Stanowisko w związku z oświadczeniem senatora Kazimierza Drożdża, złożonym na 72. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 75), przekazał Minister Kultury:
Warszawa, dnia 17 grudnia 2004 r.
Pan Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP
Szanowny Panie Marszałku
W związku z oświadczeniem senatora Kazimierza Drożdża złożonym podczas 72 posiedzenia Senatu RP w dniu 18 listopada br. prezentuję następujące stanowisko:
W gestii ministra kultury znajdują się bardzo różne środki rozdzielane według określonych przepisami reguł. Oto dotacje, które przyznajemy i ich wysokość zapisana w budżecie 2004 r. w dziale kultura i ochrona dziedzictwa narodowego:
* podmiotowe dla podległych instytucji kultury - 382.570 tys. zł,
* celowe na wydatki majątkowe podległych instytucji kultury - 68.814,
* celowe z budżetu ministra kultury na tzw. zadania zlecane jednostkom spoza sektora finansów publicznych, z uwzględnieniem od 1 stycznia 2004 r. trybu określonego ustawą o pożytku publicznym (fundacje i stowarzyszenia) - 11.751 tys. zł,
* udzielane szerokiemu kręgowi odbiorców zakreślonych przepisami o środkach specjalnych powstałych z dopłat do gier - planowana wysokość wpływów 120.000 tys. zł. Środki te wymienia Pan Senator w swoich pytaniach najczęściej obok rezerwy w budżecie, o czym niżej,
* rezerwa (przekazana MK) dla samorządowych instytucji kultury przejętych 1 stycznia 1999 r. w ramach reformy samorządowej - 132.368 tys. zł. Od 1999 r. w budżecie państwa na ten cel tworzona jest specjalna rezerwa celowa i najprawdopodobniej o niej mówi Pan Senator w swoim oświadczeniu,
* na sfinansowanie zobowiązań wynikających z zakupu nowości do bibliotek 10 000 tys. zł, (środki te pochodzą z rezerwy celowej budżetu 2004 r. przekazanej na dofinansowanie zadań w związku z likwidacją ulg i zwolnień od podatku dochodowego od osób fizycznych,
* przekazywanych w wyniku zawieranych porozumień ministra z jednostkami samorządu terytorialnego na zakup książek dla samorządowych bibliotek - 505 tys. zł.
Dotacje dla samorządów przekazywane są na podstawie i w trybie art. 43 nowej (obowiązującej od 2004 r.) ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego dla podległych im instytucji kultury realizujących programy i zadania w ramach mecenatu państwa nad kulturą,
* przyznawanych bardzo różnym podmiotom zgodnie z przepisami o zasadach i trybie przyznawania dotacji z budżetu państwa dla użytkowników zabytków prowadzących prace remontowe i konserwatorskie przy tych zabytkach - 16.497 tys. zł.
Uwzględniając powyższe odpowiadam na poszczególne pytania:
1. Podział środków na instytucje kultury podległe ministrowi i na pozostałe jest podziałem, który nie dotyczy, podstawowej dla funkcjonowania każdej instytucji kultury dotacji - dotacji podmiotowej. Przebiega to na zupełnie innej płaszczyźnie i bez wzajemnych związków. Zgodnie z art. 128 ust. 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 z późn. zm.): wysokość rocznej dotacji na działalność instytucji kultury ustala organizator. Organizator samorządowy ustala wysokość dotacji dla podległych mu instytucji kultury w oparciu o budżet jednostki samorządu terytorialnego a minister dla jemu podległych uwzględniając wielkość środków budżetu państwa w części będącej w jego dyspozycji. Warto może zacytować w tym miejscu art. 12 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, który brzmi: Organizator zapewnia instytucji kultury środki niezbędne do rozpoczęcia i prowadzenia działalności kulturalnej oraz do utrzymania obiektu, w którym ta działalność jest prowadzona.
2. Wielkości środków, którymi dysponuję w omawianym zakresie, przedstawiłem wyżej. Są one wydawane wyłącznie w oparciu o stosowne przepisy. Nie istnieje podział na środki w gestii ministra i środki przyznawane na podstawie obowiązujących rozporządzeń.
3. Wielkości środków, którymi dysponuję w omawianym zakresie, przedstawiłem wyżej. Są one wydawane wyłącznie w oparciu o stosowne przepisy. Nie istnieje podział na środki w gestii ministra i środki przyznawane na podstawie obowiązujących rozporządzeń.
4. Przy odpowiedzi na trzecie pytanie należy wyjaśnić, że w budżecie państwa zapisana została rezerwa tylko dla samorządowych instytucji kultury przejętych w ramach reformy w dniu 1 stycznia 1999 r. Instytucje kultury podległe ministrowi kultury z tej puli nie otrzymują żadnych pieniędzy. Wpływy z gier liczbowych rozdzielane są natomiast według kryteriów i zasad uregulowanych w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 18 lipca 2003 r. w sprawie warunków promowania i wspierania zadań z zakresu kultury finansowanych lub dofinansowywanych ze środków pochodzących z dopłat do stawek w grach stanowiących monopol państwa, trybu składania wniosków oraz przekazywania środków na realizację zadań i ich rozliczania (Dz.U. Nr 130, poz. 1194) wydanym z upoważnienia art. 47b ust. 2c ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz.U. z 1998 r. Nr 102, poz. 650, z późn. zm.). Państwowe instytucje kultury są wymienione w tym przepisie wśród podmiotów, które mogą otrzymać dotacje.
W 2003 r. środki z dopłat zostały rozdzielone na uprawnione do tego podmioty następująco:
Jednostki samorządu terytorialnego - 3.884 tys. w tym: województwa - 2.180 tys.
(dla podległych instytucji kultury) powiaty - 50 tys.
gminy 1.654 tys.
Podmioty niepubliczne - 16.427 tys.
Szkoły i uczelnie artystyczne - 141 tys.
Państwowe instytucje - 5.326 tys. (w tym 3.500 tys. na upamiętnienie miejsca i ofiar byłego hitlerowskiego obozu zagłady w Bełżcu)
Rok 2004 nie został jeszcze zamknięty i rozliczony dlatego pełna informacja będzie możliwa w terminie późniejszym.
4. Zasady jakie obowiązywały przy ustalaniu wysokości kwot przydzielanych z rezerwy budżetu państwa poszczególnym samorządowym instytucjom kultury w 2004 r. w porównaniu z rokiem 2003 reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 8 czerwca 2004 r. cytowane wyżej. W załączniku nr 1 zawarte zostały programy a w załączniku nr 2 zadania, objęte mecenatem państwa wykonywane przez samorządowe instytucje kultury, które mogą uzyskać dofinansowanie. Zgodnie z § 4 rozporządzenia minister rozpatrując wnioski zobowiązany był brać pod uwagę wysokość środków określonych w ustawie budżetowej na 2004 r., znaczenie proponowanych do realizacji programów, zadań dla polityki kulturalnej państwa, w tym szczególnie znaczenie programów realizowanych przez instytucje przyjęte 1 stycznia 1999 r., terminy i warunki realizacji, a także sytuację finansową jednostki samorządu i instytucji kultury. Sytuację finansową przedstawiają informacje sporządzane wg wzoru ustalonego w rozporządzeniu, obowiązkowo załączane do każdego wniosku. W stosunku do 2003 r. nastąpiła dość istotna zmiana stanu prawnego, natomiast w praktyce w 2004 r. postanowiono utrzymać ten sam zakres podmiotowy przyznawania dotacji co w latach ubiegłych tzn. dla instytucji przejętych 1 stycznia 1999 r. Zmiana prawa polegała bowiem na rozszerzeniu kręgu podmiotów mogących ubiegać się o te środki. Pod rządem nowych przepisów mogą to być nie tylko instytucje kultury przejęte 1 stycznia 1999 r.
5. Instytucje kultury, w obecnym stanie prawnym, znają już w połowie roku, a na pewno do końca września (termin złożenia budżetu) wielkość planowanej dla nich dotacji w przyszłym roku. Podstawą planowanej dotacji jest złożony przez nie plan na przyszłym roku. Dalsze kroki zależą od procedury uchwalania budżetu państwa (uchwał budżetowych) jednostek samorządu terytorialnego) regulowane ogólnymi przepisami bez możliwości odrębnego potraktowania w tym procesie instytucji kultury. W sprawie ewentualnych zmian legislacyjnych prezentuję pogląd, że sytuacja instytucji kultury będzie taka jak innych pomiotów korzystających z dotacji budżetowych i obowiązujących procedur uchwalania budżetu.
6. Podobnie terminy rozliczania środków budżetowych zostały określone jednakowo dla wszystkich środków budżetowych w przepisach regulujących wykonywanie budżetu państwa. Problem rozliczania środków budżetowych wydatkowanych w końcu roku jest znany i dotyczy wszystkich dziedzin. Dobre przygotowanie spraw pozwala na terminowe, prawidłowe i zgodne z obowiązującymi przepisami rozliczenie środków budżetowych.
7. W 2005 r. środki dla samorządowych instytucji kultury przejętych od 1 stycznia 1999 r. zostały w budżecie państwa przewidziane i wynoszą 131.895 tys. choć w świetle obowiązujących przepisów nie dotyczą one już tylko i wyłącznie instytucji przejętych. Na etapie przygotowania ustawy budżetowej środki te zwiększyły limit wydatków części 24 - KiODN.
8. Tryb rozdziału tych środków został określony w art. 43 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa wykonywanych przez samorządowe instytucje filmowe i instytucje kultury oraz udzielania dotacji na te zadania (Dz.U. Nr 144, poz. 1518). Ministerstwo podejmuje wszelkie działania by środki te możliwie szybko były przekazywane samorządom. Terminy i procedury zawarte w rozporządzeniu związane są z trybem uchwalania budżetu państwa i wydają się jedynie możliwe do zastosowania.
9. Weryfikacja ustaleń z 1998 r. w zakresie podziału instytucji kultury na podległe ministrowi kultury i samorządom jest możliwa w przyszłości w oparciu o ewentualne nowe rozwiązania ustawowe. W 1999 r. był to akt jednorazowy, związany z reformą samorządową. W myśl obowiązujących zasad przejście instytucji podległej ministrowi do samorządu jest możliwe po spełnieniu określonych warunków, natomiast przejęcia przez ministerstwo instytucji samorządowej przepisy nie przewidują. Nowelizacja ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej zawiera nowe rozwiązanie w postaci prowadzenia wspólnej instytucji kultury przez organy administracji państwowej i jednostkę samorządu terytorialnego.
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia uprzejmie proszę o ich przyjęcie.
Z poważaniem
z up. MINISTRA KULTURY
SEKRETARZ STANU
Agnieszka Odorowicz