Warszawa, dnia 10 marca 2005 r.

KANCELARIA SENATU

BIURO LEGISLACYJNE

Uchwalona przez Sejm w dniu 3 marca br. ustawa o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o odpadach zmierza do wprowadzenia do porządku prawnego zmian wynikających z praktycznego stosowania nowelizowanych przepisów a ponadto dokonuje transpozycji do prawa polskiego wymagań zawartych w dyrektywie Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów oraz dyrektywie Rady 2003/33/WE z dnia 19 grudnia 2002 r. ustanawiającej kryteria i procedury przyjęcia odpadów na składowiska na podstawie art. 16 i załącznika II dyrektywy 1999/31/WE.

Nowela wprowadza do ustawy - Prawo geologiczne i górnicze dział IIIa "Składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych" określający zasadnicze wymagania dla składowania odpadów w górotworze, typy składowisk podziemnych i katalog odpadów dopuszczonych do składowania oraz odpadów, których składowanie w ten sposób jest zakazane. Przedsiębiorca składujący odpady w górotworze jest obowiązany zatrudniać osobę posiadającą kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami.

Do pozostałych zmian zaproponowanych w ustawie należą: 

1. doprecyzowanie katalogu czynności, do których nie stosuje się przepisów ustawy - Prawo geologiczne i górnicze,
2. zmodyfikowanie definicji zawartych w ustawie - Prawo geologiczne i górnicze i zdefiniowanie określeń "ujęcie wód podziemnych", "informacja geologiczna" oraz "wykorzystanie ciepła ziemi",
3. ujednolicenie trybu uzgadniania koncesji na wydobywanie kopalin leczniczych z odpowiednią procedurą uzgadniania koncesji na wydobywanie kopalin podstawowych,
4. zobowiązanie organu wydającego koncesję do określenia w koncesji na działalność w zakresie składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, zabezpieczenia roszczeń mogących powstać na skutek prowadzenia tej działalności,
5. ustanowienie obowiązku dołączania do wniosku o udzielenie koncesji przyjętej dokumentacji hydrogeologicznej i geologiczno - inżynierskiej,
6. wskazanie, że projekty prac geologicznych wykonywanych w celu wykorzystania ciepła ziemi nie wymagają zatwierdzenia przez organ administracji geologicznej z jednoczesnym zagwarantowaniem organowi prawa do wniesienia sprzeciwu,
7. wprowadzenie zasady, że rozporządzanie prawem do informacji geologicznej będzie następowało w drodze umowy za wynagrodzeniem oraz rozszerzenie katalogu przypadków, w których informacja geologiczna jest udostępniana nieodpłatnie,
8. ustalenie, że decyzje organów nadzoru górniczego potwierdzające, że przedsiębiorcy trudniący się szkoleniem pracowników zakładu górniczego spełniają warunki do prowadzenia szkoleń będą wydawane na okres 5 lat.

Ustawa nie budzi zastrzeżeń legislacyjnych, natomiast należy wskazać na wątpliwość związaną z ust. 4 dodawanym do art. 15 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze (art. 1 pkt 7 noweli). Przepis ten stanowi, że "zabrania się wydobywania kopalin, w tym również na własne potrzeby, wykonywanego inaczej niż jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej". Z uzasadnienia do ustawy wynika, że przepis ma zapobiegać nielegalnemu wydobywaniu kopalin, ponieważ coraz częściej dochodzi do ich pozyskiwania w celach zarobkowych przez osoby nie posiadające koncesji i nie będące przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Abstrahując od faktu, że art. 15 ust. 4 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze nie spowoduje skutków zamierzonych przez wnioskodawcę, ponieważ jest pozbawiony sankcji, wywołać może w praktyce poważne wątpliwości interpretacyjne.

Zgodnie z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Poza sprzecznością z przytoczoną definicją działalności gospodarczej, z istoty swej zarobkowej, wejście w życie analizowanego przepisu doprowadzi do paradoksalnej sytuacji, że osoba pozyskująca kopaliny na własne potrzeby i w celach niezarobkowych będzie musiała uzyskać status przedsiębiorcy z wszelkimi tego konsekwencjami prawnymi. Gwoli przykładu, interpretując literalnie art. 15 ust. 4, właściciel nieruchomości wykorzystujący wydobyte z niej kopaliny na potrzeby prowadzonej przez siebie budowy, będzie obowiązany zarejestrować działalność gospodarczą.

Warto w tym miejscu przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r. (III KKN 397/00). w którym stwierdza się, że "zachowanie polegające na niezarobkowym wydobywaniu piasku z własnego gruntu nie stanowi działalności gospodarczej wymagającej koncesji, a zatem tak opisane zachowanie nie wypełnia znamienia wykroczenia z art. 119 ust. 2 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze w postaci "braku wymaganej koncesji".

Konkludując - z przedstawionych wyżej powodów należy rozważyć celowość wprowadzenia do art. 15 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze ustępu 4.

Oprac. Maciej Telec