Szanowny Panie Premierze!

Z dniem 1 stycznia 1997 r. na podstawie art. 87 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną - DzU z 1998 r. nr 133 poz. 872 z późniejszymi zmianami - czterdzieści sześć gmin polskich o statusie miasta oraz gminy warszawskie przejęły zadania i kompetencje urzędów skarbowych w zakresie egzekucji administracyjnej. Gminy przejęły określone kompetencje urzędów skarbowych. W wyniku pełnienia funkcji organu egzekucyjnego, uprawnione gminy uzyskały możliwość samodzielnego dochodzenia zaległości oraz dodatkowe źródło dochodów w postaci kosztów egzekucyjnych. Dzięki delegowaniu uprawnień zwiększyła się skuteczność dochodzenia wierzytelności gminnych.

Gmina Częstochowa, w której powstała pierwsza w kraju komórka egzekucyjna na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - DzU z 1991 r. nr 36 poz. 161 z późniejszymi zmianami - zwróciła się do mnie z prośbą o przedstawienie ratio legis zmian materii ustawowej powodujących wiele utrudnień w realizowaniu przez gminy zadań z zakresu postępowania egzekucyjnego.

Po pierwsze, chodzi o ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - DzU z 1967 r. nr 24 poz. 110 z późniejszymi zmianami. Ostatnia zmiana wyżej wymienionej ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - DzU z 2001 r. nr 63 poz. 635 - nałożyła na gminy obowiązek uiszczania opłat sądowych w postępowaniu wieczystoksięgowym. Dotychczas gminy zwolnione były z opłat sądowych w sprawach cywilnych z wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. Wszystkie inne instytucje publiczne, w tym urzędy skarbowe, są zwolnione z tego obowiązku. Przedmiotowe zmiany powodują nałożenie na gminy dodatkowych obciążeń w wysokości średnio 1% od kwoty zabezpieczonej.

Po wtóre, chodzi o ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - DzU z 1991 r. nr 36 poz. 161 z późniejszymi zmianami. Ostatnia zmiana tej ustawy z dnia 25 sierpnia 2001 r. - DzU z 2001 r. nr 76 poz. 809 - rozszerzyła kompetencje urzędów skarbowych do prowadzenia egzekucji administracyjnej z nieruchomości. Dotychczas urzędy skarbowe posiadały kompetencje do prowadzenia egzekucji administracyjnej z ruchomości i, w szerokim zakresie, wierzytelności dłużnika. Pomimo iż podstawowym podatkiem gminy jest podatek od nieruchomości oraz pomimo tego, iż gminy uzyskały kompetencje urzędów skarbowych zgodnie z art. 19 §2 cytowanej ustawy, zostały one pozbawione prawa prowadzenia egzekucji z nieruchomości dłużnika. Uprawnionym organem egzekucyjnym do egzekucji z nieruchomości w imieniu gmin jest wyłącznie urząd skarbowy.

Inne zmiany przedmiotowej ustawy nie przewidują konieczności ani możliwości nadawania przez sądy powszechne sądowych klauzul wykonalności administracyjnym tytułom wykonawczym. Aktualnie administracyjne tytuły wykonawcze nie są tytułami egzekucyjnymi w rozumieniu art. 777 §1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego. Gminy nie mają więc możliwości bezpośredniego kierowania tytułów wykonawczych celem przyłączenia ich do egzekucji z nieruchomości dłużnika, realizowanej przez komornika sądowego. Można to uczynić jedynie za pośrednictwem urzędu skarbowego.

Proszę uprzejmie o wyjaśnienie owego ratio legis dla poczynionych w omówionej materii zmian.