Warszawa, 7 maja 2003 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Odnosząc się do problematyki poruszanej przez Pana Senatora w zakresie stosowania prawa przez jednostki samorządu terytorialnego, należy zauważyć, iż organy wszystkich jednostek samorządu terytorialnego wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej winny podejmować działania na podstawie i w granicach prawa. Samorząd terytorialny, uczestniczący w sprawowaniu władzy publicznej, wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych, co oznacza, że - w granicach prawa - jednostka samorządu terytorialnego samodzielnie realizuje poszczególne zadania w oparciu o zastrzeżone dla jej organów kompetencje.

Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego dotyczy również realizacji zadań z zakresu oświaty, regulowanych w dużej mierze przez przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm.). Do takich zadań zaliczyć należy zakładanie i prowadzenie przez określoną jednostkę samorządu terytorialnego szkoły czy placówki publicznej. Zasady i forma realizacji przedmiotowych zadań jest uregulowana przez przepisy ww. ustawy. Zgodnie z art. 59 - szkoła publiczna może być zlikwidowana z końcem roku szkolnego przez organ prowadzący szkołę, po zapewnieniu uczniom przez ten organ możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej o tym samym lub zbliżonym profilu. Organ prowadzący szkołę jest ponadto zobowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem jej likwidacji, zawiadomić rodziców uczniów, właściwego kuratora oświaty oraz właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego o zamiarze likwidacji. Trudno jednoznacznie przesądzić o stosowaniu tego przepisu (tym samym wprowadzanych przez niego obowiązków) do placówek publicznych, niemniej koniecznym jest zwrócenie uwagi na art. 56 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, wprowadzający obowiązek (odnoszący się zarówno do szkół jak i placówek publicznych) uzyskania, w przypadku prowadzenia danego podmiotu przez jednostkę samorządu terytorialnego - pozytywnej opinii kuratora oświaty.

Należy jednocześnie zauważyć, iż działania organów powiatu, jako jednostki samorządu terytorialnego wykonującej zadania publiczne, podlegają nadzorowi Prezesa Rady Ministrów, wojewody i regionalnej izby obrachunkowej w oparciu o kryterium legalności (zgodności z prawem). Zasadnicze uregulowania, określające zakres tego nadzoru oraz kompetencje przysługujące poszczególnym organom w tej materii, zawiera ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.). Należy zaznaczyć, iż wojewoda jako organ nadzoru nad działalnością powiatu, przyznane mu - mocą przepisów ustawy o samorządzie powiatowym - uprawnienia nadzorcze, wykonuje wyłącznie z urzędu, a nie na wniosek zainteresowanych, podjęciem konkretnego rozstrzygnięcia nadzorczego, podmiotów. Ocena, czy kwestionowane przez różne osoby uchwały organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego wymagają wzruszenia - jest wyłączną domeną wojewody. Postępowanie w tego rodzaju sprawach może być prowadzone jedynie ex officio (tzn. złożenie w tej materii wniosku przez jakikolwiek podmiot nie wiąże się z obowiązkiem wszczęcia procedury nadzorczej).

Istotnym przy tym pozostaje fakt, że działania podjęte w tym zakresie przez organy jednostki samorządu terytorialnego, uwzględniają określone przez Kuratora Oświaty wymogi co do realizacji obowiązku szkolnego i zapewnienia nauki i opieki wychowankom w dotychczasowych pomieszczeniach ośrodka oraz przekazywania na potrzeby ośrodka subwencji oświatowej - na naukę i pobyt w internacie.

Odnosząc się do problematyki poruszonej w wystąpieniu Pana Senatora, nie sposób pominąć instytucji społecznej kontroli administracji społecznej, wyrazem której jest m.in. składanie skarg i wniosków. Zasady, tryb oraz właściwość organów do rozpatrywania skarg reguluje Kodeks postępowania administracyjnego oraz wydane na jego podstawie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz.U. Nr 5, poz. 56). W myśl postanowień art. 227 k.p.a. przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracodawców, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie sprawy. Istotnym jest, iż w myśl postanowień art. 237 § 1 k.p.a. organ właściwy do załatwienia skargi jest obowiązany załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca, a skarżący powinien zostać zawiadomiony o sposobie załatwienia skargi.

MINISTER

Spraw Wewnętrznych i Administracji

z up. Jerzy MAZUREK

Podsekretarz Stanu