Warszawa, 2005.03.03

Pan

Longin Hieronim Pastusiak

Marszałek Senatu

Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku!

W związku z oświadczeniem złożonym przez Panią Senator Krystynę Bochenek na 76 posiedzeniu Senatu RP w dniu 3 lutego 2005 roku, przekazanym przy piśmie z dnia 10 lutego 2005 roku, znak: BDS/DSK-043-38/05 w sprawie poprawy dostępności i jakości udzielanych świadczeń w zakresie opieki paliatywno/hospicyjnej, uprzejmie informuję, że opieka paliatywna jest istotną i integralną częścią opieki zdrowotnej, zabezpieczenie jej rozwoju stanowi ważny element działań Ministra Zdrowia.

Chorzy w terminalnym stadium choroby nowotworowej lub innych chorób przewlekłych mogą pozostawać pod opieką lekarza poz. i pielęgniarek środowiskowych, lecz jest to wówczas opieka szczebla podstawowego, nastawiona na usuwanie objawów u tych chorych, którzy dobrze reagują na zwykłe, rutynowe sposoby postępowania. Natomiast opieka paliatywna, jako opieka specjalistyczna jest zarezerwowana dla chorych wymagających zastosowania specjalistycznych procedur, nastawionych na łagodzenie cierpień somatycznych, psychicznych i egzystencjalnych chorego.

Zgodnie z definicją (WHO) opieka paliatywna jest aktywną, wszechstronną i całościową opieką nad pacjentami chorującymi na nieuleczalne, postępujące choroby w końcowym okresie życia. Otacza jak płaszczem (łac. Pallium = płaszcz) nieuleczalnie chorych oraz ich udręczoną rodzinę. Celem jej jest poprawienie jakości życia chorych i ich rodzin. Obejmuje ona zwalczanie bólu trudnego do opanowania i innych objawów somatycznych, łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych i socjalnych oraz wspomaga rodziny chorych tak w czasie trwania choroby, jak i w okresie osierocenia.

Opieka sprawowana jest w domu chorego, w specjalistycznych poradniach, oddziałach stacjonarnych opieki paliatywnej/hospicyjnej i ośrodkach opieki dziennej oraz przez szpitalne zespoły wspierające. Opiekę sprawuje wielodyscyplinarny zespół składający się z lekarza, pielęgniarki, psychologa, pracownika socjalnego, rehabilitanta, terapeuty zajęciowego, kapelana i wolontariuszy.

Podkreślenia wymaga fakt, że począwszy od 1992 roku datuje się dynamiczny rozwój opieki paliatywnej/hospicyjnej - liczba ośrodków opieki paliatywnej i hospicyjnej już w 1993 roku wzrosła do 81 a w 1996 roku do 160. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej wspólnie z Krajową Radą Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej opracowało Program Rozwoju Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej do roku 2000. Głównym celem przyjętego programu było zwiększenie dostępności do świadczeń z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej na terenie kraju, podniesienie jakości udzielanych świadczeń oraz dalszy rozwój domowej opieki paliatywnej, tworzenie stacjonarnych oddziałów opieki paliatywnej/hospicyjnej, a także prowadzenie działalności edukacyjnej.

Realizacja programu przyniosła wymierne korzyści w postaci zwiększenia ilości placówek opieki paliatywno/hospicyjnej. Z danych statystycznych wynika, że w 2001 roku funkcjonowało 260 ośrodków, w tym ponad 90 jako jednostki niepubliczne oraz 5 hospicjów dla dzieci i młodocianych. W 2002 roku ośrodków opieki paliatywno/hospicyjnej było łącznie 270, a w 2003 roku 400. Rozwijający się w Polsce ruch opieki paliatywnej i hospicyjnej, korzystający z doświadczeń brytyjskich i bogatych tradycji opartych na wzorcach chrześcijańskich naszego kraju, wpłynął także na rozwój domowej opieki paliatywnej na terenie całego kraju. Działalność ośrodków opieki paliatywnej/hospicyjnej zasługuje na wysoką ocenę. Zwraca uwagę wysokie zaangażowanie i umiejętności personelu łączone z empatią i poszanowaniem godności ciężko chorych, umierających chorych i ich bliskich oraz dążeniem do zapewnienia najwyższego standardu świadczonych usług.

Odnosząc się bezpośrednio do problemów podnoszonych w piśmie, uprzejmie informuję, że świadczenia z zakresu opieki paliatywnej są specyficznym rodzajem opieki nad pacjentami chorującymi na nieuleczalne, postępujące choroby i ze względu na swój specyficzny, długotrwały (średnio 2-3 miesiące) charakter są kontraktowane w rodzaju: opieka długoterminowa. Przyjęte zarządzeniem Nr 11/2004 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 13 października 2004 r. "Szczegółowe materiały informacyjne o przedmiocie postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju: opieka długoterminowa", określają odrębne standardy świadczeń dla zakładów opieki paliatywnej, zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, jak również pielęgniarskiej opieki długoterminowej. Dotyczy to również wymogów kwalifikacyjnych.

Zarówno od personelu lekarskiego jak i pielęgniarskiego oprócz wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 1999 roku w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 30, poz. 300) wymagana jest również specjalizacja bądź szkolenie w zakresie opieki paliatywnej. Zróżnicowane jest także finansowanie świadczeń w poszczególnych zakresach. Liczba punktów za osobodzień w hospicjach stacjonarnych wynosi 15, a w zakładach opiekuńczo-leczniczych czy pielęgnacyjno-opiekuńczych o profilu ogólnym 5 i 6 punktów. Z wstępnych informacji przedstawionych przez Oddziały Wojewódzkie NFZ wynika, iż ceny osobodni w poszczególnych zakresach świadczeń zakontraktowanych w rodzaju: opieka długoterminowa w roku 2005 zostały zróżnicowane. I tak, ceny maksymalne w hospicjach stacjonarnych wahają się od 97,50 zł w Oddziale Zachodniopomorskim do 142,50 zł w Oddziale Wielkopolskim Funduszu, natomiast w zakładach opiekuńczo-leczniczych o profilu ogólnym ceny te wynoszą od 40,00 zł w Oddziale Opolskim do 57,60 zł w Oddziale Podkarpackim, a w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych cena maksymalna nie przekracza 50,00 zł. W świetle powyższego należy stwierdzić, że nie istnieje "ryzyko niewłaściwego podziału środków finansowych przeznaczonych na ochronę zdrowia".

W tym miejscu trzeba jednak stwierdzić, że pacjenci kwalifikujący się do opieki paliatywnej, nie zawsze mogą korzystać ze świadczeń zdrowotnych udzielanych w ramach zakontraktowanej opieki paliatywnej. Wynika to między innymi z faktu, iż rozwój opieki paliatywnej w kraju jest nierównomierny. W niektórych województwach np. zachodniopomorskim na terenie 3 sąsiadujących ze sobą powiatów nie ma żadnego podmiotu udzielającego świadczeń z zakresu opieki paliatywnej. W takich sytuacjach do jej zapewnienia zobowiązani są lekarze podstawowej opieki zdrowotnej i pielęgniarki środowiskowo/rodzinne, którzy w trakcie kształcenia uzyskują kwalifikacje niezbędne do udzielenia pacjentowi podstawowej pomocy z zakresu opieki paliatywnej.

Przedstawiając powyższe, uprzejmie informuję, że rozpoczęte zostały także prace nad projektem standardów/zaleceń w zakresie opieki paliatywno/hospicyjnej zgłoszonych przez Panią prof. dr hab. med. Krystynę de Walden-Gałuszko Konsultanta Krajowego w dziedzinie opieki paliatywnej - projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardów udzielania świadczeń zdrowotnych i procedur medycznych z zakresu medycyny i opieki paliatywnej w zakładach opieki zdrowotnej.

Z poważaniem

Z upoważnienia

Ministra Zdrowia

Sekretarz Stanu

Zbigniew Podraza