Oświadczenie złożone
przez senatora Tadeusza Bartosa
Oświadczenie skierowane do ministra kultury Andrzeja Celińskiego
Zwracam się z zapytaniem w sprawie zasad podziału dotacji z budżetu państwa dla jednostek samorządu terytorialnego w związku z prowadzeniem instytucji kultury przejętych 1 stycznia 1999 r.
Na realizację zadań własnych związanych z prowadzeniem instytucji kultury przejętych w dniu 1 stycznia 1999 r. jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 9 maja 2000 r. (DzU z 2000 r. nr 40, poz. 463 z późniejszymi zmianami)
Samorząd województwa świętokrzyskiego prowadzi sześć instytucji kultury. Wśród nich są Muzeum Narodowe w Kielcach i Muzeum Wsi Kieleckiej w Kielcach, które dysponują zbiorami o ogromnym znaczeniu dla dziedzictwa narodowego, czego potwierdzeniem jest wpisanie ich do Państwowego Rejestru Muzeów. Wojewódzka Biblioteka Publiczna jest w posiadaniu bogatego zbioru starodruków stanowiących część narodowego zasobu bibliotecznego, który zgodnie z ustawą o bibliotekach podlega szczególnej ochronie. Instytucje te, z uwagi na charakter działalności, nie są w stanie wypracować znaczących dochodów własnych.
Po dokonaniu analizy finansowania instytucji kultury z budżetu państwa stwierdzam, że w latach 1999-2002 samorządowe województwo świętokrzyskie otrzymywało dotacje w wysokości stanowiącej ułamek procenta ogólnej kwoty rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zadania z zakresu kultury. Podczas gdy kwoty dotacji przyznanych innym województwom sięgały wielkości rzędu kilkunastu milionów złotych, świętokrzyskie otrzymywało zaledwie kilkaset tysięcy złotych. Oznacza to, że województwo świętokrzyskie w prawie 100% ponosi ciężar finansowy prowadzenia przejętych instytucji kultury.
W związku z powyższym zapytuję Pana Ministra: po pierwsze, jakimi kryteriami kieruje się Ministerstwo Kultury dokonując wyboru zadań, na które zamierza udzielić dotacji celowej? Po drugie, jakie są powody tak znikomego wsparcia finansowego z budżetu państwa instytucji kultury województwa świętokrzyskiego w latach 1999-2002?
Pragnę nadmienić, że obecna sytuacja finansowa instytucji kultury podległych samorządowi województwa świętokrzyskiego jest bardzo trudna. Budżet województwa jest obciążony wydatkami związanymi z usuwaniem skutków powodzi, która dotknęła ten region w ubiegłym roku. Środki finansowe zaplanowane na miarę możliwości dla wyżej wymienionych instytucji na 2002 r. nie są w stanie pokryć bieżących kosztów utrzymania tych placówek. Ze szczegółowej analizy dokonanej po zakończeniu I kwartału wynika, że niedobory finansowe instytucji kultury podległych województwu świętokrzyskiemu sięgają 4 milionów zł. W tej sytuacji instytucje zostały zmuszone do ograniczenia działalności merytorycznej, a brak dodatkowego wsparcia finansowego ze strony budżetu państwa wiąże się z koniecznością likwidacji.
Znowelizowane rozporządzenie w sprawie określenia zakresu objętych mecenatem państwa zadań w dziedzinie kultury oraz szczegółowych zasad i trybu udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji na te zadania i dotacji celowych na dofinansowanie bieżących zadań własnych, związanych z prowadzeniem przejętych w dniu 1 stycznia 1999 r. instytucji kultury, nie zmieniło w sposób istotny zasad podziału środków z rezerwy celowej. Utrzymanie dotychczasowych zasad podziału dotacji będzie nadal powodowało ogromną dysproporcję wysokości dofinansowania zadań realizowanych przez instytucje kultury w poszczególnych województwach. Taki podział pozostaje również w sprzeczności z potrzebą zapewnienia wszystkim Polakom jednakowych możliwości korzystania z dóbr kultury i warunków do ochrony narodowego dziedzictwa kulturowego we wszystkich regionach Polski.
Tadeusz Bartos