Uprzejmie informuję Pana Premiera, że po zapoznaniu się z przekazanym w piśmie z dnia 15 stycznia 2004 r. (znak DP-0210-13/04/AK) do zaopiniowania przez pana Krzysztofa Szamałka, sekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, projektem zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Programu dla Odry - 2006 (DzU z 2002 r. nr 31, poz. 278), która to zmiana ma polegać na innym przypisaniu funkcji pełnomocnika - obecnie jest nim z urzędu wojewoda dolnośląski, teraz będzie to sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska - zgłaszam następujące zastrzeżenia i uwagi:

- uregulowanie dwustronnych stosunków na szczeblu rządowym między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w odniesieniu do realizacji programu w części dotyczącej wspólnej ochrony przeciwpowodziowej, żeglugi śródlądowej i gospodarowania zasobami wodnymi w strefie przygranicznej;

- wsparcie działań pełnomocnika rządu w sprawach związanych z realizacją zobowiązań międzynarodowych, między innymi wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej Unii Europejskiej na międzynarodowym obszarze dorzecza Odry;

- wypracowanie koncepcji zintegrowania programu z budową terminalu w Sławkowie i potraktowanie tych inwestycji jako elementu europejskiej sieci tranzytowej z wykorzystaniem odrzańskiej drogi wodnej jako ważnego elementu sieci transportowej.

W ocenie komisji nie ma uzasadnionej potrzeby zmiany dotychczasowego pełnomocnika, którym jest wojewoda dolnośląski, a niezbędne do zrealizowania kierunkowe przedsięwzięcia związane z programem wskazują na potrzebę zaangażowania się i wsparcia działań aktualnego pełnomocnika przez kierownictwo Ministerstwa Środowiska oraz inne centralne urzędy.

2. Konwent Marszałków Województw RP w swoim stanowisku z dnia 30 stycznia 2004 r. w sprawie projektu rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw "Programu dla Odry - 2006" stwierdza, że zapisy przytoczone w uzasadnieniu załączonym do projektu rozporządzenia są sprzeczne z opiniami samorządów regionalnych w zakresie oceny działań pełnomocnika rządu. W stanowisku tym stwierdza się między innymi, że idea powstania "Programu dla Odry - 2006" była taka, by zdecentralizować działania, gdyż wówczas będą one efektywne i przyczynią się do zabezpieczenia przeciwpowodziowego, ochrony czystości wód i środowiska przyrodniczego oraz rozwoju gospodarczego regionów nadodrzańskich. To zadanie w opinii samorządu województwa oraz samorządów lokalnych dotychczasowy pełnomocnik wspierał, inspirując zarazem działania dotyczące zabezpieczeń przeciwpowodziowych w ujściu zlewniowym. Z tych powodów konwent wydał negatywną opinię o zmianach proponowanych we wspomnianym na wstępie rozporządzeniu.

3. Wojewoda opolski pani Elżbieta Rutkowska w swoim stanowisku z dnia 30 stycznia 2004 r. (znak ŚR.I-AW-wj-0711/3/4), skierowanym do pana Krzysztofa Szamałka, sekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, proponuje pozostawić dotychczasowy zapis wspomnianego rozporządzenia, zgodnie z którym pełnomocnikiem rządu do spraw "Programu dla Odry - 2006" jest wojewoda dolnośląski. To stanowisko zostało uzasadnione pozytywną oceną dotychczasowego funkcjonowania pełnomocnika. W stanowisku tym zwraca się uwagę na dotychczasową bardzo dobrą współpracę między pełnomocnikiem rządu i biurem programu a wojewodą opolskim i jego służbami. W wyniku tej współpracy ustalono realizację wielu aktualnych i planowanych na przyszłość projektów.

4. Wojewódzka Komisja Dialogu Społecznego we Wrocławiu w swoim stanowisku nr 2 z dnia 27 maja 2003 r. w sprawie realizacji "Programu dla Odry - 2006" wyraziła aprobatę dla działań podejmowanych przez wojewodę dolnośląskiego jako pełnomocnika rządu w celu realizacji zadań przewidzianych w ustawie o ustanowieniu programu. Stanowisko Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego we Wrocławiu zostało poparte przez Prezydium Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego w Opolu na posiedzeniu prezydium w dniu 15 września 2003 r.

5. Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach w swoim piśmie z dnia 28 stycznia 2004 r. (znak DM/632/2004), skierowanym do Ministerstwa Środowiska, podkreśla w szczególności, że program jest dobrze koordynowany przez pełnomocnika rządu w osobie wojewody dolnośląskiego, z którym współpraca układa się bardzo dobrze, że jest duże zrozumienie dla wspólnego problemu ośmiu województw bezpośrednio dotkniętych skutkami powodzi z lipca 1997 r., dla całego programu utrzymania w czystości wód rzeki Odry i jej dorzecza, a także dla wykorzystania walorów rzeki w innych aspektach dotyczących województw położonych w dolinie rzeki Odry. W stanowisku tym podkreśla się ponadto, że ulokowanie w jednym resorcie spraw zarządzania "Programem dla Odry - 2006" nie rokuje tak dobrego porozumienia władz terenowych z resortem jak obecnie, kiedy funkcję pełnomocnika pełni wojewoda dolnośląski.

6. Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze w swoim stanowisku z lutego 2004 r. (znak Mp-072/28/2004), skierowanym do pana Krzysztofa Szamałka, sekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, wyraził obawę, że przeniesienie ośrodka decyzyjnego i biura obsługi programu poza dorzecze Odry oddali go od problemów dorzecza, zakłóci pracę programu oraz spowolni i utrudni jego realizację. Zmniejszy to również zaangażowanie jednostek samorządu terytorialnego i ograniczy ich współpracę w sferze, w której środki finansowe programu inspirują działania gospodarcze. Utraci się tym samym szansę wypracowania modelu współpracy zlewniowej przewidzianej w prawie wodnym i Ramowej Dyrektywie Wodnej Unii Europejskiej. Zdaniem zarządu, siedziba Biura Pełnomocnika Rządu do spraw "Programu dla Odry - 2006" powinna pozostać we Wrocławiu przy wojewodzie dolnośląskim.

Autor opinii stwierdza, że należy uznać propozycje zawarte w pkcie 1 §7 za kolidujące z pktem 2 §1, bo jeśli nastąpi powierzenie wykonywania zadań i kompetencji pełnomocnika wojewodzie dolnośląskiemu, to naturalną konsekwencją jest to, że obsługę merytoryczną, organizacyjno-prawną, techniczną i kancelaryjno-biurową powinien pełnić Dolnośląski Urząd Wojewódzki jako jednostka zapewniająca tego typu obsługę wojewodzie dolnośląskiemu. Wypełnianie funkcji pełnomocnika we Wrocławiu poprzez obsługę zorganizowaną w Ministerstwie Środowiska należy uznać za bezzasadne i niezgodne z zasadami rozsądku organizacyjnego. Powierzenie zadania jednemu z wojewodów położonych w zlewni rzeki Odry było od początku rozwiązaniem jak najbardziej celowym. Kierowanie wykonywaniem zadań z Warszawy wydaje się całkowitym nieporozumieniem nie tylko funkcjonalnym, ale również merytorycznym. Ponadto koszty zarządzania z Warszawy są w ostrożnych szacunkach na pewno większe niż z Wrocławia, który leży w środku dorzecza Odry.

W swojej opinii wojewoda dolnośląski podkreśla, że "Program dla Odry - 2006" jest interdyscyplinarny, bo jego realizacja jest w kompetencjach wielu resortów, a także samorządu terytorialnego. Zadania programu dotyczą bowiem ochrony przed powodzią, transportu śródlądowego, zagospodarowania przestrzennego i rozwoju gospodarczego województw dorzecza Odry. Zadania te są w kompetencjach ministra infrastruktury, ministra gospodarki, pracy i polityki socjalnej oraz samorządu terytorialnego na terenie dorzecza Odry, a także wojewodów z województw dorzecza Odry. Ponadto wojewoda dolnośląski zwrócił uwagę na uzasadnienie do zmiany rozporządzenia, zawierające negatywną ocenę działań urzędującego pełnomocnika rządu do spraw "Programu dla Odry - 2006" bez najmniejszej próby uzasadnienia takiej oceny.

8. Wymowny jest fakt przekazania 15 stycznia 2004 r. przez pana Krzysztofa Szamałka, sekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, projektu zmiany rozporządzenia w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Programu dla Odry - 2006 do zaopiniowania przez dwadzieścia dwie różne instytucje na terenie kraju bez uzgodnienia z ministrem środowiska panem Czesławem Śleziakiem. Jest to tym bardziej naganne, że autor tej zmiany wystąpił o przekazanie funkcji pełnomocnika rządu do spraw "Programu dla Odry - 2006" jedynie sekretarzowi stanu - takie właśnie stanowisko służbowe zajmuje aktualnie pan Krzysztof Szamałek - podczas gdy formalnie takie pełnomocnictwo może być powierzone również podsekretarzowi stanu.

Zmiana ta narusza dotychczasowy dorobek organizacyjny aktualnego pełnomocnika rządu, którym jest wojewoda dolnośląski, mający zarówno szerokie poparcie dla realizacji programu ze strony współpracujących z nim wojewodów i ich właściwych służb, jak i aprobatę organów samorządu terytorialnego dla swoich działań. Proponowana zmiana spowodowałaby znaczną dezorganizację w ukształtowanej już dobrej współpracy w zakresie realizacji dotychczasowych i przyszłych, uzgodnionych już projektów.

Ze strony centrum niewątpliwie niezbędne jest wsparcie pełnomocnika w podejmowanych przez niego wysiłkach, zwłaszcza w pozyskiwaniu środków finansowych na realizację programu, oraz okresowa pomoc dla przedsięwzięć wykraczających poza możliwości kompetencyjne aktualnego pełnomocnika. Nie wydaje się jednak zasadne tworzenie dodatkowego ogniwa koordynacyjnego na szczeblu Ministerstwa Środowiska, wydłużającego zarówno proces decyzyjny, jak i proces realizacji złożonych przedsięwzięć związanych z programem, tym bardziej że ich realizacja ma charakter interdyscyplinarny, wykraczający poza zakres kompetencyjny Ministerstwa Środowiska.

Omawiany projekt zmiany rozporządzenia, zakładający przeniesienie siedziby pełnomocnika z Wrocławia do Ministerstwa Środowiska w Warszawie, a tym samym tworzący układ scentralizowany, nie znalazł poparcia z uwagi na wskazywaną niższą efektywność podejmowanych działań w stosunku do dotychczasowego, zdecentralizowanego, a przez to praktyczniejszego układu organizacyjnego funkcjonowania pełnomocnika rządu, jakim jest wojewoda dolnośląski. Działa on ponadto w środku dorzecza Odry, co również zapewnia korzystniejszą współpracę z organami samorządu.