8. posiedzenie Senatu RP
8 lutego 2002 r.
Oświadczenie
Oświadczenie złożone
przez senatora Tadeusza Bartosa
Oświadczenie skierowane do wicepremiera, ministra rolnictwa i rozwoju wsi Jarosława Kalinowskiego oraz do ministra środowiska Stanisława Żelichowskiego.
Szanowny Panie Premierze! Szanowny Panie Ministrze!
Sejm poprzedniej kadencji uchwalił w dniu 8 czerwca 2001 r. ustawę o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia. Ustawa uzyskała szerokie poparcie wszystkich ugrupowań politycznych w Sejmie i Senacie, a także prezydenta RP.
Oczywiście najbardziej zainteresowani, czyli rolnicy, przyjęli ją niemal z entuzjazmem. Publiczne prezentowanie zalet ustawy w środkach masowego przekazu, także przez Pana Ministra w jedn
ym z programów TVP1, spowodowało, że dziś na wsi jest ona traktowana niemal jako panaceum na bolączki społeczności wiejskiej. Mało tego - jej zalety dostrzegli także "rolnicy miejscy", którzy poszukują terenów rolnych kwalifikujących się do zalesienia, bo wietrzą w tym niezły interes.Szczegółowa analiza zapisów ustawy przeprowadzona przez potencjalnych jej wykonawców, to jest starostwa, gminy, nadleśnictwa, zarządy wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, wykazała, że przy aktualnym stanie prawnym nie może być ona realizowana. Powody są następujące:
- jest ona sprzeczna z innymi ustawami,
- zawiera szereg niejasności uniemożliwiających jej bezpośrednie stosowanie,
- rozmija się z zasadami określonymi w programie przedakcesyjnym SAPARD w części dotyczącej programu pilotażowego zalesienia 3 tysięcy ha użytków rolnych i z warunkami określonymi przez Unię Europejską,
- brakuje przepisów wykonawczych.
Sprzeczności z innymi ustawami mogą zablokować całkowicie proces zalesiania. Ustawa wprowadza monopol "Lasów Państwowych" w zakresie opracowywania planów zalesień i dostaw sadzonek, co jest sprzeczne z ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz z ustawą z dnia
10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych.Niejasności i wątpliwości odnoszą się zarówno do podmiotów mogących realizować ustawę, jak i do trybu postępowania. Dla specjalistów, którzy znają praktycznie problem zalesiania gruntów rolnych, ustalony tryb postępowania jest wymysłem niefachowców. Zdaniem praktyków decyzje o zalesianiu gruntu powinny być podejmowane z co najmniej rocznym wyprzedzeniem, ponieważ:
- cykl przygotowania gruntu musi rozpoczynać się najpóźniej w miesiącach letnich roku poprzedzającego zalesienie, bo rolnik na wiosnę musi mieć pewność, czy i jakie uprawy można do tego czasu zakończyć,
- badanie obecności pędraków i ewentualne odpędraczenie nie może być dokonane w ostatniej chwili,
- gleba musi być przygotowana do zalesiania najpóźniej jesienią roku poprzedniego,
- instytucje realizujące zalesienia muszą planować odpowiednio wcześniej wielkość i asortyment produkcji materiału szkółkarskiego (od roku do trzech lat),
- konieczne jest możliwie wczesne przeprowadzenie szkoleń i przygotowanie organizacyjno-techniczne przebiegu zalesień.
Ustawa stwarza odmienne warunki od zawartych w programie pilotażowym SAPARD, co może wskazywać na to, że w najbliższej przyszłości musi ona być dostosowana do warunków obowiązujących w Unii Europejskiej, ponieważ nie mogą funkcjonować dwa różne systemy rekompensat za zmianę przeznaczenia gruntó
w.Mimo że ustawa weszła w życie 1 stycznia bieżącego roku, brakuje przepisów wykonawczych, a jednostki finansujące działania związane z jej realizacją w zasadzie nie zdążyły się przygotować i nie mają rozeznania zarówno co do potrzeb, jak i możliwości sfinansowania procesu zalesień.
Oczekiwania rolników są wielkie, a skala problemu jest tak duża, że obciążenia wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz budżetu przekraczają ich możliwości. Przykładowo, w samym ziemskim powiecie kieleckim grunty V i VI klasy - nie licząc innych kwalifikujących się do zalesienia - stanowią ponad 60% ogółu gruntów rolnych i obejmują obszar ponad 65 tysięcy ha. W powie
cie tym w ciągu kilkunastu dni stycznia wpłynęło ponad sześćset pięćdziesiąt wniosków dotyczących około 1 tysiąca 300 ha i napływają kolejne. Tymczasem wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej ustalił dla powiatu kwotę umożliwiającą zalesienie 80 ha gruntów. Danych z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa brak.Wszystkie wnioski wpływają do starostów, którzy w myśl ustawy podejmują decyzje o zakwalifikowaniu lub niezakwalifikowaniu każdego wniosku i będą odpowiadać przed rolnikami za te decyzje, choć są tylko bezwolnymi wykonawcami decyzji podejmowanych poza nimi. Dodatkowo zostali oni obciążeni obowiązkami ewidencjonowania należności rolników oraz dokonywania wypłat i rozliczania się z ARiMR. Nie wiadomo tylko, czy są to ich zada
nia własne, zlecone im czy powierzone.Panie Premierze! Panie Ministrze! Sądzę, że Panowie zdają sobie sprawę z konieczności wprowadzenia daleko idących zmian w ustawie.
Czy Panowie są przygotowani do bezzwłocznego wystąpienia z odpowiednią inicjatywą ustawodawczą?
Kiedy rolnicy i inni uczestnicy tego procesu będą mieli jasność co do szczegółowego trybu postępowania?
Czy doraźnie, jeszcze przed wiosennym okresem nasadzeń, znajdą się dodatkowe środki na realizację ustawy?
Odnosi się wrażenie, że resorty zlekceważyły nieco tę problematykę, być może z powodu nieznajomości skali problemu. Dłużej z prawidłowym uregulowaniem tych spraw nie można zwlekać. W przeciwnym wypadku rolnicy potraktują działania resortów jako czczą obiecankę złożoną przed wyborami, którą n
ikt nie zamierza się przejmować.Tadeusz Bartos