Warszawa, dnia 30 maja 2005 r.

KANCELARIA SENATU
BIURO LEGISLACYJNE

Ustawa przyjęta przez Sejm w dniu 20 maja 2005 r. stanowiła projekt poselski. Wprowadza ona dodatek pieniężny dla niektórych świadczeniobiorców (emerytów, rencistów, osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny), w roku, w którym nie przeprowadza się waloryzacji świadczeń, na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 236, poz. 2355). Dodatek ten przysługuje osobom pobierającym (wskazane w art. 1 w pkt 1-10) świadczenia i spełniającym kryterium dochodowe (wskaźnik dochodowy obliczony na podstawie dochodu z roku kalendarzowego, poprzedzającego rok, w którym się nabywa prawo do dodatku, nie przekracza 9 600 zł.). Dodatek jest świadczeniem nie mającym charakteru jednorazowego.

Nie kwestionując potrzeby pomocy osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, trzeba zauważyć, że z punktu widzenia spójności systemu prawnego, ustawa stanowi wyłom, w szczególności w stosunku do zasad dotyczących powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Świadczenie wprowadzane ustawą sytuuje się w związku z systemem ubezpieczeń społecznych (przysługuje "pomiędzy waloryzacjami"), ma charakter podobny do pomocy społecznej, pozostając jednak poza jej obrębem. Ustawą z dnia 10 września 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 236, poz. 2355), przewidującą epizodycznie (w marcu 2005 r. i w marcu 2006 r.) jednorazową wypłatę dla pobierających najniższe świadczenia emerytalno-rentowe w roku, w którym nie przeprowadza się waloryzacji świadczeń, wprowadzono wyjątek. Obecnie może powstać dalsza obawa o spójność systemową (por. także uwagę w do art. 18).

Uwagi.

1) w art. 5 w ust. 4 i 5 zawarto pojecie opiekuna faktycznego, ponieważ nie ma odwołania do ustawy o świadczeniach rodzinnych, która w art. 3 w pkt 14 uściśla to pojęcie do "osoby faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sadu rodzinnego o przysposobienie", takie ujęcie rzutuje na zakres podmiotowy ustawy,

2) art. 6 ust. 1 w pkt 4 odsyła do art. 3 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach rodzinnych, tamże w tiret dwudziestym trzecim w definicji innych dochodów w już są wymienione "dochody uzyskane z gospodarstwa domowego", a wiec art. 6 w ust. 1 w pkt 3 dubluje to uregulowanie,

3) budzi wątpliwość celowość zamieszczenia art. 10, skoro są wielokrotne odwołania do "organów wypłacających świadczenie", a art. 8 w ust. 2 wprost mówi, że "dodatek wypłaca się ze świadczeniem, o którym mowa w art. 2" taka opisowa forma stosowana jest często w ustawie (por. także art. 9, art. 11, art. 12, art. 17 ),

4) ustawa wprost stanowi o uprawnieniu danych podmiotów do dodatku, jeżeli spełnią przesłanki ustawy art. 13, jest to więc ekspektatywa prawa, a uprawniony może z niego skorzystać zależnie od swojej woli. Dlatego błędne jest określenie dotyczące roszczenia o nabycie prawa do dodatku, chodzi bowiem o wypłatę dodatku (podobnie art. 23 ust. 5),

5) z punktu widzenia zgodności z systemem prawnym (por. ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz. U. Nr 210, poz. 2135), budzi wątpliwość uregulowanie art. 18 - wyłączenie kwoty dodatku z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Takie uregulowanie stwarza wyłom i może być podstawą do dalszych precedensów,

6) nie wydaje się realne dotrzymanie terminów zawartych w art. 23, a tym samym realizacja ustawy w 2004 r., ponadto w art. 24 wskazanie daty niniejszej ustawy (tj. dnia uchwalenia jej przez Sejm, 20 maja br., zakłada, że Senat nie skorzysta ze swoich konstytucyjnych uprawnień. Za krótki także wydaje się okres vacatio legis, szczególnie dla przygotowania się właściwych organów do realizowania przepisów ustawy.

poprawki językowe:

• w art. 4: "gdy do renty rodzinnej uprawnionych jest więcej niż jedna osoba" - określenie to zawiera gramatyczną niezgodność liczby i rodzaju, a także niekonsekwencję do analogicznego określenia w art. 11 ust. 3: "gdy do renty rodzinnej, do której uprawniona jest więcej niż jedna osoba",
• art. 8 ust. 1 po wyrazie "wniosku" brakuje wyrazu "jej",
• art. 11 ust. 1 jest nieczytelny ze względu na szyk wyrazów, dlatego proponuje wyrazy "przez osobę uprawnioną organowi wypłacającemu" zastąpić wyrazami "organowi wypłacającemu przez osobę uprawnioną" i skreślić wyraz "ten"(albo wyraz "wypłacający"),
• art. 17 ust. 1 zawiera niezręczność językową: "wypłaca organ wypłacający ".