, szczegółowe zakresy przedmiotowe, przewidziane poszczególnymi dyrektywami do notyfikacji, nie znajdują pokrycia w zakresach autoryzacji krajowych jednostek zainteresowanych notyfikacją.

W kompetencjach Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej znajdują się środki ochrony przeciwpożarowej objęte dyrektywą UE nr 89/686 Środki ochrony indywidualnej. Została ona przeniesiona do prawa polskiego na podstawie delegacji zawartej w ustawie o systemie ochrony zgodności rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. Nr 80, poz. 725).

Wydanie ww. rozporządzenia umożliwia przystąpienie przez MGPiPS do oceny wniosków jednostek ubiegających się o autoryzację do dyrektywy 89/686 zgodnie z ustawą o systemie oceny zgodności.

Notyfikacja przedmiotowych jednostek Komisji Europejskiej oraz państwom członkowskim UE, będzie mogła nastąpić w momencie akcesji Polski do UE lub w wyniku wcześniejszego wejścia w życie Protokołu do Układu Europejskiego w sprawie Oceny Zgodności oraz Dopuszczania Wyrobów Przemysłowych (tzw. Protokołu PECA). Negocjacje wspomnianego Protokołu zostały podjęte we wrześniu 2002 r. i trwają do chwili obecnej.

Protokołem PECA mają zostać objęte następujące dyrektywy:

- 73/23 - Niskonapięciowe urządzenia elektryczne,

- 98/37 Maszynowa,

- 89/336 - Kompatybilność elektromagnetyczna,

- 89/686 - Środki ochrony osobistej.

Działania MGPiPS mają na celu przygotowanie jednostek tak, aby mogły one uzyskać autoryzację w terminach umożliwiających ich notyfikację z dniem wejścia w życie Protokołu PECA - dla ograniczonej liczby dyrektyw nowego podejścia lub z dniem akcesji Polski do Unii - w miarę możliwości dla wszystkich dyrektyw nowego podejścia.

Kryteria jakie muszą spełniać jednostki notyfikowane, ujęte są w rozporządzeniach transponujących dyrektywy UE. Podstawowe z nich to kompetencja techniczna w zakresie wyrobów i zdolność przeprowadzania określonych dla nich procedur oceny zgodności. Potwierdzeniem kompetencji jednostki jest akredytacja Polskiego Centrum Akredytacji, przeprowadzana zgodnie z wymaganiami w normach serii PN-EN 45 000 i normy PN-EN/ISO/IEC 17 025. Odpowiednia norma ma zastosowanie zależnie od charakteru jednostki, czyli od tego czy jednostka jest laboratorium badawczym, jednostką kontrolującą, jednostką certyfikującą (wyroby, systemy jakości, personel). Innymi ważnymi kryteriami są: posiadanie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, niezależność od producentów, których wyroby dana jednostka bada lub ocenia, kompetencja personelu, posiadanie sprzętu lub stanowisk badawczych, rzetelność zawodowa, itp.

Z wnioskami o autoryzację do dyrektyw leżących w gestii MGPiPS, wystąpiło dotychczas 29 jednostek. Wnioski do MGPiPS o autoryzację do dyrektywy 89/686 Środki ochrony indywidualnej, złożyło 6 jednostek.

MGPiPS w pierwszej kolejności dokonało wstępnej oceny 14 jednostek ubiegających się o autoryzację do dyrektywy "niskonapięciowej" 73/23. Pozytywnie oceniono 11 jednostek, pozostałe wymagają wyjaśnień lub uzupełnień. Wnioski o autoryzację do dyrektywy 98/37 - Maszynowej i dyrektywy 89/686 - Środki ochrony indywidualnej, zostaną rozpatrzone w czerwcu br.

W Polsce aktualnie nie istnieją notyfikowane jednostki dokonujące oceny zgodności wyrobów, umożliwiające oznaczenie wyrobów znakiem "CE". Opisane wyżej warunki stawiają polskich producentów i polskie jednostki ubiegające się o autoryzację oraz notyfikację na trudnej pozycji w konkurencji z unijnymi producentami oraz jednostkami notyfikowanymi.

Z wyrazami szacunku

Krzysztof Janik

Oświadczenie