Warszawa, dnia 5 lipca 2005 r.

KANCELARIA SENATU
BIURO LEGISLACYJNE

(druk senacki nr 1001)

Ustawa uchwalona przez Sejm 30 czerwca ma na celu ustanowienie z mocy prawa użytkowania wieczystego gruntów i budynków będących własnością Skarbu Państwa na rzecz państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska".

1. Uwłaszczenie z mocy prawa użytkowaniem wieczystym jest zabiegiem mogącym budzić wątpliwości natury prawnej, prawo to bowiem różni się od prawa własności. Różnica tkwi przede wszystkim w zakresie uprawnień, które właścicielowi przysługują w granicach ustaw i zasad współżycia społecznego, natomiast użytkownika wieczystego ogranicza dodatkowo umowa o ustanowienie użytkowania wieczystego. Z umowy wynikają granice czasowe prawa (40-99 lat), obowiązek uiszczania opłaty rocznej i sposób zagospodarowania terenu. W tych sprawach ustawa milczy.

W przeszłości ustawodawca korzystał z instytucji ustanowienia użytkowania wieczystego z mocy ustawy, jednak obecnie obowiązujący przepis art. 207 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami przewiduje dla podmiotów znajdujących się w analogicznych sytuacjach, jak Poczta Polska, oddawanie określonych nieruchomości w użytkowanie wieczyste w drodze umowy.

2. Uwłaszczenie z mocy prawa użytkowaniem wieczystym jest zabiegiem bardzo ryzykownym, może bowiem wkraczać w prawa nabyte. Brak jest informacji, czy np. nie toczą się postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowych w sprawach o zwrot mienia lub o odszkodowanie z tytułu bezprawnego przejęcia majątku. Ustawa nie wskazuje, o jakie nieruchomości chodzi a sformułowanie przepisu art. 15a jest bardzo szerokie. Obejmuje stany faktyczne, które były już przedmiotem ustawowych regulacji (w ustawie z 25. 09. 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych, ustawie z 29 09.  1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, w art. 41 ustawy z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej "Poczta Polska").
3. Zgodnie z opinią Komitetu Integracji Europejskiej, w świetle art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, konieczna jest ocena zgodności ustawy ze Wspólnym Rynkiem. Zgodnie z ustawą z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej należy notyfikować projekt ustawy Komisji Europejskiej.
   
   Uwagi szczegółowe
   
4. Do art. 15a ust. 3 ustawy nowelizowanej
   Przepis mówiący o nieodpłatnym nabyciu z mocy prawa budynków jest rozwiązaniem szczególnym do art. 200 i 207 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (wcześniej, ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości), zgodnie z którym posiadaczom nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, którzy w dniu 5 grudnia 1990 r. nie legitymowali się dokumentami o przekazaniu tych nieruchomości, oddaje się je w użytkowanie wieczyste w drodze umowy. Należy zwrócić uwagę, że nabycie własności budynków i innych urządzeń oraz lokali, na podstawie tych przepisów następuje odpłatnie, jeżeli obiekty te nie były wybudowane lub nabyte ze środków własnych.
5. Do art. 15b ust. 1 - należałoby doprecyzować pojęcie decyzji wojewody. Nie będzie to decyzja "potwierdzająca" lecz decyzja o charakterze deklaratoryjnym, "stwierdzająca" nabycie prawa użytkowania wieczystego.
6. Do art. 15c ust. 1:
   a) przepis ten ma jedynie charakter informacyjny, nie służy wyrażeniu żadnej normy prawnej. W związku z odwołaniem się do przepisu art. 75 Kodeksu postępowania administracyjnego, zawierającego pojęcie dowodu w postępowaniu administracyjnym, dowodem może być wszystko, co może przysłużyć się do wyjaśnienia sprawy
   b) w zdaniu wstępnym tego przepisu mowa jest tylko o gruntach. Czy przepis ten nie dotyczy postępowania dowodowego w sprawie budynków?
   c) niezrozumiałe jest zawarte w ty przepisie sformułowanie "Potwierdzenie posiadania dokonuje się". Nie wiem, czy chodzi tu o urzędowe potwierdzanie faktu posiadania, czy też tylko o przykładowe wskazanie dokumentów, które mogą stanowić dowody na istnienie faktu posiadania określonych nieruchomości. Przepis należy doprecyzować.
7. Do art. 15 ust. 2 - czy przepis ten nie powinien dotyczyć również budynków? Ponadto przepis jest niepoprawnie skonstruowany. Należy go przeredagować.
8. Do art. 15 ust. 3 - ewentualna zmiana w tym przepisie może być konsekwencją zmiany w ust. 1.
9. związku z uwagami ogólnymi dotyczącymi spójności z prawem UE, należy zastanowić się nad przedłużeniem terminu wejścia ustawy w życie.