Warszawa, dnia 2005-10.10

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

Odpowiadając na oświadczenie senatora Tadeusza Bartosa złożone podczas 88. posiedzenia Senatu RP w dniu 5 września 2005 roku (pismo Marszałka Senatu RP znak: BPS/DSK-043-395/05 z dnia 7.09.2005 r.) w sprawie decyzji Zarządu Krajowej Spółki cukrowej S.A. o zaprzestaniu produkcji cukru w Cukrowni Częstocice, informuję, co następuje;

Restrukturyzacja polskiego przemysłu cukrowniczego m.in. drogą koncentracji produkcji jest koniecznością uzasadnioną sytuacją rynkową i uwarunkowaniami otoczenia w tym głównie uregulowaniami prawnymi i ekonomicznymi wynikającymi ze wspólnej polityki rolnej UE. Wszystkie koncerny zagraniczne, które są obecne na rynku polskim przeprowadziły i nadal prowadzą intensywne procesy restrukturyzacyjne swoich fabryk, koncentrują produkcję osiągając coraz lepsze wyniki i zdecydowanie umacniając swoją pozycję. Procesy restrukturyzacyjne w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. w stosunku do konkurencji są na tym etapie znacznie opóźnione. Zatem wygaszanie produkcji w cukrowniach najsłabszych i nie mających potencjału do rozwoju jest koniecznością, gdyż u konkurentów stało się to już faktem dokonanym. Warto przy tym wspomnieć, że podmiotowa koncentracja produkcji nie jest oryginalnym pomysłem konkurencji. To po prostu wymóg sytuacji. Wskazują na to znawcy branży i rynku, autorytety uznane nie tylko w Polsce, ale i na świecie, którzy w swych publikacjach wskazywali i nadal wskazują na koncentrację produkcji jako jedyną drogę dostosowania polskiego cukrownictwa do poziomu europejskiego i jako jedyną szansę dla Krajowej Spółki Cukrowej S.A. na uratowanie polskiego charakteru branży.

Powołanie Krajowej Spółki Cukrowej S.A. nastąpiło w trakcie załamania cen na krajowym rynku cukru. Pomimo istnienia przepisów regulujących rynek, gwarantujących teoretycznie stabilizację, ceny spadały poniżej progu rentowności producentów cukru. Trudna sytuacja rynkowa powodowała spadek przychodów ze sprzedaży u wszystkich producentów cukru w Polsce.

Cukrownie Krajowej Spółki Cukrowej S.A. dysponowały ok. 40% nadwyżką mocy produkcyjnej rozproszoną w 27 stosunkowo niewielkich, jak na warunki europejskie. cukrowniach. Średni przerób dobowy wynosił w cukrowniach Krajowej Spółki Cukrowej S.A. niespełna 3,5 tys. ton buraków, podczas gdy normą europejską było około 10 tys. ton. Kampania cukrownicza trwała średnio ok. 50 dni, choć w polskich warunkach klimatycznych optymalna długość kampanii wynosić powinna ok. 85 dni. Skutkiem tak niekorzystnych parametrów były wysokie koszty utrzymania niewykorzystanych mocy przerobowych, koszty niezbędnych remontów, zbyt wysokie zatrudnienie.

Jak wynika z danych ekonomicznych za pierwszy rok funkcjonowania Krajowej Spółki Cukrowej S.A., sytuacja finansowa cukrowni należących do KSC S.A. była trudna. Strata netto, na którą składa się ujemny wynik ze sprzedaży i wysokie koszty finansowe wynikające z wysokiego poziomu zadłużenia przekroczyła 80 mln zł. Zadłużenie ponad 600 mln zł spowodowało utratę zdolności kredytowej Krajowej Spółki Cukrowej S.A., która zarówno w kampanii 2002/2003 jak i 2003/2004 musiała ubiegać się o kredyty przeznaczone na skup buraków cukrowych wyłącznie za poręczeniem Agencji Rynku Rolnego.

Kampania cukrownicza 2003/2004 okazała się przełomowa dla Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Pomimo poręczenia Agencji Rynku Rolnego gwarantowanego przez Budżet Pastwa , banki odmówiły udzielania kredytów w wysokości pozwalającej na bieżącą obsługę plantatorów. Skutkiem była konieczność rozłożenia płatności na raty, a ostateczne rozliczenie zobowiązań wobec plantatorów nastąpiło w końcu czerwca 2004 r.

Zarząd Krajowej Spółki Cukrowej S.A. wdrożył szereg działań celem opanowania bardzo trudnej sytuacji, formułując następujące priorytetowe cele Spółki po inkorporacji:

• zachowanie płynności finansowej Spółki wobec przejęcia zobowiązań inkorporowanych cukrowni,

• koncentracja i ujednolicenie zasad sprzedaży cukru,

• wdrożenie struktury organizacyjnej i zarządzania w Spółce, podział kompetencji i odpowiedzialności w związku z inkorporacją 23 cukrowni,

• wdrożenie do realizacji Programu restrukturyzacji spółki.

Podstawowym zadaniem w dziedzinie porządkowania sprzedaży cukru było wyeliminowanie wewnętrznej konkurencji pomiędzy cukrowniami i koncentracja sprzedaży cukrowni w centrali (tzw. zasada sprzedaży "z jednej ręki") Wdrożono zestaw procedur, pod nazwą "Strategia sprzedaży w Krajowej Spółce Cukrowej S.A.".

Skutkiem podjętych działań było ograniczenie udziału pośredników w handlu cukrem, których udział od kwietnia 2003 spadł z poziomu 77% do średnio 30% obecnie. Wzrasta również udział odbiorców przemysłowych oraz sieci detalicznych, co wpływa korzystnie na stabilizację strumienia sprzedaży. Wdrażany jest plan marketingowy mający na celu wzmocnienie marki "Polski Cukier" oraz wzrost udziału w segmencie odbiorców przemysłowych oraz sieci handlowych o co najmniej 10%.

Wdrożenie Programu restrukturyzacji, uporządkowanie handlu cukrem oraz korzystna sytuacja rynkowa po wejściu Polski do Unii Europejskiej, spowodowały znaczną poprawę sytuacji ekonomiczno-finansowej Krajowej Spółki cukrowej S.A. ponad poziom oczekiwany w prognozach zawartych w Programie. Spółka na koniec roku obrotowego zanotowała zysk w kwocie ok. 52,8 mln zł. Nadal problemem Spółki pozostaje jednak zadłużenie wynoszące na koniec roku obrotowego pond 390 mln zł. Niemniej, poprawie uległa większość wskaźników ekonomicznych, w tym płynności bieżącej do wartości niespełna 1,5, co znalazło swój wyraz w odzyskaniu zdolności kredytowej, dzięki czemu akcja kredytowa przebiegła bez zakłóceń i konieczności uzyskania jakichkolwiek poręczeń. Finansowanie tegorocznej kampanii cukrowniczej prowadzone jest w oparciu o preferencyjne kredyty skupowe oraz środki własne i przebiegało bez zakłóceń.

Zestawienie podstawowych danych ekonomiczno-finansowych:

Z dniem powstania KSC S.A. dysponowała potencjałem produkcyjnym 27cukrowni będących spółkami prawa handlowego (wliczając również przewidzianą do połączenia cukrownię Szczecin S.A.). Łącznie moce przerobowe pozwalały na wyprodukowanie cukru w przyznanych kwotach A+B w przeciągu około 48 dni. W Polsce optymalny czas przerobu buraków wynosi około 85 dni. Z powyższego wynika, że KSC dysponowała około 40% nadmiarem mocy produkcyjnych.

W celu optymalnego wykorzystania mocy produkcyjnych rozpoczęto proces koncentracji produkcji - przesunięcie produkcji z cukrowni wyłączanych do cukrowni kontynuujących produkcję.

Z przyczyn ekonomicznych trzy cukrownie nie podjęły produkcji w kampanii 2003/2004:

• Cukrownia Rejowiec

• Cukrownia Pruszcz

• Cukrownia Szczecin

Zgodnie z decyzją Zarządu Krajowej Spółki Cukrowej S.A. do kampanii 2004/2005 nie przystąpiły kolejne cztery cukrownie:

• Cukrownia Borowiczki

• Cukrownia Klemensów

• Cukrownia Sokołów

• Cukrownia Żnin

W dniu 11.05.2005 r. Zarząd KSC S.A., po odbyciu konsultacji, podjął decyzję w sprawie harmonogramu zaprzestania produkcji cukru w wybranych Oddziałach Spółki na lata 2005-2006. Do 2006 r. produkcja cukru zostanie zakończona łącznie w 7 cukrowniach, przy czym w roku 2005 produkcji zaprzestaną dwie cukrownie:

• Cukrownia Janikowo,

• Cukrownia Opole Lubelskie,

natomiast w 2006 r. pozostałe pięć:

• Cukrownia Częstocice,

• Cukrownia Mała Wieś,

• Cukrownia Ostrowy,

• Cukrownia Wożuczyn,

• Fabryka Cukru w Tucznie.

Kampanię cukrowniczą w 2004 roku rozpoczęło 17 oddziałów (cukrowni) Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Dostawy surowca w pełni pokryły przyznane Spółce limity produkcyjne. Około 60% surowca objęte zostało badaniem za zawartość cukru. Ponad połowa buraków odbierana jest od plantatorów w systemie pole-cukrownia. Przeciętny czas trwania kampanii wyniósł ok. 66 dni (przy optimum wynoszącym 85 dni), a średni dobowy przerób wzrósł do 3.866 t/d. Pomimo znacznej poprawy parametrów wskazuje to na konieczność dalszych działań restrukturyzacyjnych.

Surowiec był w pełni dojrzały technologicznie - nie występowały istotne problemy przerobowe wiążące się z jego jakością. Zawartość cukru w krajance ("polaryzacja") wynosiła ponad 17%. Wydatek cukru w bieżącej kampanii wynosił ponad 15% nb.

Oceniając przebieg kampanii należy podkreślić poprawę w organizacji skupu surowca, wzrost przerobów dobowych w pracujących cukrowniach, mniejsze zużycie podstawowych materiałów kampanijnych, lepszą jakość produkowanego cukru, poprawę struktury asortymentowej, a przede wszystkim spokojną atmosferę w cukrowniach wynikającą z tego, że Krajowa Spółka Cukrowa należycie wywiązywała się ze swoich zobowiązań, zarówno plantatorskich jak i wobec pozostałych dostawców materiałów i urządzeń.

Restrukturyzacja zatrudnienia w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. obejmuje zarówno cukrownie wyłączone z produkcji cukru i cukrownie kontynuujące produkcję. Zmiany w poziomie zatrudnienia nastąpiły zatem w skali całej Spółki. Porównując stan zatrudnienia na 31.12.2003 r. i na 31.12.2004 r. zauważyć można zmniejszenie zatrudnienia o 801 osób. Oznacza to, iż w ciągu ostatniego roku zatrudnienie spadło o 14,6%.

W zakresie realizacji restrukturyzacji zatrudnienia Krajowa Spółka Cukrowa S.A. wprowadziła 2 programy dobrowolnych odejść, z czego pierwszy z nich został uruchomiony jeszcze przed inkorporacją. Realizacja obu programów do dnia 30.09.2004 r. pozwoliła na zmniejszenie zatrudnienia o 634 pracowników. Ponadto w trybie indywidualnym, za wypłatą odpraw przewidzianych w Pakiecie Socjalnym z dnia 30.12.2003 r. umowy rozwiązało do dnia 30.09.2004 r. 268 pracowników.

Przewiduje się, że w wyniku restrukturyzacji zatrudnienia nastąpi wzrost produktywności (ton cukru na zatrudnionego stałego pracownika) z 125 w kampanii 2002/2003 do wartości powyżej 300 w kampanii 2010/2011.

Docelowo w kampanii 2010 r. przewiduje się prowadzenie produkcji w 8 cukrowniach, dysponujących średnią dobową zdolnością przerobową na poziomie ok. 5830 ton buraków. Powinno pozwolić to na uzyskanie założonego na etapie tworzenia Programu restrukturyzacji optymalnego, 84 dniowego okresu przerobu przy założeniu produkcji 10% cukru w kwocie C. Osiągnięcie zakładanego poziomu koncentracji produkcji wymaga przeprowadzenie poważnej modernizacji 2 cukrowni oraz szeregu, kluczowych dla obniżenia poziomu generowanych kosztów, inwestycji w pozostałych cukrowniach przewidzianych do prowadzenia działalności. Przewidywane nakłady inwestycyjne wyniosą ok. 350 mln zł.

Finalizacja procesu połączenia oraz wdrożenie Programu restrukturyzacji umożliwiła realizację kolejnych działań organizacyjnych:

• wprowadzono system zarządzania kosztami;

• wprowadzono system zarządzania płynnością finansową;

• wprowadzono jednolite systemy elektronicznego wspomagania zarządzania;

• wprowadzono centralizację handlu - wyeliminowano konkurencję wewnętrzną pomiędzy poszczególnymi cukrowniami;

• wprowadzono centralizację gospodarki surowcowej;

• wprowadzono centralizację zaopatrzenia w materiały masowe;

• rozpoczęto proces koncentracji produkcji:

• rozpoczęto proces standaryzacji i unifikacji rozwiązań organizacyjnych.

Uruchomienie produkcji alternatywnej powinno zapewnić zatrudnienie możliwie największej liczbie pracowników obecnie zatrudnionych oraz powinno mieć charakter długofalowy z możliwością utrzymania stałości produkcji. Wdrożenie nowych projektów wymaga uprzedniego demontażu urządzeń do produkcji cukru, jak również kosztownej adaptacji obiektów do potrzeb działalności pozacukrowniczej.

Aktualnie analizowane są następujące koncepcje i projekty:

1) Suszenie lucerny.

Koncepcja polega na stworzeniu instalacji do suszenia i brykietowania lucerny. Produkcja taka mogłaby być realizowana w okresie maj - wrzesień. Pomysł opiera się na wykorzystaniu elektrociepłowni wyłączanej cukrowni oraz wybudowaniu suszarni i brykieciarni. Rozpoczęto wykonanie biznesplanu - jeżeli wykaże on opłacalność przedsięwzięcia, do dalszych analiz brana będzie pod uwagę jako miejsce realizacji koncepcji każda z wyłączanych cukrowni.

2) Elektrociepłownia na biomasę wspólnie z Elektrownią Opole S.A.

KSC S.A. i Elektrownię Opole podjęły działania zmierzających do sprawdzenia możliwości produkcji energii elektrycznej poprzez spalanie biomasy na urządzeniach energetycznych znajdujących się w Cukrowni Sokołów. Zespół specjalistów z Elektrowni Opole S.A. wizytował Cukrownię Sokołów w celu określenia jej przydatności do realizacji zamierzenia.

3) Współspalanie biomasy w elektrowniach Południowego Koncernu Energetycznego S.A.

PKE zainteresowany jest współspalaniem biomasy we własnych elektrowniach. Bierze także pod uwagę możliwość wykorzystania do tego celu elektrociepłowni w cukrowniach - analogicznie jak Elektrownia Opole i ENOD. Specjaliści z PKE wizytowali Cukrownie Sokołów. Rejowiec i Klemensów.

4) Kompleks agro-energetyczny w oparciu o koncepcję Przedsiębiorstwa Realizacji Energetyki Odnawialnej "ENOD" sp. z o.o.

Koncepcja polega na produkcji energii elektrycznej poprzez spalanie biomasy w zmodernizowanych urządzeniach energetycznych cukrowni oraz ewentualnie realizowanej równolegle produkcji oleju rzepakowego.

Przedstawiona przez "ENOD" koncepcja jest weryfikowana przez niezależnego specjalistę z zakresu energetyki odnawialnej.

5) Elektrociepłownia opalana paliwem odnawialnym. W aktualnej sytuacji prawnej pojawia się ze strony energetyki zawodowej coraz większe zapotrzebowanie na wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych. W grudniu 2004 r. przekazano niezbędne informacje o wyłączonych cukrowniach kilku potencjalnym inwestorom zainteresowanych produkcją energii z wykorzystaniem biomasy jako paliwa. Na tym etapie nie ma jeszcze informacji zwrotnej o ewentualnym zainteresowaniu którąkolwiek z cukrowni.

6) Oferta kupna terenu Cukrowni Klemensów w celu gospodarczego wykorzystania.

Dwie firmy zwróciły się z propozycją kupna obiektów Cukrowni Klemensów z zamiarem uruchomienia produkcji bioetanolu. Trwają prace przygotowawcze do podjęcia decyzji o dalszym postępowaniu w tej sprawie.

7) Produkcja bioetanolu w oparciu o produkty uboczne powstające w produkcji cukru.

Ilość powstającego podczas produkcji cukru melasu pozwoliłaby wyprodukować rocznie w KSC S.A. ok. 46 mln litrów bioetanolu. Taka ilość mogłaby ustanowić Krajową spółkę Cukrową S.A. znaczącym producentem i graczem rynkowym tego komponentu do paliw ciekłych. Jednak, aby tak się stało wymagane jest zagwarantowanie stabilnego rynku zbytu. W tym celu odbyło się szereg rozmów z przedstawicielami Zarządu PKN ORLEN S.A. i LOTOS S.A. KSC S.A. przeprowadziło także szereg rozmów z potencjalnymi partnerami zainteresowanymi wykorzystaniem wyłączonych cukrowni do produkcji bioetanolu z przeznaczeniem na rynki inne niż polski. Zdaniem koncernów paliwowych efektywne ekonomiczne wykorzystanie biokomponentów w produkcji paliw samochodowych może nastąpić dopiero po dokonaniu niezbędnych zmian w obowiązujących przepisach prawa, a w szczególności obniżenia akcyzy na paliwa z udziałem biododatków.

Z szacunkiem

MINISTER SKARBU PAŃSTWA

z up. SEKRETARZ STANU

Stanisław Speczik