Warszawa, 5.06.2003 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W chwili obecnej brak jest jakichkolwiek przesłanek wskazujących na fakt, iż przystąpienie Polski do Unii Europejskiej powodowałoby zagrożenie dla dalszego funkcjonowania powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych. Należy podkreślić, iż w chwili obecnej główne obszary aktywności Państwowej Inspekcji Sanitarnej normowane są przez przepisy zgodne z regulacjami obowiązującymi w krajach Unii Europejskiej. W związku z powyższym nie może być mowy o tym, iż sytuacja jednostek Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a w szczególności stawiane przed nimi wymogi, zmienią się radykalnie z dniem wejścia Polski do Unii Europejskiej.

Jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizują szereg odpowiedzialnych zadań w zakresie zabezpieczenia zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego kraju. Zakres tych zadań ulega ciągłemu poszerzeniu w związku z identyfikowaniem nowych potrzeb, w szczególności związanych z procesem integracyjnym Polski z Unią Europejską.

- wielkość obszaru nadzorowanego,

- jego zaludnienie,

- warunki lokalowe,

Restrukturyzacja Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest koniecznością wymuszoną warunkami pracy, potrzebami dostosowania się do wymogów Unii Europejskiej, względami ekonomiczno-finansowymi, właściwym zabezpieczeniem społeczeństwa polskiego na wypadek działań bioterrorystycznych oraz innymi stale zwiększającymi się wymaganiami społecznymi, które powinna zabezpieczać wyposażona w nowoczesny sprzęt laboratoryjny i dysponująca wyspecjalizowaną kadrą Państwowa Inspektora Sanitarna.

1. zachowanie potencjału jednostek organizacyjnych Państwowej Inspekcji Sanitarnej - kadrowego i materiałowego - zapewniającego wysoki poziom działalności, dającego perspektywę funkcjonowania w warunkach systemu jakości oraz umożliwiającego uzyskanie (utrzymanie) akredytacji. Likwidacja struktur zbędnych w aspekcie efektywności funkcjonowania Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz generujących nieuzasadnione koszty.
2. podejmowanie przedsięwzięć obniżających i racjonalizujących koszty funkcjonowania jednostek Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz ich komórek organizacyjnych, a także mających na celu zmniejszenie ich liczby.

Podstawowe kierunki podejmowanych działań restrukturyzacyjnych, realizowanych w oparciu o zatwierdzone przez Głównego Inspektora Sanitarnego harmonogramy restrukturyzacji Państwowej Inspekcji Sanitarnej w poszczególnych województwach, to:

• przekształcenia organizacyjne w strukturze Państwowej Inspekcji Sanitarnej polegające na łączeniu oddziałów zamiejscowych wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych, bądź tworzeniu na ich bazie granicznych stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz likwidacji oddziałów terenowych powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych,
• utworzenie granicznych stacji sanitarno-epidemiologicznych i granicznych punktów kontroli sanitarnej,
• restrukturyzacja bazy laboratoryjnej poprzez specjalizację w zakresie wybranych badań.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 9 września 2002 r. w sprawie organizacji sposobu działania stacji sanitarno-epidemiologicznych (Dz.U. Nr 163 poz. 1342) likwidacji do końca 2003 r. mają ulec funkcjonujące w strukturze wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych oddziały zamiejscowe oraz funkcjonujące w strukturze powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych oddziały terenowe. Należy jednak zauważyć, iż "likwidacja" jest terminem użytym przez ustawodawcę, natomiast w praktyce oddziały zamiejscowe są łączone z powiatowymi stacjami sanitarno-epidemiologicznymi, lub utworzone zostały na ich bazie graniczne stacje sanitarno-epidemiologiczne. Pozwoli to na istotne wzmocnienie - zwłaszcza w zakresie bazy laboratoryjnej - powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych, funkcjonujących miastach, w których działały bądź jeszcze działają, oddziały zamiejscowe wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych.

Postulat ten został zrealizowany poprzez dokonanie zmiany w organizacji Państwowej Inspekcji Sanitarnej polegającej na wprowadzeniu do jej struktury z dniem 1 stycznia 2003 r. nowego organu - państwowych granicznych inspektorów sanitarnych. Znowelizowany art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. Nr 90, poz. 575 z późn. zm.) przewiduje, iż zadania Inspekcji realizowane są między innymi przez państwowego granicznego inspektora sanitarnego dla obszarów przejść granicznych drogowych, kolejowych, lotniczych, rzecznych, morskich, portów lotniczych i morskich oraz jednostek pływających na obszarze wód terytorialnych.

System granicznych stacji sanitarno-epidemiologicznych wraz z wyodrębnionymi w ich strukturze punktami granicznej kontroli sanitarnej, zlokalizowanymi na terenie przejść granicznych lub w przypadku braku warunków lokalowych w ich bezpośrednim sąsiedztwie, ma zapewnić przede wszystkim skuteczną ochronę granic Polski (a w przyszłości wschodniej granicy Unii Europejskiej) przed napływem żywności o niewłaściwej jakości zdrowotnej, a także zabezpieczać przed zawleczeniem niebezpiecznych chorób zakaźnych.

Inne, niezwykle istotne z punktu widzenia naszego przyszłego członkostwa w Unii Europejskiej, zmiany w strukturze jednostek Państwowej Inspekcji Sanitarnej, dokonywane w ramach restrukturyzacji Inspekcji, dotyczą ich bazy laboratoryjnej. Z uwagi na konieczność zapewnienia uznawania wyników badań laboratoryjnych wykonywanych przez laboratoria jednostek Państwowej Inspekcji Sanitarnej przez organy Unii Europejskiej oraz przez podmioty pochodzące z państw członkowskich niezbędna jest akredytacja laboratoriów Inspekcji (nie zaś stacji sanitarno-epidemiologicznych jako całości) przed akcesją Polski do Unii Europejskiej. Wymaga przy tym podkreślenia fakt, iż z punktu widzenia wymogów Unii Europejskiej konieczna jest jedynie akredytacja laboratoriów Inspekcji, akredytacja działalności nadzorowej, jakkolwiek pożądana, nie jest niezbędna.

W związku z powyższym, realizowane w ramach restrukturyzacji działania mają na celu stworzenie sieci laboratoriów, które będą wykonywały pełen zakres badań laboratoryjnych, a także będą w stanie prowadzić działalność o charakterze ponadpowiatowym, polegającą na wykonywaniu badań laboratoryjnych dla stacji sanitarno-epidemiologicznych, które nie dysponują odpowiednią bazą. W poszczególnych województwach wytypowane zostały stacje sanitarno-epidemiologiczne, które będą wykonywały badania w pełnym zakresie oraz stacje, które będą zajmowały się jedynie poborem prób do badań i dostarczaniem ich do stacji dysponujących wysoko-wyspecjalizowaną kadrą i aparaturą.

Z uwagi na przedstawione wyżej niezwykle istotne znaczenie środków specjalnych w finansowaniu działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej poważny problem stanowi propozycja ich likwidacji z dniem 1 stycznia 2004 r. przedstawiona przez Ministerstwo Finansów. Likwidacja środków specjalnych może spowodować pogorszenie sytuacji finansowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej i doprowadzić do paraliżu funkcjonalnego Inspekcji w wyniku braku środków na finansowanie działalności bieżącej.

Nadrzędnym celem przedstawionych wyżej działań jest stworzenie odpowiednich warunków funkcjonowania Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jako instytucji odpowiednio "oprzyrządowanej" prawnie, posiadającej coraz lepiej pod względem merytorycznym przygotowany personel, dokonującej systematycznego postępu w zakresie informatyzacji i wyposażenia aparaturowego laboratoriów, wprowadzającej systemy jakości, racjonalizującej swoje struktury.

W chwili obecnej zamierzenia modernizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej ograniczane są przez szczupłość środków budżetowych przeznaczonych na inwestycje, jednakże przy ich racjonalnym wykorzystaniu i wsparciu ze środków pomocowych Unii Europejskiej możliwa jest, lub będzie możliwa w najbliższym czasie, realizacja szeregu projektów mających na celu usprawnienie funkcjonowania Inspekcji i dostosowanie do wymogów Unii Europejskiej, wśród których można wymienić m.in. modernizację sieci monitoringu powietrza, modernizację sieci nadzoru epidemiologicznego, dostosowanie sieci monitoringu wody przeznaczonej do picia do wymogów Dyrektywy 98/83/EC, utworzenie systemu nadzoru nad żywnością zmodyfikowaną genetycznie, organizację monitoringu badania żywności oraz materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

Należy podkreślić, iż przy systematycznej i terminowej realizacji zadań w zakresie dostosowania Państwowej Inspekcji Sanitarnej do wymogów Unii Europejskiej, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej nie będzie stwarzać żadnego zagrożenia dla dalszego funkcjonowania jednostek Inspekcji, w tym również i dla powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych.

Leszek Sikorski