W nawiązaniu do oświadczenia skierowanego do ministra gospodarki przez Senatora Pana Tadeusza Bartosa dotyczącego barier jakie napotykają polskie przedsiębiorstwa prowadzące wymianę gospodarczą z krajami Wspólnoty Niepodległych Państw, przedkładam poniższej stosowną informację w tym zakresie.

Kraje WNP są znaczącym rynkiem zbytu dla polskich towarów i usług - w 2001 roku kierowano tam 7% polskiego eksportu ogółem.

Polski eksport na te rynki w tym okresie wyniósł ponad 2,5 mld USD przy ujemnym dla Polski saldzie rządu 2,7 mld USD kreowanym prawie wyłącznie w obrotach z Rosją z uwagi na dominujący udział w imporcie z Federacji Rosyjskiej surowców energetycznych.

Można zatem stwierdzić, iż w polskim eksporcie na te rynki zostały zapoczątkowane trwałe tendencje wzrostowe, aczkolwiek wartości naszych dostaw odbiegają nadal znacznie od odnotowywanych przed kryzysem sierpniowym w 1998 roku.

Należy podkreślić, że odbudowa polskiego eksportu do poziomu z okresu przedkryzysowego jest procesem trudnym i długotrwałym.

Struktura polskiego eksportu okazała się szczególnie wrażliwa na załamanie rynku ponieważ około 60% dostaw stanowiły towary konsumpcyjne z bardzo znacznym udziałem artykułów rolno-spożywczych co w przypadku gwałtownego spadku siły nabywczej ludności spowodowało tak duże ograniczenie eksportu.

Jednocześnie przy kurczącym się rynku, niezależnie od konkurencji ze strony krajów trzecich, pojawiły się procesy uruchamiania produkcji towarów krajowych często gorszej jakości ale zdecydowanie tańszych od importowanych.

Niezależnie od powyższego w związku z realną aprecjacją złotego rosnące koszty wytwarzania w Polsce powodowały, iż szereg polskich towarów przestawało być konkurencyjnymi na rynkach wschodnich. Wszystko to spowodowało, że w okresie pokryzysowym mamy do czynienia z nową sytuacją, w sposób istotny ograniczającą możliwości lokowania naszej oferty eksportowej w dotychczasowej strukturze.

Uniwersalny charakter noszą m.in.:

- bariery taryfowe, wynikające z postępowań ochronnych i nadmiernie wysokiego poziomu ceł i specyficznych regulacji celnych, wprowadzanych w ciągu roku dla ochrony miejscowych producentów (wyjątek stanowi Mołdowa, będąca członkiem WTO) którym towarzyszy uciążliwość procedur celnych,

- nie respektowanie świadectw polskich służb sanitarno-weterynaryjnych,

- praktyczny brak możliwości nabywania ziemi na własność, zniechęcający firmy zagraniczne do poważniejszych inwestycji,

- system rachunkowości nie odpowiadający normom europejskim, powodujący brak możliwości porównania kosztów i wyników działalności przedsiębiorstw,

- praktyczny brak możliwości równoprawnego uczestnictwa podmiotów zagranicznych w procedurach przetargowych dotyczących zamówień publicznych,

- biurokratyczne utrudnienia w otrzymywaniu zezwoleń na zatrudnienie specjalistów z Polski,

- wysoki stopień zbiurokratyzowania administracji wszystkich szczebli, służb celnych i podatkowych,

Ponadto, występują również bariery charakterystyczne dla poszczególnych krajów, takie jak:

Jest to wynikiem podejmowanych działań ukierunkowanych na ułatwianie dostępu polskich towarów do rynków tych krajów.

Obejmują one między innymi prace nad usuwaniem omawianych barier w ramach:

Szczególnie istotne znaczenie dla dalszego ożywienia handlu i współpracy mają instrumenty poręczeniowo-gwarancyjne i ubezpieczeniowe.

Pragnę w tym miejscu poinformować, że w ostatnim okresie wdrożone zostały najbardziej oczekiwane po kryzysie 1998 r. produkty KUKE S.A. a mianowicie ubezpieczenie kredytów kupieckich oraz działalności inwestycyjnej.

W związku z tym, że produkty te mogą realnie wpłynąć na zwiększenie polskiego eksportu i inwestycji w krajach WNP, kontynuowane będą działania na rzecz ich upowszechniania, jak również programów ubezpieczeń kosztów poszukiwania rynków zbytu, gwarancji dla banków finansujących kredyt dostawcy i gwarancji dla banków potwierdzających akredytywy.

Analizowane są możliwości wprowadzenia również limitów ubezpieczeniowych na kredyty kupieckie udzielane wybranym, wiarygodnym regionom Rosji (pod gwarancje władz regionalnych).

W celu zwiększenia skali dostępności istniejących i planowanych instrumentów ubezpieczeniowych koszty ubezpieczeń oraz procedury dostępu dostosowywane będą do poziomu oczekiwanego przez eksporterów, z preferencją dla małych i średnich firm oraz sektora rolno-spożywczego.

W celu zintensyfikowania eksportu na rynki WNP zakłada się zwiększenie środków publicznych na promocję gospodarczą, którymi objęte zostaną nowe sfery wspierania inicjatyw gospodarczych w poszczególnych państwach. Obejmować one będą przede wszystkim:

• organizację wystaw narodowych w stolicach każdego z krajów objętych programem, przy czym wystawy składałyby się z wybranych, priorytetowych z punktu widzenia poszczególnych rynków, sektorów gospodarczych,
• kreowanie nowych efektywnych kanałów promocji, zbytu i dystrybucji towarów poprzez tworzenie w poszczególnych państwach instytucji tzw. Polskich Domów Handlowych, co pozwalałoby na racjonalizację kosztów akwizycji i sprzedaży towarów,
• uruchomienie w niedługim czasie systemu refundacji kosztów certyfikacji eksportu na rynki wschodnie. W ramach takiego systemu preferencyjne warunki refundacji dotyczyć będą małych i średnich przedsiębiorstw oraz produktów sektora rolno-spożywczego,
• kreowanie polskiej marki na wschodzie, jako wspólnego wizerunku polskich towarów, w tym w sektorze rolno-spożywczym, w celu stworzenia warunków dla ich sprzedaży w segmentach rynku odnoszonych do wyższej kategorii cenowej.

W nawiązaniu do poruszonej w oświadczeniu kwestii wzajemnego uznawania certyfikatów jakościowych na produkty rolno-spożywcze w handlu z Ukrainą, pragnę uprzejmie poinformować, iż doceniamy znaczenie tego problemu i podejmujemy wspólnie z partnerem ukraińskim wszelkie możliwe działania dla jego pozytywnego rozwiązania.

Zasadniczą przeszkodą w uregulowaniu tego problemu są istniejące różnice formalno-prawne stanowiące podstawy systemów oceny zgodności w obu krajach. Różnica dotyczy przede wszystkim obowiązkowej certyfikacji żywności na Ukrainie oraz dobrowolnego systemu certyfikacji żywności - podobnie jak w krajach UE - w Polsce.

W kwietniu br. PCBC wystąpiło do Państwowego Komitetu Standaryzacji Ukrainy z wnioskiem o akredytację w ukraińskim systemie 3 polskich laboratoriów, których wyniki badań uznawane były by przez stronę ukraińską.

Problematyka ta zostanie włączona do porządku obrad VII posiedzenia Polsko-Ukraińskiej Komisji Mieszanej ds. Współpracy Gospodarczej i Handlu, które odbędzie się w czerwcu br.