Oświadczenie złożone
przez senatora Adama Bielę

Oświadczenie skierowane do prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast Marka Bryxa

W związku z realizacją ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych - DzU z 2001 r. nr 4, poz. 27, nr 57, poz. 601, nr 154, poz. 1802 - chciałbym zwrócić uwagę na niektóre problemy z tym związane, a dotyczące następujących kwestii:

1) refundacji przez wojewodów kosztów uzasadnionych prac geodezyjnych - art. 41 ust. 4-8;

2) taksy notarialnej w związku z przekształceniem spółdzielczego własnościowego prawa do domu jednorodzinnego w prawo własności - art. 2 i art. 39;

3) problematyczności powoływania rzeczoznawcy majątkowego w związku z realizacją uprawnienia przysługującego członkom spółdzielni mającym spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego - art. 12;

4) problemu zwrotu przez członków spółdzielni mieszkaniowych znominalizowanych kwot dotacji lub umorzeń ustawowych części kredytów uzyskanych przez spółdzielnię jako osobę prawną, przypadającej na członka spółdzielni - art. 10 ust. 2 w związku z uprawnieniami zawartymi w art. 12.

Ad. 1. Ustawodawca wprowadził odpowiednie przepisy nowelizujące w ramach tak zwanych ustaw okołobudżetowych, które weszły w życie od 1 stycznia 2002 r., stanowiące, iż spółdzielnia składa wniosek do wojewody o refundację z budżetu państwa kosztów uzasadnionych prac geodezyjnych, o których mowa w art. 41 ust. 4. Otrzymałem niepokojące sygnały od jednej spółdzielni mieszkaniowej, iż właściwy miejscowo ze względu na siedzibę spółdzielni wojewoda dał jej odpowiedź, że nie ma on środków na zwrot kosztów dla spółdzielni, o których mówi ustawa.

W związku z tym stawiam pytania. Czy wojewoda może nie realizować zobowiązań ustawowych wobec spółdzielni, które wykonały prace geodezyjne i oczekują zwrotu kosztów zgodnie ze znowelizowaną ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych? Skąd wojewoda powinien wziąć środki budżetowe na realizację ustawy dla tych spółdzielni, które są już gotowe, jeśli chodzi o prace geodezyjne? Jaki sposób poinformowania wojewodów o możliwościach realizacji art. 41 ust. 7 widzi Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast?

Ad. 2. Niektórzy notariusze interpretują art. 39 ustawy w taki sposób, iż wysokość wpłaty określona w ust. 6 nie obejmuje członków spółdzielni mających spółdzielcze własnościowe prawo do domu jednorodzinnego. W ust. 1 mowa jest wprawdzie o członkach, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, jednak przepisy art. 2 mówią w ust. 1, iż lokalem w rozumieniu ustawy jest samodzielny lokal mieszkalny, z czego wynika, że w zakres desygnatów tego pojęcia wchodzą również domy mieszkalne jednorodzinne. Z kolei domem jednorodzinnym w rozumieniu ustawy jest również samodzielna część domu bliźniaczego lub szeregowego, przeznaczona do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych - art. 2 ust. 3. W tym kontekście chciałbym zapytać, czy dozwolona jest interpretacja ust. 6 art. 39, stosowana przez niektórych notariuszy, którzy mają w związku z realizacją tej ustawy chęć pobierania wyższych opłat, niż przewiduje przepis ustawy, od członków spółdzielni mających spółdzielcze prawo do domu jednorodzinnego.

Ad. 3. Realizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w art. 12 wymaga ustalenia przez spółdzielnię wartości mieszkania. Przed dniem wejścia w życie tej ustawy spółdzielnie, proponując swoim członkom przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, wyceniły wartość mieszkań we własnym zakresie, na przykład na mocy odpowiedniej uchwały rady nadzorczej, bez konieczności powoływania w tym celu rzeczoznawcy majątkowego. Wprawdzie art. 46 ust. 2 odnosi ustalenie wartości mieszkania poprzez odniesienie do działu IV rozdziału 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, lecz w świetle utracenia mocy art. 46 ust. 1, do którego odnosi się przepis art. 2, oraz wprowadzenia przez ustawę nowelizującą stałych opłat dotyczących taksy notarialnej - i w związku z tym skreślenia przez ustawę nowelizującą również art. 50 - a także opłaty sądowej dotyczącej złożenia i wpisu do księgi wieczystej, pomysł powoływania rzeczoznawcy majątkowego jest co najmniej problematyczny. Ponadto taki rzeczoznawca musiałby, zgodnie z metodologią wyceny, oszacować wartość mieszkania według aktualnego standardu, w który wyposażył go członek spółdzielni zgodnie ze swoimi indywidualnymi preferencjami oraz możliwościami finansowymi. Czy w tym kontekście powoływanie rzeczoznawcy majątkowego przez spółdzielnię jest uzasadnione w związku z przekazywaniem przez spółdzielnię prawa odrębnej wartości lokali swoim członkom?

Ad. 4. Skorzystanie z ustawowej możliwości przeniesienia przez spółdzielnię na członka prawa własności lokalu spółdzielczego wymaga zwrotu przez członka kwoty ustawowego umorzenia lub dotacji uzyskanej z finansów publicznych przez spółdzielnię jako osobę prawną, przypadającej na indywidualnego członka spółdzielni. Zwrot tych kwot do budżetu państwa byłby odprowadzany przez członków spółdzielni za pośrednictwem swoich spółdzielni. Plan dochodów budżetu państwa na rok 2002, zgodnie z przyjętą ustawą budżetową, w części 55 dotyczącej Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast przewiduje w rozdziale 70014 zatytułowanym "Umorzenie kredytów mieszkaniowych" wpływy do budżetu w kwocie 50 tysięcy zł.

Z omówienia projektu budżetu państwa na 2002 r. w części 55, dotyczącej Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, wynika, iż dochody w tym rozdziale dotyczą wpłat z tytułu zwróconych przez kredytobiorców nominalnych kwot umorzeń kredytów mieszkaniowych, dokonanych przy ostatecznym rozliczeniu kosztów budowy, przede wszystkim w związku z przeniesieniem prawa własności do lokalu zajmowanego dotychczas na podstawie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.

W związku z tym stawiam pytania. Czy z punktu widzenia ustawy budżetowej oraz innych przepisów jest prawnie dopuszczalne odprowadzenie przez spółdzielnie mieszkaniowe do budżetu państwa znominalizowanych kwot uzyskanego przez spółdzielnię ustawowego umorzenia lub dotacji z finansów publicznych, a pobieranie przez tę spółdzielnię nieznominalizowanych kwot od indywidualnych członków, a więc kwot kilkaset razy większych niż te odprowadzone do budżetu państwa? Czy w związku z tym członek spółdzielni winien wpłacić znominalizowaną kwotę umorzenia przypadającą na jego mieszkanie spółdzielni mieszkaniowej, która odprowadzi te kwoty do budżetu państwa, zgodnie z ustawą budżetową na 2002 r.?

Z wyrazami szacunku
Adam Biela